Uzayı Tanımak

Giriş

Bu evreni uzun zamandır anlamlandırmaya çalışıyoruz. Özellikle son zamanlarda uzay alanında epey ilerleme katettik. Ve aslında tüm hayat ve canlılık sandığımız gezegenimiz Dünya'nın, okyanustaki bir damladan ibaret olduğunu farkettik. Fakat araştırmalarımız ve anlamlandırma çalışmalarımız devam etsede uzaydaki yapılar insanlığa hala tuhaf gelmeye devam ediyor. Bu yazıda uzaydaki belirli yapıları tanıyacağız.

Kara delikler

Kara delik, kütle çekiminin hiçbir madde veya elektromanyetik enerjinin kaçamayacağı kadar güçlü olan bir uzay-zaman bölgesidir.^[1] Kara delikler 20-30 güneşin kütlesinden fazla olan yıldızların süpernova patlaması ile oluştuğu düşünülmektedir. Kaçışın olmadığı noktaya olay ufku denir. Kara delikler üzerine düşen ışınları yansıtmadıklarından dolayı bir kara cisim olarak davranırlar

Bilsenbesergil

Bilinen ilk kara delik 1971 yılında tanımlanan Cygnus X-1 dir.

a) Olay Ufku

Bilsenbesergil

Kara deliğe yaklaşan maddenin kara deliğin çekiminden kurtulamayacağı noktaya olay ufku denir. Olay ufkunun üzerinde kurtulma hızı, ışık hızına denk olduğundan dolayı ve hiçbir şeyin ışık hızından daha hızlı haraket etmesi mümkün olmadığından dolayı olay ufkundan çıkış olmayacaktır.^[1]

Olay ufku hakkında herhangi bir fiziksel incelemede bulunamadık. Olay ufkunda ne olup bittiğini veyahut ötesinde ne olacağını bilmenin henüz bir yolu yoktur. Bir yıldızın olay ufku, yıldınız çökmeden önceki kütlesine bağlantılıdır.^[1] Çöken yıldız, kara deliği meydana getirir ve kara delik madde yuttukça olay ufkunu genişletir. Olay ufku genişledikçe kütlesel çekimde orantılı şekilde artar. Olay ufkunda zamanın teorik olarak durmaktadır.^[1]

b) Kara Delik Türleri

> Yıldızsal Kara Delikler

Wikipedia

Birkaç güneş kütlesi kadar kütleye sahip olan yıldızların çökmesi ile oluşan kara delik türüdür.^[6]

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

> Dev Kara Delikler

Wikipedia

Birkaç milyon veya milyar kadar güneş kütlesi arasında değişen bir kütleye sahiptir. Galaksilerin merkezlerinde bulunabilirler. Galaksimiz Samanyolu da böyle bir kara delik içerir.^[1]

> Orta Kara Delikler

Yakın zamanda keşfedilmiştir ve kütleleri 100 veya 10.000 güneş kütlesi oranında değişebilir.^[6]

> İlksel Kara Delikler

İlksel kara delikler çok küçük boyutlarda olan kara deliklerdir. Büyük patlama sırasında oluştuklarına inanılmaktadır.

Galaksi ( Gökada )

Galaksiler, büyük miktarda gazın, tozun, gezegenlerin ve milyarlarca yıldızın büyük bir kütle çekimi ile bir arada kalması ile oluşur. Gezegenimizin bulunduğu galaksi Samanyolu galaksisidir.^[4]

a) Galaksi Türleri

> Spiral ( Sarmal ) Galaksiler

NASA

Merkezinden dışarıya doğru spiral şekilde uzanan kolları olup yaygın olan gökada tiplerindendir. Genç ve yaşlı yıldızlar bakımından zengindir. Bu tip gökadalar, spiral kolların bulunduğu bir merkezi disk ve yoğunluktan dolayı şişkin olan merkezinde, çoğu ölmüş yıldızlardan oluşan halo bölgesi içerir.^[7]

> Çubuklu Spiral Galaksiler

Wikipedia

Spiral galaksi türünün başka bir versiyonudur. Bu galaksi tipinde kollar, merkezden değil çubuk görüntüsünün uç kısımlarından çıkar.

Agora Bilim Pazarı

Normalliğin Deliliği - Hastalık Olarak Gerçekçilik: İnsandaki Yıkıcılık Üzerine Bir Kuram

Psikanalist yazar Arno Gruen Normalliğin Deliliği’nde toplumun, Sigmund Freud’un insanın doğuştan yıkım ve şiddete eğilimli olduğu iddiasına dair yaygın inancını alt üst ediyor. Kitap, kötülüğün kökeninde öznefretin ve çocuklukta başlayan kendine ihanetin yattığını iddia ediyor. Güçlülerin “sevgisi ve onayı” için bağımsızlığımızdan vazgeçtiğimizde, derin bir korkudan doğan sahte bir benlik yaratıyoruz ve modern toplumun “gerçekçilik” olarak benimsediği bu çılgınlığı çoğunlukla fark etmiyoruz. Gruen bu tehlikeli uyum ve gizli isyan döngüsünü çarpıcı vaka çalışmaları, Nazizm’den Reaganizm’e uzanan sosyolojik örnekler ve edebi eserler üzerinden gözler önüne seriyor.

Peki, bu döngüden nasıl kurtulabiliriz? Gruen’e göre çözüm isyanda değil gerçek bir kişisel bağımsızlık geliştirmekte yatıyor. Bağımsızlık kolay elde edilmese de yokluğunun hem bireyler hem de toplum için yıkıcı sonuçlar doğurduğunu vurguluyor.

Dr. Gruen şefkat ve kararlılıkla, normallik olarak kabul edilen çılgınlığı gözler önüne seriyor… Bu kitap, liderler ve takipçiler, uyumlular ve isyankârlar ve daha şefkatli bir dünya arayan herkes için.

Dr. Montague Ullman

Devamını Göster

₺222.00

Satın Al Tüm Ürünler

> Eliptik Galaksiler

Wikipedia

Evrende en çok bulunan galaksi tiplerindendir. Ancak çoğu küçük ve sönük olduğundan dolayı kategorize edilmemiştir. Sönük olmasının nedenini içerdiği fazla miktardaki yaşlı yıldızlara bağlayabiliriz.

> Merceksi Galaksiler

Wikipedia

Spiral ve eliptik galaksi türleri arasında geçiş türü olarak bilinir. Sarmal kolları olmayan spiral galaksiye benzer. Bir disk ve eliptik haleleri vardır.

> Düzensiz Galaksiler

Wikipedia

Diğer gökada tiplerinde bahsettiğimiz disk, kol gibi yapıları olmayan düzensiz formdaki gökada tipidir. Düzensiz yapılarından dolayı diğer gökadaların çarpışması sonucu oluştukları düşünülmektedir.

Nebula ( Bulutsu )

Uzayda bulunan dev toz ve gaz bulutudur. Bazı nebula yapıları, süpernova olarak ölen yıldızların açığa çıkardığı gaz ve toz tarafından meydana gelir. Diğer nebulalarsa yeni yıldızların oluştuğu bölgelerde meydana gelir. Bu sebepten dolayı bazı nebula yapılarına "yıldız oluşum yeri" adı verilir. Bulutsular, çoğunlukla hidrojen ve helyumdan oluşurlar. İçlerinde bulunan gaz ve toz seyrek haldedir. Fakat kütle çekimi bu parçaları birleştirdikçe oluşan büyük kütle en sonunda kütle çekimi sonucunda kendi içerisinden çöker ve çöken kısım git gide ısınır. Bu sıcak merkez ise bir yıldızın doğma safhasıdır.^[9]

Türkiye Uzay Ajansı

Yıldız

Yıldız ağırlıklı olarak hidrojen ve helyumdam oluşan, karanlık uzayda ışık yayan bir plazma küresidir.

Bir miktar hidrojen ve helyum, biraz ağır elementlerden oluşan madde bulutunun kütle çekimi ile kendi içerisine çökmesi sonucu oluşur. Çökmenin merkezindeki yıldız çekirdeği yeteri kadar yoğunlaştıktan sonra içerisinde bulunan hidrojenin bir kısmı sürekli olarak çekirdek tepkimesi ile helyuma çevirilir. Yıldızın geri kalan kısmı açığa çıkan enerjiyi konveksiyon ve ışınım birleşimiyle çekirdekten uzağa taşır. Çekirdekteki hidrojen yakıtı bittikten sonra, genişleyerek kırmızı bir dev haline gelir. Daha sonra içerisindeki maddelerin bir takımını uzaya salarak yeni yıldızları oluşturacak ortamı sağlar. Küçük yıldızlar, yaşamlarının sonuna geldiğinde sakin bir patlama ile ölürler. Fakat güneşten milyonlarca kat büyük olan yıldızların ömrü tükendiğinde büyük ve korkunç bir patlama yaşanır ve enerjilerini uzaya salarlar. Bu patlamaya süpernova patlaması denir. Güneşten en az 20 kat daha büyük olan yıldızlar süpernova patlaması ile kara deliğe dönüşebilirler.^[11]

Sarkacorg

Sonuç

Uzayın belirsiz ve kaotik yapısı insanda merak ve gizem oluşturur. Fakat ilerleyen teknolojik gelişmeler sayesinde uzaydaki gizem perdesini aralamaya devam ediyoruz. Uzay hakkındaki anlamlandırma ve araştırma çalışmalarımız aslında evimiz olan Dünya'nın ve insan topluluğunun, kumsaldaki bir kum tanesi olduğunu bize gösteriyor.