ExoMars2020: Koronavirüs, Mars Görevinin Ertelenmesine Sebep Oldu!

Mars'a uzay aracı göndermeye başladığımız bu beş yıl içinde, Kızıl Gezegen'in keşfi pek de başarılı sonuçlanmamıştı. Keşifteki başarıların sayısının, başarısızlıklarımızdan daha fazla olmasını bekler hale gelmemiz sadece son birkaç yıl içinde gerçekleşti.

Bu nedenle ExoMars2020'nin fırlatılmasını iki yıl erteleme kararı oldukça mantıklıydı. Tabii ki, Avrupa Uzay Ajansı (AUA veya ESA "European Space Agency") ve Rus Uzay Ajansı Roscosmos'un ortak programı olan bu görevin ertelenmesi hayal kırıklığı yarattı. Ancak, fırlatma ertelenmeseydi ve uzay aracı, Oxia Planum'daki iniş alanına çakılarak Mars'ın "enkaz listesi"ne eklenseydi, bahsedilen hayal kırıklığı çok daha büyük olurdu.

ExoMars2020 iki sistemin birleşiminden oluşuyor: Rosalind Franklin gezgini ve "küçük Kazak (little Cossack)" anlamına gelen Kazachok adlı bir yüzey platformu.

Gezgin, gezegende yaşam belirtileri ararken seyahat edeceği araziyi analiz etmek ve kaydetmek için tasarlanmış dokuz cihazdan oluşan bir paket, ve daha da önemlisi, Mars'ın yüzeyini iki metreden daha fazla delme kapasitesine sahip bir montaj takımı taşıyacak. Kullanılan malzemenin, yüzeyi sterilize eden şiddetli güneş radyasyonundan korunduğu bir derinlikten bahsediliyor. Bu, geçmiş (veya şimdiki?) yaşamın işaretleriyle karşılaşılabileceği anlamına geliyor. 

Kazachok, radyasyon seviyeleri ve yerel hava durumu da dahil olmak üzere, iniş sahasında çevreyi kaydedecek 13 cihaz taşıyacak.

Sorun Ne?

Peki, hem Rosalind Franklin gezgini hem de Kazachok zaten inşa edilmişken fırlatmayı erteleme kararı alınmasının sebebi neydi? Cevap bunun tek bir hatadan değil, birçok sorundan kaynaklandığını gösteriyor. İlk olarak, Rus iniş sisteminde, gezgini Mars'ın yüzeyine yerleştirecek ve Avrupa uçuş yazılımına aktaracak bölümlerde bazı teknik arızalar mevcut. 

Gezgin üzerindeki güneş panelleriyle ilgili bir donanım endişesi de var. Gezgin, İngiltere'nin Stevenage kasabasında inşa edildi (Bu başarılı inşanın kutlamasından bu yana sadece altı ay geçti!). Ardından, Cannes aktarmasından önce termal testlerden ve vakum testlerinden geçtiği Fransa'nın Toulouse şehrine gönderildi. Ayrıca Fransa'da, Kazachok'la entegre edilmesi planlanıyordu. 

Ancak iki hafta önce, güneş panelleriyle braketleri bir arada tutan tutkalla ilgili bir arıza tespit edildi. Bu büyük bir sorun değil. Gezgin ve platform, fırlatma için Kazakistan'ın Baykonur bölgesinden önce, nihai test için İtalya'nın Torino şehrine gönderildiğinde bu arıza giderilebilirdi.

Tutkalla ilgili bu sorun, görevi sekteye uğratabilecek çok daha büyük aksamalara göre nispeten önemsiz. Çünkü ExoMars2020'nin Mars'ın yüzeyine inişini sağlayacak paraşütlerin açılış dizisinde birtakım sorunlar olduğu bir yılı aşkın bir süredir biliniyor.

Bu sorun da paraşütlere açılış testi yapılınca açıklığa kavuştu: Sorun paraşütlerde değildi, paraşütlerin paketlendiği torbalar kanopilerin yırtılmasına sebep oluyordu. 2019 yılı boyunca yapılan bir dizi test, torbaların ve paraşüt açma mekanizmasının yeniden tasarlanmasıyla sorunun çözüldüğünü gösterdi. Mart ayı sonu için iki ayrı açılış testi daha planlandı, daha sonra paraşütlerin ExoMars uzay aracına entegrasyonu için ABD'den Avrupa'ya aktarılabileceği umuluyordu.

Yazılım sorunları da, donanım sorunları da çözülebilirdi ama sorunların çözümü halinde, kalan süre nihai testleri yapmak için yeterli olmayabilirdi.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Ancak sonra, tüm bu sorunlarla birlikte yeni bir sorun daha ortaya çıktı: Yeni Koronavirüs.

Şimdi, lütfen yazının başına dönüp ExoMars2020'nin inşasına katkıda bulunan ülkelere tekrar bakın.

Fırlatma evresine geçmeden önceki son durak: Kuzey İtalya, Torino. Koronavirüsün ülkeyi resmen kapattığı ve sınırlar boyunca tüm hareketliliğin durduğu yer.

Nihai test için İtalya'daki mühendislere ek olarak İngiltere'den, Fransa'dan, Rusya'dan ve ABD'den gelen mühendislere de ihtiyaç olacaktı. Seyahat ve personel hareketi ile ilgili kısıtlamalar göz önüne alındığında, fırlatmanın ileri bir tarihe ertelenmesi kaçınılmaz hale geldi.

NASA'nın geçen hafta, Mars 2020 görevinin bir parçası olarak piyasaya sürülecek olan gezginin adını "Azim (Perseverance)" olarak duyurması da biraz ikonik oldu. Daha ikonik olansa, başka bir gezegende yaşam belirtisi aramak için özel olarak planlanan bir görevin Dünya üzerindeki bir virüs tarafından alt edilmesi.

Öyle görünüyor ki Avrupa Uzay Ajansı ve Roscosmos için sadece "azim" yeterli değil.