Doğal Çeşitlilik: Ilık Kuzey Atlantik Okyanusu, ABD ve Avrupa'da İklim Değişimine Neden Oluyor!

1 Nisan 2014’te yayınlanan bir çalışmaya göre, geçtiğimiz kış mevsimlerinde ABD’nin doğu yakası ve Avrupa’da gözlenen aşırı soğuk havaya deniz yüzeyi sıcaklıklarındaki doğal, uzun vadeli değişimler neden oluyor.

California Irvine Üniversitesi’nden araştırmacılar, Atlantik Çokyıllık Salınımı (AMO) olarak bilinen bir olayın -her 60 ila 70 yılda bir pozitif fazdan negatif faza geçen Kuzey Atlantik deniz yüzeyi sıcaklıklarında gözlenen doğal bir değişim örüntüsü- kışın Kuzey Yarımküre’deki sıcaklık ve yağışları kontrol eden ve Kuzey Atlantik Salınımı (NAO) olarak bilinen atmosferik bir akım örüntüsünü etkileyebileceğini göstermişlerdir.

Çalışma, AMO’nun pozitif fazda ve deniz yüzeyi sıcaklıklarının da ılık olmasının, esas olarak kış mevsiminde NAO negatif fazını teşvik ettiğini gösterdi; bu da Kuzey Atlantik üzerinde kısmî “engellemeler”e yol açarak Avrupa ve doğu ABD üzerinde soğuk hava sistemlerinin hâkim olmasına neden oluyor.

Çalışmanın sonuçları, IOP Publishing dergisinde Environmental Research Letters bölümünde yayınlandı. Araştırmacılar, bu sonuçlara ulaşmak için, geçen yüzyılın gözlemleriyle AMO’nun neden olduğu atmosferik tepkilerin iklim simülasyonlarını birleştirdiler.

Araştırmacıların gözlemlerine göre, negatif ve daha soğuk fazıyla karşılaştırıldığında AMO’nun pozitif fazı sırasında, Gulf Stream (Körfez Akıntısı) bölgesindeki Atlantik deniz yüzeyi sıcaklıkları, 1,5 °C’ye kadar daha sıcak olabilir. İklim simülasyonları, özellikle deniz yüzeyi sıcaklıklarındaki bu anomalilerin NAO’daki değişimi teşvik etmede etkili bir rol oynayabileceğini ortaya koyuyor. Çalışmanın baş yazarları Yannick Peings ve Gudrun Magnusdottir, bu konuda şunları söylediler:

“Sonuçlarımız, kış mevsimindeki pozitif AMO’nun esas olarak NAO negatif fazının oluşumunu teşvik ettiğini gösterdi. Kış mevsimindeki NAO genellikle doğu ABD ve kuzeybatı Avrupa’daki soğuk havayla yakından ilişkilidir.”

Söz konusu gözlemler, ayrıca, AMO pozitif fazının NAO üzerinde önemli bir etkisi olabilmesi için 10-15 yıl geçmesi gerektiğini ortaya koyuyor. Bu gecikmenin nedeni bilinmiyor; bununla birlikte AMO fazlarının ancak zaman içinde tam olarak şeklini alabilmesi, bu gecikmeye bir açıklama olabilir.

1990’ların başlarından beri AMO’nun pozitif bir fazda olması, Birleşik Devletler ve Avrupa’nın ikisinin de son yıllarda yaşadığı aşırı kışları şiddetlendirmiş olabilir.

Bununla birlikte araştırmacılar, AMO’nun gelecekteki gelişimini tam olarak bilemediklerini, çünkü atmosferik akım örüntüsüyle etkileşimlerinde Kutup’taki deniz buzu kaybı, güneş radyasyonundaki değişimler, yanardağ patlamaları ve atmosferde sera gazlarının yoğunlaşması gibi birçok başka etmenin de rol alabileceğini bildiriyorlar. 

AMO, ayrıca, her 60-70 yılda bir görülen değişimlere ek olarak bir yıldan diğerine de şiddetli değişimler gösterir, bu da belirli aşırı kışları AMO’nun etkilerine dayandırmayı zorlaştırır. Bu kış Birleşik Devletler’in doğu yakasında hâkim olan aşırı havaya ilişkin sorulara Yannick Peign şöyle cevap verdi:

2012/2013 kışından farklı olarak bu kış AMO endeksi nispeten daha düşük değerlerdeydi, deniz yüzeyi sıcaklık anomalilerinin örüntüsü de tipik pozitif AMO örüntüsüyle uyumlu değildi. Dahası Avrupa’da yaşanan göreceli olarak yumuşak kışla birlikte NAO da çoğunlukla pozitifti. Dolayısıyla Birleşik Devletler’in doğu yakasında, pozitif AMO’nun belirleyici bir rol oynamış olması pek mümkün değil, gerçi bu soruya cevap vermek için ek çalışma yapmak gerekir. Böyle bir olay atmosfer içindeki büyük değişimlerle uyumludur, diğer dış zorlamalar rol oynamış olabilir. Bundan sonraki çalışmalarımızı Kutup’taki deniz buzu anomalilerine göre AMO’nun rolünü karşılaştırmak üzere yapacağız, deniz buzundaki bu anomalilerin de atmosferik akım örüntüsünü etkiledikleri ve daha soğuk, daha aşırı kışlara neden oldukları gösterilmiştir.