Çiçekli Bitki Çeşitliliği, Arılar Arası Evrimsel Rekabeti ve Enerji Verimliliğini Nasıl Etkiliyor?

Bol miktarda bulunan ve bol yayılmış olan bombus arılarının ve bal arılarının, yaz aylarında hem İngiltere'de hem de diğer birçok ülkede aynı çiçek türlerine konarak yiyecek aradıklarını görmek çok muhtemeldir. Buna karşılık Sussex Üniversitesi'ndeki Arıcılık ve Sosyal Böcekler Laboratuvarı'ndaki (LASI) araştırmacılar, farklı arıların belirli çiçek türlerine hakim olduğunu bulmuş ve nedenini ortaya çıkarmıştır.

Araştırmacılar, Güney İngiltere'deki 22 çiçek türünü inceleyerek 1000'den fazla arının davranışını analiz ederek, rekabete aracılık etme söz konusu olduğunda enerji verimliliğinin kilit bir faktör olduğunu buldular.

Arının vücut ağırlığı ve bir arının çiçekleri ziyaret etme hızı, arıların enerjide ne kadar verimli olduklarını belirler. Vücut ağırlığı, çiçekler arasında uçarken ve yürürken kullanılan enerjiyi belirler: iki kat ağır bir arı, iki kat daha fazla enerji kullanır. Bir arının çiçekleri ziyaret etme hızı ve dakikada ziyaret edilen çiçek sayısı ise arının ne kadar nektar topladığını, dolayısıyla ne kadar enerji topladığını belirler. İşte bu faktörlerin oranı, arı toplayıcısının enerji verimliliğini belirler. Arıcılık Profesörü Francis Ratnieks şöyle söylüyor:

Aynı çiçekleri beslerken sık sık bombus arılarının miktarının belirli bir çiçek türündeki bal arılarının miktarından daha fazla olduğunu, yakınlarda büyüyen farklı bir çiçek türü için ise bu durumun (arı miktarlarının) tam tersinin geçerli olacağını görüyoruz. Dikkat çekici olan şey, yiyecek aramada enerji verimliliğindeki farklılıkların neden bazı çiçek türlerinde bombus arılarının ve diğer çiçek türlerinde bal arılarının miktarının baskın olduğunun neredeyse tam olarak açık olarak açıklanabilmesiydi.

Bombus arılarını bal arılarından avantajlı kılan şey, çiçekler arasında daha hızlı hareket edebilmeleridir. Bu nedenle daha fazla nektar (enerji) toplayabilirler. Ancak boyutlarının daha büyük olması dolayısıyla, yiyecek aramak için daha fazla enerji kullanmaları da bir dezavantajdır. Bazı çiçek türleri, bombus arılarına bu özellikleri itibariyle ortalamada bir avantaj sağlamaktadır; ancak diğer çiçek türlerinde bal arıları avantajlıdır.

Ecology dergisinde yayınlanan çalışmada, araştırmacılar bir arının bir dakikada kaç çiçek ziyaret ettiğini belirlemek için kronometre kullandılar.^[1] Araştırmacılar, her bir arıyı tartmak için taşınabilir bir elektronik terazi kullanarak, ortalama olarak bombus arılarının bal arılarından iki kat daha ağır olduklarını buldular. Bu, bombus arılarının bal arılarından neredeyse iki kat daha fazla enerji kullandıklarını gösterir. Kronometre sonuçları, çiçekleri bal arılarının iki katı oranında ziyaret ettiklerini ve böylece enerji verimliliklerini telafi ettiklerini gösterdi.

Bombus arılarının baskın olduğu lavanta gibi bazı çiçek türlerinde bombus arıları, çiçekleri bal arılarının neredeyse üç katı oranında ziyaret eder.

Çiçeklerin morfolojisindeki farklılıklar, iki arı türünün enerji verimliliklerini büyük ölçüde etkiledi. Ling heather bitkisi, küçük çiçek kütlesine sahip olmasıyla daha çevik bir bal arısı için çok daha uygundu. Buna karşılık, araştırmacıların aynı doğa koruma alanında Ling funda bitkisinin yanında büyüdüğünü bulduğu Erica funda bitkisi büyük çan şeklinde çiçeklere sahip olmasıyla bombus arıları için daha uygundur. Yazar Dr. Nick Balfour şöyle söylüyor:

Toplayıcılığın enerji verimliliği, arılar için özellikle önemlidir. Araştırma, arıların zorlu bir enerji ipi üzerinde yürüdüklerini (ve uçtuklarını) gösterdi. Nektardan elde ettikleri enerjinin yarısını toplayıcılık için harcadılar.

Enerji, arılar için nektar tarafından sağlanır ve temel bir ihtiyaçtır. Ancak bal arılarının ve bombus arılarının nektar için rekabete girmemeleri, koruma ve birlikte yaşama açısından güven vericidir. Prof. Ratnieks şöyle açıkladı:

Bazı bitkiler üzerinde toplayıcılık avantajına sahip olan bombus arıları o çiçeklere hakim olurken, bal arıları farklı bir avantaja sahiptir ve bunlara hakimdir. Arı koruma, bu nedenle çiçek çeşitliliğinden yararlanır. Bu nedenle kesinlikle arı koruma çalışmalarına odaklanılmalıdır. Neyse ki çiçekli bitkiler oldukça çeşitlidir.

Dr. Balfour, sözlerini şöyle bitiriyor:

İster bir pencere saksınız, ister bir bahçeniz olsun, yazın çiçek açan çeşitli çiçekler dikmek veya çimlerinizi daha az sıklıkta kesmek, yaz sonunda tozlayıcılara gerçekten yardımcı olabilir.