Cam Kemik Hastalığı

Lobstein Sendromu ya da Kırılgan Kemik Sendromu olarak da bilinen bu gelişim sorunu, kalıtsal olarak oluşan ve kemiklerin normalde olması gerekenden çok daha kırılgan olmasıyla karakterize edilen bir hastalıktır.

Şu anda bilinen tam 8 farklı türü olsa da, en yaygın olarak görülenleri COL1A1, COL1A2, CRTAP ve LEPRE1 genlerinde meydana gelen mutasyonlardan kaynaklanır. Genellikle bu mutasyonlar sonucunda Tip-1 kolajen adı verilen bağ dokusu üretiminde sorunlar oluşur veya bağ dokusu hiç üretilemez. Zaten hastalığın farklı tipleri de kolajenin üretilip üretilemediğine, üretiliyorsa da ne kadar üretilebildiğine bağlı olarak belirlenir. Bazı türleri ise kemiğin yapısındaki farklılıklardan yola çıkarak belirlenir. DNA testi ya da kolajen testleriyle tespit edilebilen bu hastalığın şu anda ne yazık ki bilinen bir tedavisi bulunmamaktadır. Hastalığı idare etmeye yönelik olarak kemikleri güçlendirecek veya var olan gücünü koruyacak yöntemler uygulanır. 

Tahmin edilebileceği gibi, kemiklerin kırılgan olması, omurgalı bir hayvan türü için olabilecek en tehlikeli durumlardan birisidir. Çünkü omurgalılar, isimlerinden de anlaşılabileceği gibi bir omurgaya ve genel olarak iskelet sistemine bağlı vücutlara sahiptirler. İskeletimiz vücudumuzun ağırlığını taşır. Eğer ki kemiklerimiz yeterince kütleyi kaldıramayacak kadar güçlü değilse, kendi ağırlığıyla bile kolayca kırılabilir ve çok tehlikeli sorunlar doğurabilir. İşte bu hastalıkta görülen de budur. 

Belirti ve Semptomlar

Hastalığa sahip kişiler çok kolay bir şekilde morarır ve berelenirler. Ayrıca kemik bozukluklarına ve büyüme sorunlarına bağlı olarak kaslar zayıflar. Hastalığa sahip kişilerin %50'sinde ciddi düzeyde işitme kaybı görülür ve ömürleri içinde işitme duyusunun zayıflaması da genel popülasyona göre daha erken (genellikle 20-40 yaşlarında) olur. Bu işitme sorunları, kulak kemiklerindeki sorunlarla ilişkili olmak zorunda değildir.

Hastalığa sahip kişilerde nörolojik sorunlar da görülür. Bu sorunlar genellikle merkezi sinir sistemiyle ilişkilidir ve çoğunlukla sinir sistemini saran iskelet yapısındaki problemlerden kaynaklanır. Bu durum, bireylerin ömür beklentisini kısaltabilir ve cerrahi müdahaleyi gerektirebilir.

Hastalığa sahip kişilerde ayrıca karın ağrısı ve kronik kabızlık da görülür.

Hastalıkla İlişkili Genler, Etken Faktörler ve Risk Faktörleri

Hastalığa neden olan mutasyon sonucunda kolajenin yapısına katılan glisin aminoasidi yerine daha büyük kütleli aminoasitler, kolajen heliks kompleksi denen yapıya dahil olur. Bu kütle değişimi, molekülün nanomekanik yapısını ve moleküller arası etkileşimi değiştirir. Bu sebeple vücutta kolajen yeterli güçte üretilemez (veya eksik üretilir). Normalde bu tür düzgün yapıda olmayan kolajenler, vücutlarımız kusursuz çalışmadığı için normal zamanlarda da üretilebilir. Ancak vücudumuzun bu tür hatalı üretimleri ortadan kaldıracak savunma mekanizmaları vardır. Ancak eğer ki bozuk kolajen miktarı çok fazlaysa ve ortadan kaldırılamıyorsa, kemikte hidroksiapatit kristalleri denen yapılarla etkileşime giren kolajen yapısı bozuk olur ve kemikler kırılgan hale gelir.

Hastalık sonucunda vücudun herhangi bir bölgesindeki ya da tümündeki kemiklerde gelişim bozuklukları ve kırılmalar meydana gelir. Örneğin kafatası kemiği, kol kemikleri, kaburgalar, bacak kemikleri, kalça kemikleri ve diğer kemiklerde sorunlar oluşur. Bu mutasyon vakaların %65'inde ebeveynlerden aktarılır, dolayısıyla gelişim sırasında kemikler vücut ağırlığı altında yeterli güçlü olamadıklarından eğilip bükülürler ve bu da vücut şekil bozukluklarına yol açar. Hastaların %35 civarında ise mutasyon "sporadik" olarak meydana gelir; yani bireyin kendi ömrü içerisinde oluşur. 

Teşhis Yöntemleri

Hastalık, genellikle X-ışını taraması gibi tıbbi görüntüleme teknikleri ve dışarıdan gözle görülebilir semptomlar ile teşhis edilir. Görüntüleme tekniklerinin kullanılma nedeni, vücut ekstremitleri ve omurgadaki bozulmaları teşhis etmektir. Belirtilerin Cam Kemik Hastalığı'ndan kaynaklandığı DNA analizi veya kolajen testiyle doğrulanabilir.

Tedaviler veya İdare Yöntemleri

Tedavisi olmayan bu hastalık için pamidronat, risedronat veya alendronat gibi biyofosfonatlar kullanılır. Ancak bu yöntemler genellikle çocuklarda daha işlevsel olmaktadır. Yetişkinlerde çoğu zaman ameliyatla müdahaleler gerekmektedir. Ameliyata alınan hastaların kemiklerine uzun ve güçlü çubuklar yerleştirerek kemiklerine destek sağlanır. Çoğu durumda hastaların uzun dönem fizyoterapi uygulaması gerekir ve yaşam standartları bu şekilde yüksek tutulmaya çalışılır.

Görülme Sıklığı ve Dağılımı (Epidemiyoloji)

Dünya çapında hastalığın her 100.000 kişiden 6-7'sinde görüldüğü düşünülmektedir. 8 tip Kusurlu Kemik Oluşumu hastalığı içerisinden Tip 1 ve Tip 4 en yaygın olarak görülür. Her 100.000 kişiden, hastalıktan etkilenen 6-7'sinin 4-5 tanesi bu 2 tipten birine sahiptir. Uzun yıllar boyunca hastalığın ebeveynlerden sadece otozomal dominant (genin tek 1 kopyası hastalığın oluşuma yetmektedir) olarak geçtiği düşünülse de, sonradan yapılan incelemeler otozomal çekinik olarak da hastalığın oluşabileceğini göstermektedir; yani hastalığın oluşabilmesi için kromozom üzerindeki 2 alelin de mutasyona uğramış olması gerekmektedir.