Daha Akıllı Bellek: Enerji Tüketimi Azalan Yeni Nesil RAM

Osaka kentinde çalışan araştırmacılar, geleneksel rastgele erişimli bellek (RAM) türlerinin sınırlamalarını aşmayı hedefleyen pek çok yeni bellek teknolojisi arasından öne çıkan Magnetorezistif RAM (MRAM) üzerine yoğunlaşmaktadır. MRAM, uçucu olmayan (İng: non-volatile) yapısı, yüksek hızı, geniş depolama kapasitesi ve uzun süreli kullanım ömrü (dayanıklılık) sayesinde, bilgisayar belleklerinde devrim niteliğinde bir çözüm sunmaktadır. Bununla birlikte, MRAM cihazlarında kaydedilen önemli ilerlemelere rağmen veri yazma sırasında enerji tüketiminin azaltılması aşılması, gereken önemli bir sorundur.

Çalışmalarını Advanced Science dergisinde yayınlayan bilim insanları, söz konusu sorunu çözmek için yeni bir teknoloji geliştirmektedir. Önerdikleri teknoloji, mevcut akım tabanlı yaklaşıma kıyasla daha düşük enerji tüketimine sahip "elektrik alanı tabanlı" bir yazma yöntemi kullanarak geleneksel RAM'lere bir alternatif sunuyor. Bu yöntemde elektrik alanıyla veri yazımı hedeflendiği için günümüzdeki akım tabanlı (İng: "current-based") veri yazma yöntemine kıyasla çok daha düşük enerji tüketimi sunmaktadır.

MRAM ve Düşük Enerjili Gelecek Vizyonu

Geniş çapta kullanılan dinamik RAM (DRAM) belleklerde, veri depolamak amacıyla kondansatör ve transistör gibi bileşenler yer almaktadır. Buradaki veriler "uçucu" bir biçimde saklanmaktadır ve enerji kesildiğinde bilgi kaybolmaktadır. MRAM ise veri saklamak için mıknatıslanma yönü gibi manyetik durumları kullandığından enerji kesildiğinde bile verileri silmemektedir. Araştırmanın lider yazarlarından Takamasa Usami, konuya ilişkin düşüncelerini şöyle aktarıyor:

MRAM aygıtları kondansatörlerdeki uçucu elektrik yükü yerine uçucu olmayan manyetizasyon durumuna dayanmaktadır. Bu özellik nedeniyle bekleme modunda DRAM'e kıyasla çok daha düşük güç tüketimi sağlamaktadır ve bu yönüyle umut vadeden bir alternatiftir.

Günümüzdeki MRAM cihazları, manyetik tünel eklemlerinin (İng: "magnetic tunnel junctions") manyetizasyon vektörlerini değiştirmek için elektrik akımı kullanmaktadır. Ancak, yazma işlemi sırasında manyetizasyon vektörlerini değiştirmek için büyük bir elektrik akımı gereklidir. Bu da yüksek akım yüzünden ısı ortaya çıkacağı ve enerji tüketiminin artacağı anlamına gelir.

Bu sorunu çözmek için araştırmacılar, MRAM cihazlarını elektrik alanıyla kontrol etmeyi sağlayan yeni bir bileşen geliştirdi. Manyetizasyon yönünü elektrik alanıyla değiştirebilen çok katmanlı özel bir yapının elektrik alana tepkisi, genel olarak "ters manyetoelektrik bağlaşım katsayısı" adı verilen bir ölçütle ifade ediliyor. Bu katsayının yüksek olması, yapının manyetik tepki gücünün de yüksek olduğu anlamına gelmektedir. Bir başka deyişle, CME katsayısı ne kadar büyükse, elektrik alanıyla manyetizasyon yönünü değiştirmek o kadar kolaylaşmaktadır. Böylece bellek yazma işlemlerinde daha az elektrik akımı kullanılmakta ve enerji tüketimi düşmektedir.

Bu etkiyi sağlayan temel mekanizma, "ters manyetoelektrik bağlaşım" (CME) olarak adlandırılmaktadır. CME katsayısının değeri, manyetizasyonun elektrik alanına ne kadar güçlü yanıt verdiğini göstermektedir. Araştırmacılar, Co₂FeSi (kobalt-demir-silikon) katmanında $10^{-5}s/m$ düzeyinde bir CME katsayısı elde etmiş durumdadır. Ancak bu malzemedeki yapısal düzensizlikler, manyetik özelliklerin elektrik alanıyla kararlı biçimde kontrol edilmesini zorlaştırmaktadır.

Vanadyum Katmanı ile İyileştirme

Bu sorunu aşmak amacıyla Co2FeSi katmanı ile piezoelektrik malzeme arasına ultra-ince bir vanadyum (V) katmanı yerleştirilmektedir. Vanadyum katmanı, arayüzün daha düzenli bir yapı kazanmasını sağlamakta ve Co₂FeSi katmanının manyetik anizotropisini (manyetik yönelme eğilimi) kararlı biçimde yönetmeye yardımcı olmaktadır. Böylece önceki tasarımlara kıyasla daha yüksek bir CME katsayısı elde edilmekte, yani elektrik alanıyla manyetik değişim daha güçlü şekilde gerçekleşmektedir.

Ayrıca bu yeni yöntem sayesinde sıfır elektrik alanında 0 ve 1 olarak da anlaşılabilecek iki farklı manyetik durum şeklinde kararlı biçimde korunabilmektedir. Bu özellik, enerji kesildiğinde dahi verilerin silinmesini engelleyen uçucu olmayan bellek hücreleri tasarlamak isteyen mühendisler için kritik bir avantaj sunmaktadır. Çalışmanın kıdemli yazarlarından Kohei Hamaya, şu ifadeleri kullanıyor:

Bu yapıların hassas bir şekilde kontrol edilmesi sayesinde, bu aygıtların kullanışlı olması için gereken iki temel koşul sağlanmaktadır: Sıfır elektrik alanında uçucu olmayan bir ikili durum ve devasa bir ters manyetoelektrik (CME) etkisi.

Bu bulgular, geleneksel DRAM'e alternatif oluşturmak için MRAM teknolojisinin kritik bir eşiğe yaklaştığını göstermektedir. Elektrik alanıyla veri yazımına imkân veren bu yaklaşım, belleklerde uzun süredir hedeflenen düşük enerji tüketimi hedefine ulaşmak için önemli bir aşamadır. Araştırmacılar, ilerleyen süreçte vanadyum arayüzünü ve Co₂FeSi tabakasını daha kapsamlı analiz etmeyi planlamaktadır. Böylece MRAM'in endüstriyel ölçekte benimsenmesini hızlandıracak daha stabil ve enerji tasarruflu prototipler ortaya çıkması beklenmektedir.