COVID-19 Hastalığının Ne Kadar Ağır Atlatılacağını Belirleyen, Genomumuzdaki 13 Farklı Gen Bölgesi Olabilir!

COVID-19 hastalığına yakalanan bir insan neredeyse hiçbir semptom yaşamadan atlatabilirken bazıları günlerce yatmak zorunda kalabilir ve hatta bazılarının hastanede kalmaları gerekebilir. 4 milyondan fazla insan için bu hastalık ölümcül olmuştur.

Pandeminin en merak uyandırıcı sorularından biri, virüsün farklı insanlarda neden farklı etkileri olduğuydu. COVID-19 hastalığı ile ciddi şekilde hastalanma riskini artırdığı bilinen yaşam tarzı ve beslenmeden yaşa ve cinsiyete kadar birçok köklü faktör vardır; fakat yeni bir çalışma, genetiğin gözden kaçan bir faktör olabileceğini vurguluyor.

Nature dergisinde yayımlanan büyük bir uluslararası bir araştırma, COVID-19 enfeksiyonunun şiddeti ve hassasiyeti ile bağlantılı olduğu düşünülen 13 lokus (insan genomundaki konum) keşfetti.^[1]

Keşifler, 19 ülkede 46 ayrı çalışma ile yaklaşık 50,000 COVID-19 hastasının genetik analizlerini yapan COVID-19 Host Genetics Initiative isimli bir araştırmacı ağından geliyor. Türünün en büyük genom çapında ilişkilendirme çalışmalarından biri olan bu proje, 2020 Mart ayında ilan edildi ve emeğinin meyvelerini yeni yeni vermeye başlıyor. COVID-19’un insan genetiğindeki mimarisi hakkında keşfedilecek daha çok şey var; ancak bu araştırma çoktan bazı değerli bilgileri ortaya çıkardı.

İlginç olarak, Avrupa kökenli hastalara kıyasla Doğu Asya veya Güney Asya kökenli soy hattındaki hastaların genomlarında daha yaygın olan 2 lokus bulundu. Belki de bu bulgu, bir gün belirli etnik grupların COVID-19’dan neden diğerlerinden daha fazla etkilendiğini açıklamaya yardımcı olabilir.

Araştırma ayrıca, hem şiddetli COVID-19 hem de diğer hastalıkların risklini artıran varyantlar arasında belirli örtüşmeler bulunduğunu göstermektedir. Örneğin akciğer kanserinde ve pulmoner fibrozda (akciğer sertleşmesi) da rol oynayan bir gen olan DPP9 geni, ciddi COVID-19 riskinde artış ile ilişkilendirildi. Özellikle, aynı varyant, akciğer dokusunun skarlaşması ile karakterize edilmiş nadir görülen bir akciğer hastalığının riskini artırabilir. Benzer şekilde, bazı otoimmün hastalıklarda rol oynayan TYK2 geninin de COVID-19 hastalığının şiddetindeki artışla bağlantılı olduğu bulundu.

ABO isimli bir diğer lokus, bir kişinin hangi kan grubuna sahip olduğunu belirler ve enfeksiyon hassasiyetinde yüzde 9 ila 12 oranında bir artışla ilişkili bulunmuştur. Belki de bu durumun, belirli kan grupları ile COVID-19 hastalığına karşı daha yüksek bir savunmasızlıkla bir ilgisi olabilir. Helsinki Üniversitesi Finlandiya Moleküler Tıp Enstitüsü'nden ve araştırmanın baş yazarlarından biri olan Andrea Ganna, bir basın toplasında şunları söyledi:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor. Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak... Daha fazla göster

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Sadece viral genom değil, insan genomu da önemlidir. Açıkçası, COVID-19 şiddetinde genetiğin bir rolü vardır ve birçok risk faktöründen biridir.

Bu araştırmadan çıkarılabilecek daha çok şey var: Sonraki aşamada araştırmacılar, neden bazı insanların aylarca COVID-19 semptomlarını yaşayan "uzun taşıyıcılar" olabileceğini, diğerlerinin ise hemen iyileştiğini ortaya çıkarmayı umuyor. Ekip ayrıca çalışmalarının, başka hastalıklar için üretilen ilaçlarları COVID-19 tedavisine adapte etme sürecinde faydalı hedeflere işaret edebileceğini ve COVID-19’a karşı daha fazla tedavi edici maddenin yolunu açabileceğini umuyor.