Sequence Point

Necati Ergin Hoca'nın verdiği tanımlarla düşünmeye başalayalım. Yan etki noktası zamansal Öyle bir noktadır ki bu andan önce söz konusu olan tüm yan etkiler tamamlanmış (yani etkileri kalıcı hale gelmiş) ve bu noktadan sonraki yan etkiler henüz oluşmamıştır. Bir başka deyişle yan etki noktaları programın akışı içinde kaynak kodda tam nerede olduğumuzu bildiğimiz ve bundan emin olduğumuz noktalardır.^[1]

Şu örnek üzerinden yukarıdaki tanıma göre düşünmek istiyorum. Eşimizle güzel bir yaz günü kıpkırmızı ve kokulu çilekler yiyoruzdur. O gün her şey kusursuzdur ve bir şekilde çilek kokusuna eşimizin hatırası atanmıştır. Bu atamayla çilek kokusunu ancak öyle bir andan sonra kullanabileceğiz ki bu an yan etki noktasıdır. Örneğimizde çilek yemeye başladığımız andan itibaren çilek kokusu o günün hatıraları ile birlikte işlenmektedir. Hatta belki tıpkı bir kaynak kodda olduğu gibi "çilek kokusu = eşle yaşanan o mutlu gün" ifadesi tam bir ifade olmayı bekliyordur taa ki yan etki noktası yani ";" atomu ifadeyi sonlandırana değin. Biz ancak ifademiz tam bir ifade olduktan sonra çilek kokusunu yeniden duyduğumuzda, ona atanmış değerle yani eşimizle geçirdiğimiz o mutlu günle çağırabiliriz. Öyleyse bu yan etki noktası o gün tam nerede olduğumuzu bildiğimiz ve bundan emin olduğumuz noktadır dersek yanılmış olmayız.

Aynı şekilde başka bir uç örnek vermeye çalışıyım. "hayatım film şeridi gibi gözlerimin önünden geçti" durumunu ele alalım. Hepimizin malumu bu cümle ölümle burun buruna gelen kimseler için alışılagelmiş bir cümle. Beynin ölüm anına yakın belirli dalgaların aktivitesi izlenerek bu durumun var olduğu kanıtlanmış vaziyette.^[2] O halde şu varsayımda bulunabilirim. Tüm bir hayat, ya da başka bir deyişle sahip olduğumuz anılarımız yan etki noktalarına sahipse veyahut ancak böyleyse o anılar çağırılabilir ölüme yakın bir anda.

Siz de hatıralarımız dışında gündelik yaşamdan yan etki noktalarına örnek verebilir misiniz?

Şunu da eklemeden edemeyeceğim: öyle bir an olan yan etki noktası hep geçmişse; gelecek aslında yok mudur? Ya da henüz yayımlanmamış şiirimden bir alıntı yaparak var olan yoklukların ömrünü sürüyorum.