Hiperküresel Evren

🚀 Giriş: Genişleyen Evrenin Görünmeyen Gücü

Modern kozmolojiye göre evren, yalnızca genişlemekle kalmıyor; gitgide hızlanan bir biçimde genişliyor.

Bilim insanları bu olağanüstü ivmeyi açıklayabilmek için iki büyük gizemli kavrama başvurdu:

karanlık madde ve karanlık enerji.

Ancak bir soru hâlâ asılı duruyor:

Eğer bu evren bizim algılayabildiğimizden daha fazla boyuta sahipse, gözlemlediğimiz bu “genişleme” aslında sadece daha büyük bir sistemin iç bükey yansıması olabilir mi?

Bu yazıda, evrenin hiperküresel bir yapıya sahip olduğunu, kara deliklerin bu yapıda birer geçit olarak işlev gördüğünü ve “karanlık” olarak tanımladığımız fenomenlerin aslında bu topolojik sistemin içinden gelen etkiler olduğunu savunan bir kozmolojik model sunuyorum

***

🌐 Hiperküre Nedir ve Evren Neden Böyle Olabilir?

Klasik fizik, evreni sonsuz, düz ve üç boyutlu bir hacim olarak tanımlar.

Ama genel görelilik bize şunu öğretir: kütle, uzayı büker.

Bu bükülme, sadece lokal değil, küresel ölçekte de olabilir.

Eğer evrenin yapısı, bir hiperküre (4. boyutta kıvrılmış bir 3-boyutlu yüzey) ise:

• Sınırsızdır: İçinde yürürsen kenara ulaşmazsın.

• Sonludur: Toplam hacmi, madde ve enerji miktarı sınırlıdır.

• Küresel eğrilidir: En uzak galaksilerin ışıkları, eğrilmiş bir yüzeyde yol alır.

Bu modelde evren bir iç balon gibidir. Biz bu balonun yüzeyindeyiz, içinde değil.

Ve işte tam bu yüzeyde, kara delikler devreye girer.

***

🕳️ Kara Delikler: Madde Yutan Canavarlar Değil, Geçitler

Kara delikler genellikle, içine düşen her şeyi yok eden “kozmik mezarlar” olarak düşünülür.

Oysa genel görelilik, bu yapıları uzay-zamanın kopma noktaları olarak tanımlar.

Benim önerdiğim modelde:

Kara delikler, hiperküre evrenin bir kutbundan, diğer kutbuna madde ve enerji aktarımı yapan geçitlerdir.

Agora Bilim Pazarı

Edebiyat Seti 1 (4 kitap)

Argonautlar

Maggie Nelson

National Book Critics Circle Eleştiri Ödülü

The Publishing Triangle Ödülü

Folio Ödülü Finalisti

Kuşağının en sivri, en cüretkâr yazarlarından biri kabul edilen Maggie Nelson’ın eleştirmenler tarafından övgüyle karşılanan son kitabı Argonautlar anneliğe, dönüşüme, müşterekliğe, ebeveynliğe, aileye, dilin ve aşkın imkânlarına felsefi bir bakış yöneltiyor, bu ifadelere ilişkin sınırlayıcı ve tutucu yaklaşımları, daha kapsayıcı tanımlara varma adına süregiden mücadeleyi ustalıkla analiz ediyor. Bunu yaparken temelde sürekli şu soruları deşiyor: Bir kabuğa, bir kimliğe ihtiyacımız var mı gerçekten? Öyle bile olsa, bir kimlikle özdeşleşmek mümkün mü? Nelson tüm bu kalıpların öznel, kendini yenileyen, yanıp sönen doğasına ışık tutmayı sürdürüyor.

Denilebilir ki bu kitap, yazarın kendi deyimiyle ve kelimelerin geniş anlamıyla “kalbin çok cinsiyetli anneleri”; savaşçı argonautlar için yazılmıştır ve bunu “şanlı beyaz erkeğin” dilini, kimliğini, tutumunu sekteye uğratarak yapar.

“Maggie Nelson kültürümüzün prefabrik düşünce ve duygu yapılarını, vahşiliği bütünüyle aşkın hizmetinde bir zekâyla anlamamızı kolaylaştırıyor. Hiçbir kutsallık güvenli değil, tutuculuğa, ucuz ironiye geçit yok bu kitapta.”

Ben Lerner

“Maggie Nelson bir kez daha büyüleyici bir iş çıkarmış. Anneliği ve queer bir aile olmayı belirli bir biçimde yaftalayan ve yanlış anlayan kültürün –radikal altkültürler de dahil– zırvalığına ustalıkla sesleniyor. Son derece kırılgan bir zekâyla Nelson incelenmedik bir bölge bırakmıyor; kendi kalbi de dahil. Kültür için hayati önem taşıdığını bildiğim gibi, benzer bir kitap olmadığını da biliyorum.”

Michelle Tea

Devrimin Kardeşleri – Feminist Spekülatif Kurgu Antolojisi

Ann VanderMeer – Jeff VanderMeer

Devrimin Kardeşleri, feminist spekülatif kurgu başlığı altında bilimkurgudan doğaüstü kurguya, fanteziden büyülü gerçekçiliğe uzanan türleri kapsayan, alanının en saygın editörleri Ann ve Jeff VanderMeer’in derlediği kapsamlı bir öykü antolojisidir. 1970’lerden günümüze feminist spekülatif kurgu alanının ses getiren öykülerini bir araya toplayan seçki, okuyucuyu hayal gücünün uçsuz bucaksız diyarlarında gezintiye çıkarıyor.

James Tiptree, Jr. erkeklerdeki cinsel arzunun kadınları öldürme arzusuna dönüştüğü bir distopya yaratırken, Ursula K. Le Guin, iz bırakmaya ihtiyaç duymayan kadınları anıyor. Susan Palwick kurt adamların istila ettiği hayal dünyamızı yerle bir ederek bir kurt kadının adımlarını takip ederken, Eleanor Arnason okurları kadınların ağzından dökülen sözcüklerin gücüyle yaratılan alemlere, Kelly Barnhill ise cinsiyet kavramının geçişken olduğu büyülü bir diyara davet ediyor. Yeni doğum yapmış bir annenin bedeniyle ve bebeğiyle kurduğu ilişki Hiromi Goto’nun karanlık anlatımıyla kalıpları yıkarak belleklerde yerini alırken, ataerkil normlarla bezeli efsaneler ve halk masalları da Nnedi Okorafor’un kaleminden nasibini alıyor.

Devrimin Kardeşleri’nde yer alan öyküler, toplumsal cinsiyetin işleyişini sorgulamakla kalmıyor, kimi zaman mizahi kimi zaman grotesk bir anlatıyla kaideleri yerle bir ediyor; gerçekliğin sınırlarında gidip gelirken nelerin mümkün olduğunu ve olabileceğini gösteriyor. Dünyayı daha iyi bir yer yapmak için. Herkes için.

Mavibent

Maggie Nelson

“Elbette, diye düşünüyorum, parıldayan körfeze efkârla bakarak.

Ezelden beri biliyordum. Dünyanın kalbi mavi.”

Bireysel ıstırabın, aşkın ve ufkun mavi sınırlarında gezinen bir içsel kâşif Maggie Nelson. Bu kitabıyla şiirsel, felsefi, cüretkâr anlatının kilometre taşlarından birini ruhumuzun mavi odalarına bırakıyor.

Mavibent Johann Wolfgang von Goethe, Yves Klein, Leonard Cohen, Joni Mitchell ve Billie Holiday gibi pek çok mavi ruha da misafir olarak melankoli, inanç, alkol, hasretlik ve arzunun arasında yol alıyor. Nelson mavi renge yaşam boyu takıntısının izinde hem bireysel hem de evrensel acıların, matemin ve hüznün haritasını çıkarıyor, orada gizli estetik güzelliğe adım adım, bent bent ulaşıyor.

“Bir renge âşık oldum işte, bahsi geçen renk mavi; büyülenmişim, önce kapılmaya sonra da kurtulmaya çalıştığım bir büyüye tutulmuşum gibi.”

Ölüler Nasıl Düşler

Lydia Millet

Kaybolup gidenlerin, insanlığın sorumsuzca katlettiği hayatların dünyasına sürükleyici bir yolculuk.

Ölüler Nasıl Düşler girişimcilik, hırs, başarı üzerine kurulu değerler sistemine çocukluğundan beri alışmış, bildiği yolda emin adımlarla ilerleyen T.’nin altüst oluş hikayesi. Hayatı trafik kazasında bir tilkinin ölümüne sebep olmasıyla kesintiye uğrayan T. tilkinin cansız bedeninde salınan kızıl kuyruğunun peşinden koşarken, sahip olduğu her şeyi sorgulamaya başlayacak ve ne yaparsa yapsın bir türlü yakalayamadığı aidiyet hissini yabanın ıssızlığında ve tekinsizliğinde bulacaktır.

“Unut binaları, abideleri. Karanlığın uysallığına, yıldızlarla gezegenler arasındaki onca ışık yılına bırak kendini. Şehirler insan eseriydi ama o şehirlerin öncesiyle sonrasındaki, üstündeki, altındaki, etrafındaki dünya, uyuyan bir devin düşüydü; oralarda uyuyup düş gören ezeli ve ebedi tanrının, onun tecellisinin düşüydü. Hayatın özünde, atomda veya enerjide evreni düşleyen şey her neyse, ondan evrimin mucizeleri fışkırıyordu…

Öyle bir canlı çeşitliliği ki istediğinde vakur istediğinde öfkeli, hareketleri hem kibar hem de dehşetengiz, adeta ilahi göklerin tecellisi… insan aklı asla tamamına vâkıf olamayacaktı, olmamalıydı da. Zaman ilerledikçe düzlüklerden dağlar yükseldi, sonsuz sevgiyle mucizeler çoğaldı. O mucizeler hayvanlardı.”

Devamını Göster

₺750.00

Satın Al Tüm Ürünler

Bu geçiş sırasında madde, atomik formdan çıkıp temel parçacık seviyesine parçalanır.

Bu parçacıklar, hiperkürenin öteki yüzeyinde (bizim algılayamadığımız kutbunda) birikmeye başlar.

Ancak bu birikim kaybolmaz. Tam tersine, bizim evrenimiz üzerinde çok etkili bir çekim alanı yaratır.

***

🧲 Karanlık Madde ve Karanlık Enerji Aslında Ne?

Fizikçiler, galaksilerin beklenenden daha hızlı döndüğünü fark ettiklerinde, bu fazladan çekimi açıklamak için karanlık madde kavramını geliştirdiler.

Aynı şekilde, evrenin hızla genişlediğini gördüklerinde, bu genişlemeyi açıklamak için karanlık enerji fikrini ortaya attılar.

Ama belki de:

Karanlık madde, kara deliklerin diğer kutba aktardığı parçacıkların birikimiyle oluşan, ama doğrudan ışıkla etkileşmeyen bir parçacık alanıdır.

Karanlık enerji ise bu dıştaki yoğun parçacık alanının bizim yüzeyimizi dışa doğru çekmesiyle oluşan bir kozmik yanılsamadır.

Yani evrenin genişlemesi aslında bir dış çekim etkisidir;

ama biz içeriden baktığımızda, bu çekimi genişleme olarak algılarız.

***

🧠 Zaman Algısı ve Kara Delik Yanılsaması

Zaman da bu modelde büyük rol oynar.

Bir cismin kara deliğe düşmesini dışarıdan gözlemlediğimizde, sonsuz zaman geçiyormuş gibi görünür.

Ama parçacık için bu süreç çok daha hızlıdır.

Bu fark, bizim hâlâ kara delikte madde “birikiyor” zannetmemize neden olur.

Gerçekte ise:

Madde çoktan hiperkürenin öte yüzeyine geçmiş olabilir.

Ve biz, zamanın eğriliği nedeniyle onun orada kaldığına inanırız.

Bu da kara deliklerin gerçekten “yutan” değil, aktararak sistemin dışını biriktiren yapılar olduğunu gösterir.

***

🔄 Kozmik Döngü ve Büyük Yanılsama

Bu bakış açısına göre:

• Kara delikler evrenden madde aktarır,

• Karşı kutupta bu madde temel parçacıklara dönüşerek yoğunlaşır,

• Bu yoğunluk, uzayı dışa çeker,

• Biz ise bunu “karanlık enerji” olarak yorumlarız.

Evren genişlemiyor olabilir.

Evren, hiperküresel yapısı sayesinde kendi içine bükülüyor olabilir.

Ve bu bükülme, dıştaki parçacıkların oluşturduğu çekimle meydana geliyor olabilir.

***

🧭 Sonuç: Görünen Her Şey, Görünmeyenin İzidir

Kozmoloji, insanın evrendeki yerini arayışıdır.

Ama belki de biz, hâlâ yüzeye bakıyoruz.

Evrenin “içini” anlamaya çalışırken, onun aslında bir yüzey olabileceğini unutuyoruz.

Belki de karanlık enerji yok.

Belki de karanlık madde yok.

Belki de sadece geçişi gözleyemediğimiz parçacıklar, topolojik olarak başka bir kutba taşındı.

Ve bu taşınma, evreni geriyor; biz ise buna “genişleme” diyoruz.

Bu model henüz spekülatif. Ama önemli olan şu:

Kozmik bilinmezi açıklamak için karanlık kavramlara ihtiyacımız olmayabilir.

Yeter ki ışığı farklı bir açıdan tutmayı öğrenelim.

***

Big Bang Bir Başlangıç Olmayabilir

Evrenin genişlediğini biliyoruz. Hatta hızlanarak genişlediğini de.

Bunu açıklamak için geliştirilmiş en büyük kuram ise Big Bang Teorisi:

Evrenin bir noktadan doğduğu, zamanın bu patlamayla başladığı fikri.

Ancak hiperküresel yapıyı temel alan bu alternatif modelde, Big Bang’in kendisi de sorgulanabilir hale gelir.

Ya Big Bang, bir başlangıç değilse?

Ya aslında karşı kutupta biriken parçacıkların kritik eşiği aşıp, hiperküre yüzeyine geri yansımasıysa?

💡 O zaman:

• Kara delikler aracılığıyla madde karşı kutba aktarılır

• Bu kutuptaki parçacık yoğunluğu zamanla büyür

• Bir noktada topolojik stres oluşur

• Bu stres, hiperkürenin iç yüzeyine bir enerji sıçraması olarak geri döner

• Ve bu sıçrama bizim evrenimizde “büyük patlama” gibi algılanır

Yani:

Big Bang, mutlak bir başlangıç değil; kozmosun hiperküresel döngüsünde oluşan bir “faz geçişi” olabilir.

⸻

🔁 Döngüsel Kozmos: Patlama Değil Nabız

Bu görüş, evreni tek seferlik bir olay olarak değil, dönüşümlü bir varlık olarak tanımlar.

Tıpkı nefes alıp veren bir organizma gibi:

• Madde içeri çekilir

• Karşı kutupta birikir

• Gerilim artar

• Geri yansır

• Yeni bir genişleme döngüsü başlar

Bu, evrenin sadece fiziksel değil, topolojik olarak da canlı bir yapı olduğunu gösterir.

⸻

🧩 Sonuç: Başlangıçlar ve Sonlar Değil, Geçitler ve Dönüşler

Big Bang’in fiziksel bir gerçekliği olabilir.

Ama bu, onun tekillik ve mutlak başlangıç olduğu anlamına gelmeyebilir.

Eğer evren hiperküresel bir yapıya sahipse, o zaman Big Bang sadece:

Geçici bir yüzey dalgası, topolojik bir sıçrama ve iç bükey bir yankıdır.

✒️ Dipnot

Bu yazıda sunduğum model, klasik genel görelilik, hiperküre topolojisi ve kozmolojik genişleme üzerine spekülatif bir sentezdir.

Matematiksel modellere dönüştürülebilir, simülasyonlarla test edilebilir, felsefi yorumlarla zenginleştirilebilir.

Daha fazlası için birlikte düşünebiliriz.