Diş Teli Nasıl Çalışır?

Dişlerimiz, diş etine gömülü kemiksi yapılardır. Omurgalıların dişleri, evrimsel süreçte kemiksi dermal plakalarda (deri plakalarından) farklılaşma sonucu oluşmuştur. Kökenleri, balıklara kadar gitmektedir. Biz insanlar da karasal omurgalılar olduğumuz için, bizler de dişlerimizi aynı şekilde balıksı atalardan miras aldık.

Dişlerde taç ve en az bir adet kök bulunur. Taç kısmı, hepimizin ağzında görülen, diş etinin üzerinde bulunan tabakadır. Kök ise, diş etinin altında, alveolar kemik adı verilen çene kemiği parçalarına bağlıdır. Bu bağlantı, periodontal ligament ile sağlanır. Kökün "boyun" adı verilen kısmı, diş etimizle sarılıdır. Diş eti, özelleşmiş bir bağ dokudur ve ağız boşluğumuzdaki mukus tabakasıyla kaplıdır. İşte bu kök ve taç kısımları, türden türe farklılık gösterebilir.

Diş Teli Nasıl Çalışır?

Diş tellerinin çalışma prensibi ise oldukça basittir: Diş teli, belirli süreler boyunca, belirli kuvvetler altında dişlerimizi diş hekimi tarafından belirlenen yönlere çekerek, dişlerin belirli yönlerde hareket etmesini sağlar.

Gelin bu düzelme sürecinin neye benzediğine bir bakış atalım. Aşağıda izleyeceğiniz, ergenlik dönemine girmiş bir hastanın 11 yaşındayken takmaya başladığı diş tellerinin 18 ay süresince dişler üzerinde etkisinin hızlandırılmış bir görüntüsüdür.

Hasta, Dr. Thomas Rocke tarafından tedavi edilmiştir. Görüntüler, Amerikan Ortodonti Derneği tarafından kayda alınmıştır.

Diş Telinin Parçaları ve Mekanizması

Bunu yapmak için şu parçalar kullanılır:

• Diş braketleri, dişin ön tarafına tutunan ufak, kare şeklindeki yapışkanlardır. Bunlar, üzerlerine uygulanan diş yapıştırıcıları sayesinde diş ile bütünleşirler; böylece diş telleri, üzerlerine binen kuvvet altında dişten kopmaz.
• Ortodontik bantlar, paslanmaz çelikten veya şeffaf (ya da diş renginde) malzemelerden üretilen elastik yapılı kısımdır. Bunlar, dişin etrafına sarılarak teller için tutunacak yer sağlarlar.
• Aralayıcılar, dişler arasına yerleştirilerek dişlerin ayrılmasını sağlar; böylece diş teli yerleştirilebilir.
• Düğümler, ufak kauçuk halkalardır. Diş telinin yerleştirilmesini sağlarlar.
• Yaylar, dişleri istenen yönlerde itmek veya çekmek için kullanılır.

Bunun haricinde diş telleri birçok ek parça kullanarak dişlere sabitlenir ve diş hekimi tarafından belirlenen kuvvetleri, gerekli yönlerde uygulayarak çarpık veya yamuk dişlerin konumlarını düzeltir.

Diş Telini Kaç Yaşında Kullanmalıyım?

Her yaşta diş teli kullanmak mümkündür; ancak daha erken yaşlarda kemik gelişimi henüz tamamlanmadığı için işlemler daha kolay yapılabilmektedir. İleri yaşlarda kullanılan diş telinde sonuç almak biraz daha zor olabilmektedir ve sadece diş teli istenen sonuçları almak için yeterli olmayabilir.

Ne Süreyle Diş Teli Kullanmam Gerekir?

Ne yazık ki diş telinin kullanım süresi sabit değildir ve kişiden kişiye değişir. Bu süreyi belirleyecek faktörler arasında dişlerdeki bozukluk miktarı, ağızda bulunan hareket edilebilir alan miktarı, dişlerin kat etmesi gereken mesafe miktarı; dişlerin, diş etinin ve destekleyici kemiğin sağlık düzeyi ve hepsinden önemlisi, hastanın hekim önerilerini ne kadar ciddiyetle takip ettiği bulunmaktadır.

Ortalama bir süre vermek gerekirse, birçok diş telinin yaklaşık 1-3 sene boyunca kullanılması gerektiğini söyleyebiliriz. Bu süre dolup da diş teli çıkarıldıktan sonra da ilk 6 ay boyunca bir sabitleyici kullanılması gerekmektedir. Bu sabitleyici, ilk 6 aydan sonra, sadece geceleri de olsa yıllar boyu kullanılır.

Diş Hekimine Ne Sıklıkla Gitmem Gerekir?

Diş teli takıldıktan sonra yaklaşık olarak her ay 1 defa hekim denetiminden geçmeniz gerekecektir. Diş hekimi, diş telinin istendiği gibi çalışıp çalışmadığını kontrol edecek ve diş telinde gerekli ayarlamaları yapacaktır. Bu ayarlamalar genellikle yayların sıkılması veya gevşetilmesi şeklinde olacaktır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Eğer belirli bir sürede beklenen değişimler sağlanamazsa, diş telinin yeterli gelmediği sonucuna varılarak kafanın tamamına takılan araçlar kullanmak gerekebilir.

Diş Telleri Acıtır mı?

Diş tellerinin kendisi acı vermemektedir; ancak yine de diş tellerinin takılması sonrası ağzınızda ağrı ve rahatsızlık hissi deneyimleyebilirsiniz. Bu gibi durumlarda hekiminiz size çeşitli ağrı kesiciler önerebilecektir; bunu hekiminizle görülebilirsiniz.

Eğer diş telleri ayarlandıktan sonra dayanılması güç düzeyde acılar çekiyorsanız, mutlaka hekime bunu söylemelisiniz. Duruma bağlı olarak diş telleriniz yeniden ve farklı konfigürasyonlarda ayarlanabilir.