Evren'in Genişlemesi: Galaksi Kümeleri Neden Birbirinden Uzaklaşıyor?

Havaya attığınız bir top, pek doğaldır ki, Dünya’nın kütleçekimi nedeniyle yere düşer. Bir an için, havaya fırlattığınız topun yere düşmeyip, tam tersine, Dünya tarafından itildiğini ve giderek daha hızlı bir şekilde bir daha geri dönmemek üzere uzaya doğru yol aldığını hayal edin. Tuhaf olmaz mıydı?

Aslına bakarsınız, bu şaşırtıcı durum tam da astronomların Evren’imizle ilgili gözlemlediği şey! Evren’imiz genişliyor… Üstelik sabit değil, artan bir hızla!

Evren’imizi, üzerinde noktacıkları olan bir oyuncak balon gibi düşünelim. Balonu şişirirken noktacıklar arasındaki mesafenin giderek arttığını göreceksiniz. Tıpkı bu balon gibi Evren’imiz de genişliyor ve tıpkı noktaların arasındaki mesafelerin açılması gibi galaksi kümeleri de birbirinden uzaklaşıyor. Galaksi kümeleri diyoruz, çünkü bu kümeler içerisindeki galaksiler yerel olarak birbirlerine yaklaşabilirler; fakat kümelerin kendisi, Evren’in genişlemesiyle birlikte birbirlerinden sürekli uzaklaşmaktadır.

1929’da gökbilimci Edwin Hubble bu durumu, yani galaksi kümelerinin hem birbirinden hem de Dünya’dan uzaklaştığını, Doppler Etkisi denilen bir olguyla ispatladı. Şimdi gelin bu olguyu biraz açalım. Bir ambulans sesi (ses kaynağı) bize (gözlemciye) yaklaştığı zaman farklı, bizden uzaklaştığı zaman farklı çıkar. Bunun sebebi, gözlemcinin kaynağa doğru yaklaştıkça ses dalgasının frekansının artması ve uzaklaştıkça azalmasıdır. 

Işık dalgalarında ise frekans, görebildiğimiz renkleri belirler: Frekans arttıkça ışık maviye, azaldıkça kırmızıya kayar. Hubble, uzak galaksilerden bize ulaşan ışığın frekansını ölçümleyerek bizden uzaklaşan galaksi kümelerinin ışık renginin kırmızıya kaydığını, yani bütün galaksi kümelerinin bizden (ve dolayısıyla birbirinden) uzaklaştığını gözlemledi. Evet, Evren genişliyordu! 

Evren’in genişlediği 1929’da ispat edildikten sonra, iki ayrı astrofizik ekibi 1998’de onun ne kadar bir hızla genişlediğini ölçümlediler. Gece gökyüzüne baktığınız zaman yıldızların şimdiki hallerini görmezsiniz. Uzun zaman önce o yıldızlardan çıkan ışığı, yani o yıldızın daha genç halini, görürsünüz. İşte milyonlarca yıl önceki uzak süpernovalardan (patlayan yıldızlardan) gelen ışığı gözlemleyen bu iki ekip, ışığın parlaklığından yola çıkarak yıldızların Dünya’ya olan uzaklıklarını, Doppler Etkisi ile de bizden ne kadar bir hızla uzaklaştıklarını hesapladılar. Sonra da bu ikisini karşılaştırarak Evren’imizin “artan bir hızla” genişlediği sonucuna vardılar. 

Peki Evren tıpkı gaz pedalına basıldıkça hızlanan bir araba gibi sürat kazanıyorsa, bu sürati ona veren güç ne idi? Bilim insanları kütle çekiminin zıddıymış gibi davranıp galaksileri birbirinden uzaklaştıran bu “itici” güce bir isim bulmakta gecikmediler: Karanlık Enerji. Evren’in %73’ünü oluşturan bu enerjiye “karanlık” denmesinin nedeni, onun doğasına dair pek çok farklı fikirler ortaya atılmasına rağmen onunla ilgili çok az bilgiye sahip oluşumuzdur. 

Karanlık Enerji gücünü artırarak devam ederse Evren’imizin geleceği ne olur? Gelin size “Büyük Parçalanma/Yırtılma” adlı bu filmin “olası” sonunu anlatalım: Kütleçekimi, bu “karanlık güç” ile olan savaşında yenik düşer ve bir zamanlar kütle çekimin etkisi altındaki galaksi kümeleri birbirinden gittikçe uzaklaşarak darmadağın olurlar. Yıldızlar, gezegenler ve dahi atomlar parçalanıp yok olurlar. İşte size Evren’imizin muhtemel hazin sonlarından sadece biri!