Evcil Hayvanlar İçin "Kalp Masajı" (CPR) Bilmek, Hayvanınızı Ölümden Kurtarabilir!

CPR (CardioPulmonary Resuscitation), toplumda "kalp masajı ve sun'i teneffüs" olarak bilinen ve kalp krizine müdahale olarak geliştirilmiş bir ilkyardım yöntemidir. Her ne kadar birçok insan bunun sadece insanlar için kullanılabileceğini düşünse de diğer türler için de bu ilkyardım yönteminin kullanılabileceğini biliyoruz.

Unutmayın ki CPR, ölmek üzere olan bir hayvanı (insan, köpek, kedi, vs.) hayata döndürmeye yarayabilir ve veterinere götürme sırasında kaybedebileceğiniz evcil hayvanınızın hayata tutunmasını sağlayabilir Öyleyse başlayalım:

Evcil Hayvanlar İçin CPR

Gözleyin!

Eğer ki evcil hayvanınız, normalden farklı bir şekilde yatıyorsa ve göğüs kafesi inip kalkmıyorsa, kalp krizinden, solunum yolunun tıkanmış olmasından veya kalbin herhangi bir sebeple durmasından şüphelenebilirsiniz.

Kontrol Edin!

Hemen, kalp ritmini kontrol edin. Görselde, en üst kısımda kırmızı noktalar barındıran şemada, bir hayvanda kalp atışını kontrol edebileceğiniz yerler gösterilmektedir. Buralara işaret ve orta parmağınızı bastırarak, tıpkı insanda olduğu gibi kalp atımlarını hissedebilirsiniz.

Kalp krizine işaret edebilecek diğer verilere bakın! Kalbi durmuş bir hayvanın dişetleri ve dudakları gri renge dönecektir. Göz bebekleri büyümüş ve ışığa tepkisiz hale gelmiş olacaktır.

Nefes Verin!

Eğer hayvanınız nefes almıyorsa, hemen nefes verin. Küçük ve orta büyüklükteki kedi ve köpekler için ağzınızı, hayvanın ağzını ve burnunu kapatacak şekilde yerleştirip orta-güçlü şiddette nefes verin. Daha büyük köpeklerde ise sadece burnunu kapatacak şekilde ağınızı yerleştirin ve kuvvetlice üfleyin.

Eğer hava içeri girmiyorsa ve göğüs kafesi şişmiyorsa, solunum yolu tıkalı olabilir. Bu durumda, Heimlich (Okunuşu: Haymlik) Manevrası denen hareketi uygulamanız gerekmektedir. Hayvanınızı yüzü aşağıya bakacak şekilde çevirin ve sırtını, sizin göğsünüze denk gelecek şekilde tutun. Kollarınızı hayvanınıza sarın ve bir elinizi yumruk yaparak diğeriyle kavrayın. Yumruk halindeki elinizi, köpeğinizin göğüs kafesinin hemen altına yerleştirin. Unutmayın ki hayvan ters durduğu için göğüs kafesinin "alt" kısmı, aslında yerden uzak olan tarafta, karın tarafında olacaktır, bu yüzden yumruğunuzu buraya yerleştirmelisiniz.

İki kolunuzu birden kasarak, üst üste 5 defa yumruğunuzu bastırarak hayvanı sıkın. Sonrasında hayvanı düzgünce yatırarak ağzını ve solunum yolunu kontrol edin. Manevra işe yaradıysa, yolu kapatan cisim dışarı çıkmış olacaktır. Eğer başarabildiyseniz, hemen cismi alıp uzaklaştırın ve üst üste iki adet suni tenefüs yapın.

Ola ki kalp atışları durmuşsa, CPR yapmaya anında başlayın. Hayvanınızı sağ tarafına yatırın ve ellerinizi, görselde gösterildiği gibi hayvanın göğüs kafesinde birleştirin. Anında basınç uygulamaya başlayın. Eğer kalp atımı hissediyorsanız kesinlikle kalp masajı uygulamayın!

Uygulamanız Gereken Tekrarlar ve Ek Bilgiler

Kediler ve 14 Kilogramdan Küçük Köpekler İçin

1. Kedi veya küçük köpeğinizi düz bir zemine, sağ tarafı yere bakacak şekilde yatırın.
2. Başını ve boynunu olabildiğince düzeltin (böylece hava akışı daha kolay sağlanabilir).
3. Dili dışarı doğru çekerek, dişler üzerine yaslanmasını sağlayın. Sonra ağzı kapatın.
4. Sanki kalın bir direği kavrıyormuşçasına, avuçlarınızı kupa şekline getirin. Bu avcunuzla, kedinizi/köpeğinizi bir tarafından, kalp hizasının üzerinde kavrayın. Baş parmağınız göğsün bir tarafında, diğer dört parmağınız göğsün diğer tarafında yer almalıdır.
5. Kedinizin/Köpeğinizin göğsünü, göğüs genişliğinin çeyreği ile 3'te 1'i kadar baskılayın. Aşırı güç uygulamak, köpeğinize ek zararlar verebilir.
6. 1'e kadar sayın ve bırakın. Amaç, dakikada ortalama 100-120 bası yapmaktır. Köpeğiniz 4.5-5 kilogramdan daha ufaksa, her 10 saniyede 20 bası (dakikada 120 bası) civarında yapmaya çalışabilirsiniz; çünkü bu köpeklerin kalbi normalde daha hızlı atmaktadır. 5 kilogramdan büyük, 14 kilogramdan küçük köpeklerde dakikada 80-100 bası hedefleyebilirsiniz.
7. Kedinizin/Köpeğinizin ağzını ve dudaklarını elinizle kapatın ve burundan suni solunuma başlayın. Her 15 basıdan sonra 1 nefes (veya her 30 basıdan sonra 2 nefes) verin. Bunun en kolay yolu, eğer mümkünse, birden fazla kişiyle bu işlemi uygulamaktır. Her 2 dakikada bir diğer kişiyle yer değiştirmeniz tavsiye edilir.
8. Mümkünse, sol elinizle köpeğinizin karnının altını, sağ elinizle üstünü kapatın ve sıkın. Bunu, her 15 bası ve 1-2 nefes döngüsünden sonra 1 kere uygulayın. Burada amaç, kanın tekrar kalbe dönüşünü teşvik etmektir.
9. Bu işlemleri 1 dakika uyguladıktan sonra kalp ritmini mutlaka kontrol edin. 1 dakika sonraki kontrolden sonra, her 2-3 dakikada bir kontrol edin.
10. Kediniz/Köpeğiniz kendi başına nefes alabilecek ve kalp atımları normale dönecek noktaya dek CPR'a devam edin.
11. Eğer 10 dakika boyunca yapılan CPR sonrasında herhangi bir düzelme görmezseniz, CPR yapmayı bırakın. Bu noktadan sonra CPR'ın herhangi bir işlevi yoktur.

14 Kilogramdan Büyük (Orta ve Büyük) Köpekler İçin

1. Köpeğinizi düz bir zemine, sağ tarafı yere bakacak şekilde yatırın.
2. Başını ve boynunu olabildiğince düzeltin (böylece hava akışı daha kolay sağlanabilir).
3. Dili dışarı doğru çekerek, dişler üzerine yaslanmasını sağlayın. Sonra ağzı kapatın.
4. Köpeğinizin sırt kısmına geçin.
5. Avuçlarınızdan birini köpeğin göğüs kafesine, kalbin yakınlarına yerleştirin. Doğru konumlanmak için, göğüs kafesinin en geniş olduğu yeri hedef alabilirsiniz.
6. Diğer avcunuzu, bu avcunuzun üzerine koyun.
7. Dirseklerinizi bükmeden, göğüs kafesi üzerine basınç uygulayın. Hareket, aşağı doğru olmalıdır.
8. Köpeğinizin göğsünü, göğüs genişliğinin çeyreği ila 3'te 1'i kadar baskılayın (yarısı düzeyini geçmeyin).
9. 1'e kadar sayın ve bırakın. Amaç, dakikada ortalama 100-120 bası yapmaktır. Eğer köpeğiniz aşırı büyükse (25 kilogram ve üzeriyse) her 10 saniyede 10 (dakikada 60) civarında bası yapmayı hedefleyebilirsiniz; çünkü bu köpeklerin kalbi normalde daha yavaş atmaktadır. 14-25 kilogram arasında ise dakikada 80-100 basıyı hedefleyebilirsiniz.
10. Köpeğinizin ağzını ve dudaklarını elinizle kapatın ve burundan suni solunuma başlayın. Her 15 basıdan sonra 1 nefes (veya her 30 basıdan sonra 2 nefes) verin. Bunun en kolay yolu, eğer mümkünse, birden fazla kişiyle bu işlemi uygulamaktır. Her 2 dakikada bir diğer kişiyle yer değiştirmeniz tavsiye edilir.
11. Mümkünse, sol elinizle köpeğinizin karnının altını, sağ elinizle üstünü kapatın ve sıkın. Bunu, her 15 bası ve 1 nefes döngüsünden sonra 1 kere uygulayın. Burada amaç, kanın tekrar kalbe dönüşünü teşvik etmektir.
12. Bu işlemleri 1 dakika uyguladıktan sonra kalp ritmini mutlaka kontrol edin. 1 dakika sonraki kontrolden sonra, her 2-3 dakikada bir kontrol edin.
13. Köpeğiniz kendi başına nefes alabilecek ve kalp atımları normale dönecek noktaya dek CPR'a devam edin.
14. Eğer 10 dakika boyunca yapılan CPR sonrasında herhangi bir düzelme görmezseniz, CPR yapmayı bırakın. Bu noktadan sonra CPR'ın herhangi bir işlevi yoktur.

Yeni Yönergeler: CPR Konusunda Görüş Birliği Yok!

Kimi zaman başka kaynaklarda yukarıda verdiğimiz sayılardan farklı sayı, sıklık ve döngüler anlatıldığını görebilirsiniz.  Örneğin bazı kaynaklar, 2 kişiyle uygulanan CPR'da her 5 basıda 1 adet nefes verilmesini önerebilir.

Bu normaldir; çünkü veteriner hekimler arasında bu konuda kesin bir görüş birliği bulunmamaktadır. 2012 yılında 600 veteriner hekim arasında CPR konusunda yapılan bir çalışmanın sonuçlarıyla ilgili olarak Pennsylvania Üniversitesi'nden Dr. Manuel Boller şöyle diyor:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Bulgularımız, CPR'ı en iyi şekilde uygulama konusunda bir görüş birliği olmadığını gösteriyor. Bir grup hekim dakikada 60-80 basıyı uygun bulurken, bir diğer grup dakikada 120-150 basıyı önermekteydi.

Bu sorunu çözmek amacıyla geliştirilen RECOVER İnisiyatifi eş başkanlarından ve aynı zamanda Cornell Üniversitesi'nden Dr. Daniel J. Fletcher ise şöyle diyor:

Araştırmamızda 2 büyük hedef vardı: Öncelikle, köpekler ve kedilerdeki kardiyopulmoner arest vakalarını en iyi şekilde tedavi etmenin yöntemlerini tespit etmek. İkincisi ise, veteriner hekimler arasındaki CPR bilgisi eksiklerini doldurmak. Ancak bu sayede tavsiyeler daha bilimsel olabilirdi ve hasta bakım kalitesi de artabilirdi.

Bu amaçla 100 veteriner uzman ve CPR ile ilgili 1000'den fazla akademik makaleyi bir arada inceleyen uzmanlar, Journal of Veterinary Emergency and Clinical Care jurnalinde yeni bir öneri çizelgesi yayınladılar:

1. Hayvan yana yatık yatarken, dakikada 100-120 bası uygulayın. Basınç uygularken göğsü, göğüs genişliğinin 3'te 1'i ila yarısından fazla sıkıştırmayın.
2. Her 1 dakikada 10 defa (her 6 saniyede 1 defa) nefes verin. Ağızdan ağza nefes verirken, bası ile nefes verme arasındaki oranı 30'a 2 dolaylarında tutun. Yani her 30 basıda 2 defa (veya her 15 basıda 1 defa) nefes verin.
3. CPR'ı 2 dakikalık döngüler halinde uygulayın ve bir diğer kişi ile her 2 dakikada bir yer değiştirin.
4. CPR uygularken her 3-5 dakikada vazopressör verin (bunu sadece veteriner hekimler yapabilir).

Unutmayın ki CPR, "son çare" olarak başvurulan bir yöntemdir. Her ne kadar sözü edilen sayı ve tekrarlar tartışılsa da, en nihayetinde amaç, halihazırda ölmüş olan bir hayvanı geri getirme çabasıdır. Bu nedenle bazı veteriner hekimler, sayı ve döngülere takılmaktan ziyade, hiçbir şey yapmamaktansa belli düzeyde bir müdahalenin faydalı olacağını düşünmektedirler.

Örneğin göğse gereğinden fazla bastırarak kaburga kemiklerinden birini çatlatabilirsiniz; ancak eğer ki bu müdahale köpeğinizi kurtaracaksa, kaburga tedavi edilebilir. Ama hiçbir müdahalede bulunmazsanız, zaten köpeğinizin kaburgasının kırılıp kırılmadığının da bir önemi olmayacaktır.

Benzer şekilde, 10 saniyede değil de 8 saniyede veya 15 saniyede bir nefes vermek, 2 yerine 1 veya 3 nefes dolusu nefes vermek gibi detaylar sadece bir miktar öneme sahiptir. Elbette ortaya konan yönergeleri olabildiğince yakınen takip etmek, başarı şansını maksimize edecektir. Ancak bu kuralları tam olarak hatırlayamıyorsunuz diye hiçbir müdahalede bulunmamak, muhtemelen ölümü garanti edecektir.

Dolayısıyla stres ve korku altında değilken, şimdiden evcil hayvan CPR'ı konusunda kendinizi eğitmek faydalı olacaktır. Sonrasında, öğrendiklerinizi %100 hatırlayamasanız bile, elinizden gelenin en iyisini yapmak, evcil dostlarınızın sizinle daha uzun bir ömür boyunca bir arada kalmasına yardımcı olabilir.