Buz Kovası Mücadelesi, Karşıtlarının İddia Ettiği Gibi Bir Su Sarfiyatı Yaratmadı!

İddia

Buz Kovası Mücadelesi çok saçma, çünkü insanlar saçma sapan bir şey için su harcıyorlar, daha düzgün bir yöntemle bu farkındalık yaratılabilirdi. O suları başınızdan dökerken Afrika'daki çocukları hiç düşünmüyor musunuz?

Gerçek mi?

Sahte

Gerçek Ne?

Buz Kovası Mücadelesi, sıradan günlük insan su sarfiyatının yanında dikkate değer bir miktarda su sarfiyatına neden olmamaktadır. Afrika-dışı ülkelerin su sarfiyatının Afrika'daki insanların suya erişimi ile hiçbir alakası yoktur. Toplumsal davranış ve modern iletişim yöntemleri incelendiğinde, sıradışı olmayan bir yöntemin böylesine küresel ve kitlesel bir farkındalık yaratma ihtimali yoktur. Ayrıca Buz Kovası Mücadelesi hiçbir açıdan bakıldığında (popülist amaçlarla yapanları göz önüne alırsak bile) saçma değildir; zira gerek bu davranışı eleştirenler, gerek popülist niyetlerle yapanlar, gerekse de gerçekten iyi bir iş yaptığına inanarak, içinden gelerek yapanlar göz önüne alındığında ve konuya her açıdan bakıldığında, hem maddi olarak (yaklaşık 100 milyon dolar), hem farkındalık olarak (Google aramalarında onlarca kat artış), hem tanıtım olarak ALS Buz Kovası Mücadelesi 2000 yılının başlarındaki "Kanser İçin Sarı Bilezik" kampanyasından beri (bu kampanya da "moda aracı haline gelmek" nedeniyle ağır eleştirilere maruz kalmasına rağmen kanser araştırmaları için 500 milyon dolara yakın para toplamıştır) insanlık tarihinin gördüğü en başarılı farkındalık kampanyası olmuştur. 

İddianın Kökeni

İddia, popüler olan herhangi bir davranışın yanlış olması gerektiğini savunan kişilerce ileri sürülmüş argümanlardan doğmuştur.

Bilgiler

Buz Kovası Mücadelesi, Dünya'nın en sinsi ve ölümcül hastalıklarından biri olan; ancak 100.000'de 3-7 görülme sıklığına sahip olmasından ötürü göz ardı edilen ve tedavisi aranmayan; herhangi bir insanı, ömrünün herhangi bir evresinde vurabilen, vurduğu kişilere çok nadir birkaç şanslı insan haricinde neredeyse her zaman 3-5 yıl ömür biçilmesine neden olan, üstelik sizi vurduğunda çoktan çocuk yapmış olabileceğiniz için ve hastalığın genetik temelleri olduğu için sizden hemen sonra yavrunuzu da birkaç sene içerisinde esir alıp aynı kaçınılmaz sonuca götürebilen, öldürmeden önce yıllarca felçli bir şekilde, sadece düşünme, algılama gibi beyin fonksiyonlarınızı kullanabilmenize izin veren, bunun haricinde bütün motor faaliyetlerinizi (konuşma, yürüme, çiğneme, ayağa kalma, hareket etme, yutkunma, vb.) elinizden tamamen alan amiyotrofik lateral skleroz isimli motor nöron hastalığına dikkat çekmek ve toplumsal farkındalık yaratmak, hatta yeri geldiğinde devletler üzerinde baskı kurabilmek ve var olan bilim araştırma merkezlerini teşvik edebilmek için 2012 yılında Pete Frates isimli ALS tanısı konan gencin arkadaşları tarafından ona destek için başlatılmış olan, 2014 senesi Temmuz-Ağustos aylarında doruk noktasına ulaşarak ABD'de 100 milyon dolara yakın, Türkiye'de bile 300.000 TL'ye yakın para toplanmasını ve yüz milyonlarca insanın bu hastalığın 1 gün önce varlığından bile habersizken, 1 gün sonra neden ve nasıl olduğunu bilip anlatabileceği kadar tanımasını sağlayan küresel ve kitlesel bir farkındalık projesidir. Türkiye'de ALS MNH Derneği ile ortak olarak Evrim Ağacı tarafından tanıtımı yapılmıştır. Bağış kampanyasına buraya tıklayarak ulaşılabilir.

Ortalama bir ABD vatandaşı günde 295 litre su tüketir. Türkiye'deki sayılar da benzerdir: Doğa İle Barış Vakfı'nın verdiği ve eski Çevre ve Orman Bakanlığı'nın verileriyle de örtüşen bilgilere göre Türkiye'de 4 kişilik bir aile sadece tuvalet sifonunu kullanarak ayda 7 ton su tüketir (kişi başına günde 58 litre); banyoda 1 kişi günde ortalama 135 litre su tüketir (120 ila 150 litre arasında değişebilir); günde 2 defa diş fırçalayan biri yılda 10.950 litre su tüketir (kişi başına günde 30 litre); günlük traş ve yüz yıkaması gibi davranışlar günde ortalama 25 litre su tüketir ve bu sayılar böyle devam eder... Buna çamaşır makinası, bulaşık makinası, bitki sulama, elde bulaşık/çamaşır yıkama, çay/kahve gibi keyfi harcamalar ve daha nicesi eklenmelidir. Dahası, kimi düzensiz kullanım durumları da eklenebilir: Örneğin sıcak bir günde serinlemek için bahçe hortumuyla kafanızdan aşağı su döktüğünüzde, dakikada ortalama 17.5 litre su harcarsınız. Arabanızı yıkamak için hortumu kullandığınızda 15 dakikalık bir yıkama sırasında en az 150 litre su harcarsınız. Eğer ki eviniz bahçeliyse, ortalama yarım saatlik bir sulama süresinde 600 litreye yakın su harcarsınız. Ancak bunları göz ardı edelim. Kısmen tasarruflu birinin ortalama olarak en az 300 litre su tükettiği söylenebilir. 

Çoğu Buz Kovası Mücadelesi'nde kullanılan su-buz karışımı 5-10 litre civarındadır. Çoğu videoda kullanılan su bunun altındadır; ancak yine de ortalamada 8 litre su kullanıldığını varsayalım. Bu, ortalama bir insanın duş alırken kullandığı suyun 17 katı daha azdır. Tek bir klozet sifonu çekildiğinde harcanan suyun yarısı ila tamamına eşittir. Eğer ki musluğunuz dakikada 1 damla su akıtıyorsa yaklaşık 5.5 saatte boşa giden suya eşittir. Eğer bahçe suluyorsanız, harcadığınız sudan 75 kat daha azdır. İşin ilginç tarafı, eylemlere müdahale etmek için kullanılan TOMA'nın taşıdığı suyun ortalamada 938 kat azını harcamışsınız demektir. 

Bu harcama farkını kitlesel ölçeğe vurduğumuzda da sonuç değişmez. Buz Kovası Mücadelesi yaklaşık 1.5 milyon videoyla sürdürülen bir farkındalık projesidir. Bu kadar video, sadece ABD'de değil, tüm Dünya'da çekilmiştir; ancak çoğunluk ABD'de odaklanmıştır. Her buz kovasında bırakın 8 litreyi, 15 litre su bulunacak olsa bile bu, toplamda 22.5 milyon litre suyun harcanmış olması demektir. ABD'deki 300 litrelik ortalama su tüketimi, 318.628.000 kişilik nüfusla çarpıldığında yaklaşık 93.995.000.000 litre su eder. Yani bu, sadece ABD'de günde tüketilen toplam suyun, tüm Dünya'da tüm Buz Kovası Mücadelesi videolarındakine kıyasla 4170'ten fazla kat olduğunu göstermektedir. 

Ne yazık ki Afrika-dışı ülkelerin kullanmadıkları ve her yıl "arttırdıkları" sular, Afrika'ya gönderilmemektedir. Batı'nın kullandığı tonajdan arta kalanlar Afrika'ya hibe edilmemektedir. Eğer belirli bir tonajı aşarsak, o sene Afrika'ya su gönderilemeyecek veya suya erişemeyecekler diye bir durum da söz konusu değil. Dolayısıyla bu tür bir konuyla Afrika'yı bağdaştırmak mantıksal olarak alakasızdır. Çünkü bizim yaptığımız tasarruflar, spesifik olarak Afrika'ya herhangi bir şekilde katkı sağlamamaktadır. Afrika'ya tek fayda sağlayan şey, yine ALS farkındalığının öncüsü olan Amerikan ALS Derneği gibi bir dernek olan Water organizasyonudur. Dolayısıyla su tasarrufu ederek değil, Water.org sitesine gidip bağışta bulunarak veya gönüllü olarak faaliyetlerine katılarak Afrika'ya temiz su ulaşmasını sağlayabilirsiniz. Başka yapacağınız hiçbir şey, Afrika'daki insanlara su götürmeyecektir. Dolayısıyla bu yazının tüm okurlarını Water.org sitesine gidip gönüllerinden geçtiğince destek olmaya davet ediyoruz. 

Elbette bütün insanlık, Afrika'da su kıtlığı olsa da olmasa da, su tasarrufu yapmalıdır, bu konuda bilinçli olmalıdır ve etrafını sürekli olarak bilinçlendirmelidir; çünkü tatlı sularımız hızla azalıyor; ancak öncelikle tasarrufun ne demek olduğu anlaşılmalıdır. Su "tasarrufu", 1 adet video çekmek için 1 kova suyu dökmekten uzak durmakla yapılmaz. Tasarruf, uzun vadede işlevsel olan bir sözcüktür. Nasıl ki 1 gün koşu yaptınız diye yağlarınız eriyip gitmiyorsa, 1 gün ya da 1 sefer su harcamaktan uzak durup da diğer zamanlarda normal şekilde sarfiyatı sürdürdüğünüzde Dünya'nın suları kurtulmaz. Eğer ki su tasarrufu yapmak istiyorsanız, duşunuzu 40 dakika değil, 10 dakika alarak; dişlerinizi fırçalarken veya traş olurken suyu kapalı tutarak; 1'den fazla kişinin yaşadığı evlerde sifon çekiminin sayısını azaltarak; bazı modern teknolojileri kullanarak (filtreli sifonlar gibi) ve bunlar gibi uzun vadeli ve alışkanlık haline gelen davranış kalıplarıyla su tasarrufu edebilirsiniz. Yoksa Facebook'tan paylaştığınız su bulamayan Afrikalı bir insanın fotoğrafı, onlara en ufak bir katkı sağlamamaktadır. Lakin ALS Buz Kovası Mücadelesi, bu sözde "olumsuzluğuna" rağmen, bunu sürekli olarak eleştiren gürühun tamamının bir araya gelip birkaç yılda yapabileceği su tüketimi farkındalığını da, ister istemez sadece birkaç gün/hafta içerisinde sağlamayı başarmıştır. Eğer ki ALS Buz Kovası Mücadelesi insanlarda ALS'li hastalara destek olmak yerine su farkındalığı sağladıysa ve gerçekten günlük yaşantılarında değişim yarattıysa ne âlâ! Demek ki bu proje, bir diğer açıdan daha işe yaramış demektir.

Eğer ki Buz Kovası Mücadelesi'ne katıldıysanız ve su döktüğünüz için Dünya'nın kaynaklarını kuruttuğunuzdan çekiniyorsanız, çözümü çok basit: Günde toplamda su harcamayla geçirdiğiniz süreyi sadece 20 saniye civarında kısaltın. Tabii ki her su borusunun su fışkırtma oranı farklıdır; ancak ortalamada 20 saniyelik bir su sarfiyatından kaçınmak, size Buz Kovası Mücadelesi'nde azıcık bir su kullanarak yarattığınız müthiş farklılıkta yitirilen suyu telafi edecektir. 40 dakika duş yapıyorsanız, 1 defaya mahsus 39 dakika 40 saniye yapmanız yeterli olacaktır. Ancak unutmayın! Bu, su tasarrufu değildir. Bu, popüler kültüre boyun eğerek vicdan rahatlatmaktır. Asıl su tasarrufunun uzun vadeli bir çözüm olması gerektiğini hatırlayın. Ve Afrika'ya katkı sağlamak için Water.org'un aktivitelerine destek olun!