Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Erkek Doğurganlığı Düşüyor: Her Gün Kullanılan Kimyasallar, İnsanlardaki ve Diğer Hayvanlardaki Sperm Sayısını Nasıl Yok Ediyor?

Erkek Doğurganlığı Düşüyor: Her Gün Kullanılan Kimyasallar, İnsanlardaki ve Diğer Hayvanlardaki Sperm Sayısını Nasıl Yok Ediyor? Pixabay
Yumurta ve sperm
5 dakika
9,856
Podcast
9:53
Murat Kılıç
Seslendiren
24
  • İndir
  • Dış Sitelerde Paylaş
Tüm Reklamları Kapat

İnsanlardaki sperm sayısı, sadece birkaç nesil içinde doğurganlık için yeterli olduğu düşünülen seviyenin altına düşebilir. Bu endişe verici iddia, epidemiyolog Shanna Swan'ın, Batılı erkeklerin sperm sayısının 40 yıldan kısa bir süre içinde %50'den fazla azaldığını gösteren bir yığın kanıtın birleştiği "Countdown" adlı yeni kitabında yer alıyor.

Bu da demek oluyor ki, bu yazımızı okuyan erkekler, ortalama olarak büyükbabalarının sperm sayısının yarısı kadar sperme sahip. Verilerden yola çıkarak bir çıkarım yapılacak olursa, 2060 yılından itibaren erkeklerin üreme kapasitesi çok az olabilir hatta hiç olmayabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Bunlar şok edici iddialar olsalar da, dünya çapında insanlarda ve vahşi yaşamda üreme anomalileri bulan ve doğurganlığı azaltan bir bir yığın kanıtla destekleniyorlar.

Bu eğilimlerin devam edip etmeyeceğini, devam etse bile bizim yok oluşumuza sebep olup olmayacağını söylemek güç.[1] Ancak bu sorunların başlıca sebeplerinden biri olan günlük hayatımızda etrafımızı sarmış kimyasalların, üreme kapasitemizi ve aynı çevreyi paylaştığımız canlıları korumak için daha iyi bir düzenleme getirdiği açıktır.

Tüm Reklamları Kapat

Pixabay

Azalan Sperm Sayısı

İnsanlardaki azalan sperm sayısını ortaya koyan çalışmalar yeni değil. Eleştirmenler bulguları önemsiz göstermek adına sperm sayılarının kaydedilme şeklindeki tutarsızlıklara dikkat çekseler de, bu sorun ilk olarak 1990'larda küresel bir ilgi gördü.[2], [3]

Daha sonra 2017 yılında, bu tutarsızlıkları açıklayan daha güçlü bir çalışma, Batılı erkeklerin sperm sayısının her yıl ortalama %1-%2 azalarak 1973-2011 yılları arasında %50 ila %60 arasında azaldığını ortaya koydu.[4] Shanna Swan'ın, kitabının isminde bahsettiği "geri sayım", işte bu.

Erkekteki sperm sayısı ne kadar düşükse cinsel ilişki yoluyla çocuk sahibi olma şansı da o kadar düşüktür. Swan'a göre 2017 yılında yapılmış olan bu çalışma, torunlarımızın, başarılı bir gebelik içiuygun olduğu düşünülen sperm sayısına sahip olamayacağı yönünde bizleri uyarıyor. Muhtemelen 2045 yılına kadar çoğu çifti destekleyici üreme metotlarını kullanmaya mecbur bırakacak.[5]

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Swan, insanlarda düşük ile sonuçlanan gebeliklerdeki ve küçük penis gelişimi, hem dişil hem eril özelliklerin gözlendiği interseksüellik, inmemiş testisler gibi gelişimsel anomalilerdeki artışın, sperm sayısının azalmasıyla bağlantılı olduğunun bulunması ise eşit derecede endişe verici olduğunu düşünüyor.[6], [7]

Pixabay

Doğurganlık Neden Düşüyor?

Birçok faktör, bu eğilimleri açıklayabilir. En nihayetinde 1973 yılından itibaren, sperm sayısının azalmasına katkı sağladığını bildiğimiz; beslenme tarzındaki, egzersizlerdeki, obezite seviyelerindeki ve alkol alımındaki değişiklikler de dahil olmak üzere yaşam tarzları önemli ölçüde değişti. Ancak son yıllarda araştırmacılar, insan gelişiminin fetal aşamasını, yaşam tarzıyla ilgili herhangi bir faktör devreye girmeksizin erkeklerin üreme sağlığıyla alakalı belirleyici bir an olarak saptadılar.[8]

Fetüsün eril karakterlerinin geliştiği fetal maskülenizasyon için programlama penceresi boyunca hormon sinyallemesindeki bozulmaların, erkeklerin yetişkinlik dönemindeki üreme kabiliyetlerinde kalıcı bir etkiye sahip olduğu gösterildi.[9] Bu durum esasında hayvan çalışmalarında ispatlansa da şimdi insan çalışmalarından da büyüyen bir destek mevcut.[10]

Bu hormonal müdahaleye, sahip olduğumuz hormonlar gibi davranarak veya gelişimimizin önemli evrelerinde hormonlarımızın düzgün çalışmasını engelleyerek günlük hayatta tükettiğimiz ürünler sebep oluyor.[11] Bunlara "endokrin bozucu kimyasallar" (İng: "endocrine-disrupting chemicals") diyoruz.[12] Endokrin bozucu kimyasallara; yediklerimiz, içtiklerimiz, soluduğumuz hava, cildimize sürdüğümüz ürünler dolayısıyla maruz kalıyoruz. Bu kimyasallar, onlardan kaçınması zor olduğundan bazen "her yerdeki kimyasallar" olarak da adlandırılıyor.[13]

Pexels

Endokrin Bozucu Kimyasallara Maruz Kalma

Endokrin bozucu kimyasallar; fetüse, hamilelik boyunca kimyasala maruz kalması fetüsün hormonal etkileşim yaşama derecesini belirleyecek olan anne yoluyla geçer.[14] Bu, günümüz sperm sayısı verisinin bugünkü kimyasal ortamla değil, erkeklerin halen rahimdeyken olduğu zamanki çevreyle alakalı olduğu anlamına geliyor. Bu çevre, şüphesiz ki daha kirli bir hale geliyor.

Tüm Reklamları Kapat

Bozulmaya sebep olan yalnızca spesifik bir kimyasal değil.[6] Günlük hayatta kullandığımız, sıvıların yıkanmasından böcek ilaçlarına, katkı maddelerine ve plastiğe kadar çeşitli kimyasal, hormonlarımızın normal işleyişini bozabiliyor. Doğum kontrol hapları veya hayvan yetiştiriciliğindeki büyüme destekleyiciler gibi bazı ürünler hormonlarımızı etkilemek üzere özel olarak tasarlanmış olsa da şimdi çevremizde her yerde bulunuyorlar.[15], [16]

Hayvanlar da Zarar Görüyor mu?

Kimyasallar insanlarda sperm sayısının azalmasından sorumluysa, bizimle aynı ortamı paylaşan hayvanların da bundan etkilenmesini beklersiniz. Etkileniyorlar da. Yakın zamanda yapılan bir araştırma, evcil köpeklerin de bizimle aynı sebeplerden ötürü sperm sayısı azalmasından mustarip olduğunu gösterdi.[17]

Aynı zamanda İsveç ve Kanada'da çiftçiliği yapılan vizon çalışmaları, endüstriyel ve tarımsal kimyasalları, canlıların daha düşük sperm sayıları, anormal testis ve penis gelişimi ile ilişkilendirdi.[18], [19]

Daha geniş bir çevrede bu etki; Florida'daki timsahlarda, İngiltere'deki karides benzeri kabuklularda ve dünya çapındaki atık su arıtma tesislerinin akıntı yönünde yaşayan balıklarda da görülüyor.[20], [21], [22]

Tüm Reklamları Kapat

Bu kirliliğin kaynağından çok uzaklarda gezinen türler bile kimyasal bulaşmadan mustarip. 2017 yılında İskoçya kıyılarına vuran dişi katil balinanın, şimdiye kadar belgelenmiş en bulaşıcı biyolojik örneklerden biri olduğu bulundu.[23] Bilim insanları o balinanın hiçbir zaman doğum yapmadığını söylüyor.

Kimyasalları Denetlemek

Bazı örneklerde vahşi yaşamda gözlemlenen anomaliler, insanlarda gözlemlenenlerden çok farklı ve çeşitli kimyasal bileşenlerle bağlantılıdır. Ancak hepsi, üreme sağlığını belirleyen hormonların normal işleyişini bozma kapasitesini paylaşıyor.

İngiltere'de Çevre, Gıda ve Köy İşleri Bakanlığı, kimyasallarla ilgili sorunların ele alınabileceği bir strateji oluşturuyor.[24] Avrupa Birliği de aynı zamanda yasaklı maddelerin diğer zararlı maddelerle değiştirilmesini önlemek için kimyasallarla ilgili düzenlemeleri değiştiriyor.[25]

En nihayetinde kamuoyu baskısı daha güçlü düzenleyici müdahaleleri getirebilir; ancak kimyasallar, plastik pipetler ve duman bacalarından daha az elle tutulur ve görünmez olduğundan, bunu başarmak zor olabilir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
24
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Korkutucu! 27
  • İnanılmaz 17
  • Üzücü! 16
  • Tebrikler! 7
  • Bilim Budur! 4
  • Merak Uyandırıcı! 4
  • Grrr... *@$# 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Güldürdü 1
  • Muhteşem! 0
  • Umut Verici! 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: The Conversation | Arşiv Bağlantısı
  • ^ B. P. Trivedi. The Everyday Chemicals That Might Be Leading Us To Our Extinction. (5 Mart 2021). Alındığı Tarih: 1 Mayıs 2021. Alındığı Yer: The New York Times | Arşiv Bağlantısı
  • ^ E. Carlsen, et al. (1993). Decline In Semen Quality From 1930 To 1991. Ugeskrift for laeger. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ H. Fisch, et al. (1996). Geographic Variations In Sperm Counts: A Potential Cause Of Bias In Studies Of Semen Quality. Fertility and Sterility, sf: 1044-1046. doi: 10.1016/S0015-0282(16)58284-3. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ H. Levine, et al. (2017). Temporal Trends In Sperm Count: A Systematic Review And Meta-Regression Analysis. Human Reproduction Update, sf: 646-659. doi: 10.1093/humupd/dmx022. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ Z. Corby. Shanna Swan: 'Most Couples May Have To Use Assisted Reproduction By 2045'. (28 Mart 2021). Alındığı Tarih: 1 Mayıs 2021. Alındığı Yer: the Guardian | Arşiv Bağlantısı
  • ^ a b E. Diamanti-Kandarakis, et al. (2009). Endocrine-Disrupting Chemicals: An Endocrine Society Scientific Statement. Endocrine Reviews, sf: 293-342. doi: 10.1210/er.2009-0002. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ L. Nordkap, et al. (2012). Regional Differences And Temporal Trends In Male Reproductive Health Disorders: Semen Quality May Be A Sensitive Marker Of Environmental Exposures. Molecular and Cellular Endocrinology, sf: 221-230. doi: 10.1016/j.mce.2011.05.048. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ R. M. Sharpe. (2012). Sperm Counts And Fertility In Men: A Rocky Road Ahead. EMBO reports, sf: 398-403. doi: 10.1038/embor.2012.50. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ M. Welsh, et al. (2008). Identification In Rats Of A Programming Window For Reproductive Tract Masculinization, Disruption Of Which Leads To Hypospadias And Cryptorchidism. The Journal of Clinical Investigation, sf: 1479-1490. doi: 10.1172/JCI34241. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ S. V. D. Driesche, et al. (2017). Experimentally Induced Testicular Dysgenesis Syndrome Originates In The Masculinization Programming Window. JCI Insight. doi: 10.1172/jci.insight.91204. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ World Health Organization. State Of The Science Of Endocrine Disrupting Chemicals - 2012. Alındığı Tarih: 1 Mayıs 2021. Alındığı Yer: World Health Organization | Arşiv Bağlantısı
  • ^ Endocrine. Endocrine-Disrupting Chemicals. Alındığı Tarih: 1 Mayıs 2021. Alındığı Yer: Endocrine | Arşiv Bağlantısı
  • ^ D. Fischer. Solutions To Plastic Pollution. (25 Şubat 2021). Alındığı Tarih: 1 Mayıs 2021. Alındığı Yer: EHN | Arşiv Bağlantısı
  • ^ J. L. Moal, et al. (2021). Time And Spatial Trends Of Operated Cryptorchidism In France And Environmental Hypotheses: A Nationwide Study From 2002 To 2014. Human Reproduction, sf: 1383-1394. doi: 10.1093/humrep/deaa378. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ S. Örn, et al. (2003). Gonad Development And Vitellogenin Production In Zebrafish (Danio Rerio) Exposed To Ethinylestradiol And Methyltestosterone. Aquatic Toxicology, sf: 397-411. doi: 10.1016/S0166-445X(03)00177-2. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ A. Lagesson, et al. (2019). Fish On Steroids: Temperature-Dependent Effects Of 17Β-Trenbolone On Predator Escape, Boldness, And Exploratory Behaviors. Environmental Pollution, sf: 243-252. doi: 10.1016/j.envpol.2018.10.116. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ R. N. Sumner, et al. (2021). Environmental Chemicals In Dog Testes Reflect Their Geographical Source And May Be Associated With Altered Pathology. Scientific Reports, sf: 1-11. doi: 10.1038/s41598-021-86805-y. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ L. E. Harding, et al. (1999). Reproductive And Morphological Condition Of Wild Mink (Mustela Vison) And River Otters (Lutra Canadensis) In Relation To Chlorinated Hydrocarbon Contamination.. Environmental Health Perspectives, sf: 141-147. doi: 10.1289/ehp.99107141. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ S. Persson, et al. (2015). Environmental Pollutants And Alterations In The Reproductive System In Wild Male Mink (Neovison Vison) From Sweden. Chemosphere, sf: 237-245. doi: 10.1016/j.chemosphere.2014.07.009. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ L. J. Guillette, et al. (2000). Alligators And Endocrine Disrupting Contaminants: A Current Perspective. Integrative and Comparative Biology, sf: 438-452. doi: 10.1093/icb/40.3.438. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ M. T. Botelho, et al. (2021). Unusual Male Size Vs Sperm Count Relationships In A Coastal Marine Amphipod Indicate Reproductive Impairment By Unknown Toxicants. Aquatic Toxicology, sf: 105793. doi: 10.1016/j.aquatox.2021.105793. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ *. S. Jobling, et al. (1998). Widespread Sexual Disruption In Wild Fish. American Chemical Society (ACS), sf: 2498-2506. doi: 10.1021/es9710870. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ BBC News. 'Shocking' Levels Of Pcb Chemicals In Uk Killer Whale Lulu. (2 Mayıs 2017). Alındığı Tarih: 1 Mayıs 2021. Alındığı Yer: BBC News | Arşiv Bağlantısı
  • ^ T. Brown. Uk Government To Develop New Chemicals Strategy. Alındığı Tarih: 1 Mayıs 2021. Alındığı Yer: ICIS Explore | Arşiv Bağlantısı
  • ^ European Commission. Chemicals Legislation. (20 Aralık 2016). Alındığı Tarih: 1 Mayıs 2021. Alındığı Yer: European Commission | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 13:29:53 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10402

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
A. Ford, et al. Erkek Doğurganlığı Düşüyor: Her Gün Kullanılan Kimyasallar, İnsanlardaki ve Diğer Hayvanlardaki Sperm Sayısını Nasıl Yok Ediyor?. (1 Mayıs 2021). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/10402
Ford, A., Kaya, E. H., Bakırcı, Ç. M. (2021, May 01). Erkek Doğurganlığı Düşüyor: Her Gün Kullanılan Kimyasallar, İnsanlardaki ve Diğer Hayvanlardaki Sperm Sayısını Nasıl Yok Ediyor?. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/10402
A. Ford, et al. “Erkek Doğurganlığı Düşüyor: Her Gün Kullanılan Kimyasallar, İnsanlardaki ve Diğer Hayvanlardaki Sperm Sayısını Nasıl Yok Ediyor?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Elif Hazal Kaya, Evrim Ağacı, 01 May. 2021, https://evrimagaci.org/s/10402.
Ford, Alex. Kaya, Elif Hazal. Bakırcı, Çağrı Mert. “Erkek Doğurganlığı Düşüyor: Her Gün Kullanılan Kimyasallar, İnsanlardaki ve Diğer Hayvanlardaki Sperm Sayısını Nasıl Yok Ediyor?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Elif Hazal Kaya. Evrim Ağacı, May 01, 2021. https://evrimagaci.org/s/10402.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close