Günümüzde estetik kaygıların artmasıyla beraber diş lekelenmeleri ya da daha genel bir tabirle diş hastalıkları daha dikkat çekici bir hâle gelmiştir. Bu sebeple son yıllarda diş beyazlatma, estetik diş hekimliği alanında hızla gelişmiş ve popülerleşmiştir. Diş beyazlatma işlemleri en çok rağbet gören estetik dental tedavilerden biri olmuştur.
Dişlerimiz sanılanın aksine "kar beyazı" olarak tanımlanabilecek kadar beyaz değildir. Diş katmanlarımızdan olan diş minesi, aslında mavimsi-beyaz bir renktedir ama bu katman yarısaydam olduğu için altındaki dentinin (diş kemiğinin) sarı rengi ile birleşince, dişlerin genel (doğal) rengi açık gri olarak görünür.
Dişlerimizin mine tabakası dişlerimizi düzenli fırçalamama, dengesiz beslenme, sigara ve tütün kullanımı, metabolik rahatsızlar ve yaşlanma gibi nedenlerden dolayı parlaklığını kaybederek "sararır".
Diş beyazlatma ise parlaklığını kaybeden dişlerin yüzeyindeki gözenekli mine ve dentin yapısında oluşan renkli organik ve inorganik maddelerin belli yöntemlerle giderilmesidir.
Diş Beyazlatmanın Tarihi
Diş beyazlatma, binlerce yıl öncesine dayanan bir geçmişe sahiptir. Antik Mısır'da sirke ve pomza taşı, Roma İmparatorluğu'nda ise amonyak içeren idrar kullanılarak dişler beyazlatılmaya çalışılmıştır. Orta Çağ Avrupa'sında diş sağlığına önem verilmemesine rağmen aşındırıcı tozlar ve asitlerle beyazlatma denemeleri yapılmıştır. 18. ve 19. yüzyıllarda diş hekimliği mesleğinin gelişmesiyle birlikte hidrojen peroksit gibi oksitleyici maddeler kullanılmaya başlanmıştır.
Diş beyazlatma yöntemlerindeki en büyük gelişme ise 1960'ların sonunda Haywood adlı araştırmacının diş eti iltihabını gidermek amacıyla ortodontik apareylerin içine %10’luk karbamid peroksit içeren antiseptik bir ajan koyması ve bu işlemin dişlerin renginde açılmaya neden olduğunun fark edilmesi ile yaşanmıştır.[2]
Bundan 20 yıl sonra, 1980'lerde %10'luk karbamid peroksitin gece diş koruyucusu ile birlikte kullanılmasıyla diş beyazlatma yöntemi tanımlanarak güncel hale gelmiştir.
Diş Beyazlatma Yöntemleri
Dişlerimizdeki renk bozulmaları, dışsal lekelerin çıkarılması veya direkt olarak dişleri beyazlatma ile tedavi edilir. Kullanılan beyazlatma ajanları ve sistemleri; kullanılan kimyasallara, uygulama/dağıtım şekline veya etki şekline göre sınıflandırılır.
Diş Beyazlatma Ajanları
Günümüzde beyazlatma ajanları aktif ve inaktif içeriklere sahiptir. Aktif içerikler; hidrojen peroksit, karbamid peroksit ve sodium perborattır. İnaktif içeriklerse kalınlaştırıcı ajan, taşıyıcı, sürfaktan ve koruyucudan oluşur.
Hidrojen peroksit, renksiz ve sudan daha yoğun bir sıvıdır. Hidrojen peroksit diş hekimi tarafından direkt olarak dişlere uygulanabileceği gibi sodyum perborat ya da karbamid peroksitten kimyasal reaksiyonla da ortaya çıkabilir. Hidrojen peroksit serbest radikallerin, reaktif oksijen moleküllerinin ve hidrojen peroksit anyonlarının oluşumunda güçlü bir okside edici ajan olarak rol oynar. Bu reaktif monomerler uzun zincirli, koyu renkli kromofor moleküllerine etki eder ve onları daha küçük, daha açık renkli ve daha kolay difüze olabilen moleküllere dönüştürür.[5]
4 Hidrojen peroksitin parçalanması sonucu ortaya çıkan oksijen molekülleri dişlere tutunarak dişe bağlanmış kalıntıları parçalar ve diş beyazlatma işlemi gerçekleştirilir. Beyazlatma işlemi minenin inorganik yapısında kalan boşluklara hidrojen peroksitin penetrasyonu ve organik materyalle reaksiyona girmesi sonucu gerçekleşir.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 50₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Karbamid peroksit, hidrojen peroksit ve üre açığa çıkarır; son ürün olarak karbondioksit ile amonyak açığa çıkar. Açığa çıkan hidrojen peroksit iyonize olarak su ve oksijen meydana getirir ve oluşan oksidasyonla lekelenmiş bölgelerin rengi açılır.
Sodyum perborat, %95 perborat ve %9.9 oksijenden oluşur. Kuru olduğunda stabildir. Su ile birleştiğinde hidrojen peroksit, sodium metaborat ve serbest oksijen açığa çıkarır. Beyazlatma işlemini başlatacak olan aktif oksijeni salar.
Kalınlaştırıcı ajan, karbopol en sıklıkla kullanılan kalınlaştırıcı ajandır. Konsantrasyonu genellikle 0.5% ile 1.5% arasındadır. Yüksek moleküler ağırlıklı poliakrilik asit polimerlerinin iki avantajı vardır: birincisi beyazlatma materyalinin yoğunluğunu arttırır böylece jel daha sağlam tutunabilir. İkinci olarak, aktif oksijen salınım zamanını dört kata kadar yükseltir.
Taşıyıcı, gliserin ve propilen glikol en sık kullanılan taşıyıcılardır. Taşıyıcı nem içermeli ve diğer maddelerin içinde çözünmesine izin vermelidir.
Sürfaktan, yüzey nemlendirici ajan olarak görev alır ve böylece aktif beyazlatma içeriğinin difüze olmasına yardımcı olur. Ayrıca pigmentlerin çözeltide kalmasına yardımcı olur. Potasyum nitrat ve florid diş hassasiyetini azaltmak için kullanılırken potasyum hidroksidse beyazlatma jelinin asitliğini ayarlamak için kullanılır.
Koruyucu, metil ve sodium benzoate sıkça kullanılan koruyuculardır. Bu maddeler bakteriyel büyümeyi önleme yeteneğine sahiptir. Ayrıca, bu ajanlar demir, bakır ve magnezyum gibi metaller salarak hidrojen peroksitin yıkımını hızlandırır.
Diş Beyazlatma Metodu
İlk aşama hidrojen peroksitin mine ve dentinin içindeki yüksek geçirgenliğe sahip boşluklardan difüzyonuna bağlanmaktadır. Hidrojen peroksit , uygulamadan sonra yaklaşık 14 gün boyunca dişte dolaşmaya devam eder ve bu sayede materyal yenileme ihtiyacını ortadan kalkmış olur.
İkinci aşama temel olarak hidrojen peroksitin organik kromoforlarla etkileşimine dayanır ve “kromofor teorisi” olarak adlandırılır. Hidrojen peroksit dişe difüze olurken, serbest oksijen radikalleri üretmek üzere ayrışır. Oluşan radikal iyonları, kimyasal bağlarının bölünme türüne bağlı olarak hidroksil radikali, hidroperoksil radikali, hidroperoksil anyonu, süperoksit radikal anyonu ve süperoksit radikal katyonunu içerir. Radikallerin reaktivitesi sıcaklık, pH, ışık ve metal katyonlarının varlığından etkilenir. Işık veya lazer kullanımı hidroksil iyonlarının sayısını artırır. Yüksek reaktif oksijen radikalleri bir veya daha fazla çift bağı kırdığında, kromoforların konjuge zincirlerindeki kimyasal bağları parçaladığında veya oksitlediğinde renksiz dişler ağarmış görünür.
Üçüncü aşama, ışığı farklı şekilde yansıtan değiştirilmiş bir diş yüzeyi aracılığıyla renk değişiminin algılanmasıyla ilgilidir. Bir nesne ışığı pürüzlü veya açık renkli yüzeyinden yansıttığında daha açık görünür. Ameliyat sonrası pürüzlü bir yüzey, artan yansıtıcı spektrumu nedeniyle daha kaliteli renk okumasına neden olabilir. Beyazlatılmış dişlerin yüzey değişiklikleri belgeleyen ve beyazlatmayı haklı çıkaran kapsamlı makaleler bulunmaktadır.
Belirtilmesi gereken bir husus ise şudur: Diş beyazlatma işlemleri her vakada başarıyı garanti etmeyebilir veya hastanın estetik beklentilerini karşılamayabilir. İşlem görecek/gören hastanın yaşam tarzı, mevcut diş hassasiyeti seviyeleri, dişindeki renk değişikliğinin türü, dişlerin başlangıçtaki rengi ve beyazlatma için uygun zaman, beyazlatma tekniği seçilirken dikkate alınması gereken önemli faktörlerdir. Çürüğü, lezyonu ve hassasiyeti olan hastalar beyazlatma işleminden önce bunların tedavisini aramalıdır. Ayrıca diş beyazlatma materyallerinin yani ajanlarının fetüs üzerindeki etkileri henüz araştırılmadığından, bu işlem hamile kadınlarda kontrendikedir.[1]
Diş Beyazlatma Türleri
Dişlerimizi beyazlatmak için farklı şekilde uygulanan ve farklı sonuçlar doğuran yöntem bulunmaktadır.
Hastanın Kendisinin Kullanabileceği (Over The Counter-OCT) Sistemler
Beyazlatıcı diş macunları standart diş macunlarına göre daha yüksek seviyede aşındırıcı madde içerir, bu sayede dişlerdeki dışsal lekeleri çıkarmada çok başarılı olmaktadır. Dişlerin görünümünü önemli ölçüde iyileştirir ancak altta yatan rengi iyileştirmez.
Bazı beyazlatıcı diş macunları, dişi bir veya iki ton beyazlatabilen düşük konsantrasyonda CP (Karbamid Peroksit) veya HP (Hidrojen Peroksit) içerir.
Gargaraların bazıları içerisindeki düşük konsantrasyonda hidrojen peroksit ve dişlerin rengini yeniden sararmasını önlemek için sodyum hekzametafosfat bulunmaktadır. Bu gargaraların uzun süreli kullanımı diş hassasiyetine neden olabilmektedir.
Paint-on sistemler, hidrojen peroksit veya karbamid peroksit içeren bir çözeltinin dişlere bir fırça ile uygulanmasıdır. Bu sayede etken madde doğrudan diş minesine yapışır.
Beyazlatıcı stripler, beyazlatma ajanı emdirilmiş yapışkan striplerin ön dişlere yerleştirilmesi ile beyazlatıcı etkilerini göstermektedir. Uygulama süreleri 5 ila 60 dakika arasında ve günde 1 yada 2 kezdir. İçeriklerinde düşük konsantrasyonda hidrojen peroksit bulunmaktadır. Uygulanmalarının kolay, maliyetlerinin düşük ve beyazlatma etkilerinin başarılı olması nedeniyle beyazlatıcı stripler oldukça popular ürünlerdir.
Muayenehanede Başlayıp Evde Uygulaması Devam Eden Sistemler (Home Bleaching)
- Hekim tedavinin tıbbi durumunu değerlendirerek bir tedavi süreci belirler.
- Hastanın talebine göre (gece veya gündüz) beyazlatma ajanı tercih edilir.
- Ölçü alınır; alçı model hazırlanırken alçının dişeti seviyelerinden biraz (yaklaşık 5 mm) yukarıda olacak şekilde dökülmelidir.
- Modelin üstü düzleştirilerek kurutulur.
- Akışkan yapıda bir materyalle beyazlatma tedavisi uygulanacak dişlerin yüzeylerine tüm kenarlardan 1 mm uzaklıkta olacak şekilde oluşturulur.
- Hazırlanan bu model üzerine vakumlu cihaz ile standart bir tabaka ısıtılarak modele uyumlanır ve beyazlatma plağı hazırlanır.
- Beyazlatma plağı hasta ağzında denenerek diş ve dişeti bölgeleri bir makas yardımıyla denenir.
- Beyazlatma ajanının kullanımı ile ilgili hastaya gerekli bilgiler verilir.[3]
Muayenede Uygulanan Sistemler
- Hekim hastanın tıbbi durumu değerlendirerek bir tedavi yönteminde ilerler.
- Hastanın dişetleri ön dişler ve birinci küçük azılara kadar rubber-dam yada ışıkla sertleşen rezin materyal içerikli koruyucu bariyer yardımıyla izole edilir.
- Beyazlatma jeli veya patı dişlere uygulanır.
- Hasta diş etlerine sızan beyazlatma ajanının yakıcı etkisine karşı bilgilendirilir. Bu durum gerçekleşirse tedavi durdurularak, koruyucu bariyer yada rubber-dam çıkartılır, dişler bol suyla yıkanarak, beyazlatma materyali nötralize edilir.
- Tedavi, üretici firma önerileri dikkate alınarak 45-60 dakika arasında 1-6 kez tekrarlanır.[1], [3]
Diş Beyazlatma Operasyonlarının Yan Etkileri
Diş beyazlatma tedavileri sırasında en sık rastlanan yan etki aşırı duyarlılıktır. Genellikle tedavinin başında ortaya çıkar, orta derecede seyreder ve tedavinin sona ermesiyle ortadan kalkar. Tedavi sırasında beyazlatıcı ajanların içeriğinde bulunan bazı maddelerin dişten su kaybına neden olarak duyarlılık meydana getirdiği yönünde görüşler olmakla beraber, beyazlatma ajanlarının son ürünlerinin de dentin tübülleri yoluyla pulpaya geçerek hassasiyet oluşturduğu düşünülmektedir.
Beyazlatma ajanları diş sert dokularının kimyasal yapısını etkiler. Mine ve dentin dokusundaki potasyum, sülfür, fosfor ve kalsiyum seviyelerinde değişikliğe neden olarak organik-inorganik içerik arasındaki dengeyi bozar ve çözünürlük artar.
Beyazlatma ajanı plağın içine düzgün doldurulmazsa, etkinliği azalabilir. Uyumlu olmayan plak ile hastada temporo-mandibüler eklem sorunları, oklüzal problemler, hatta ortodontik diş hareketleri meydana gelebilir. Evde yapılan beyazlatma işleminde ilk önce üst çene, daha sonra alt çenenin beyazlatılması önerilmektedir. Bu şekilde taşıyıcının aynı anda kullanılmasının neden olacağı okluzyon problemleri de önlenmiş olmaktadır.
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- ^ a b LWW. (2016). An Overview Of Vital Teeth Bleaching : Journal Of Interdisciplinary Dentistry. Journal of Interdisciplinary Dentistry. doi: 10.4103/2229-5194.188155. | Arşiv Bağlantısı
- ^ Yonca Özel, et al. (2007). Dihekimliğinde Beyazlatma. EÜ Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b Çiğdem Çelik. (2017). Diş Renklenmelerinin Tedavisi. Turkiye Klinikleri J Restor Dent-Special Topics. | Arşiv Bağlantısı
- T. Medya. Teeth Whitening, Bleaching, Options, Cost, Dental Clinic, Turkey. Alındığı Tarih: 24 Ağustos 2024. Alındığı Yer: Teeth Whitening, Bleaching, Options, Cost, Dental Clinic, Turkey | Arşiv Bağlantısı
- ^ C. J. Tredwin, et al. (2006). Hydrogen Peroxide Tooth-Whitening (Bleaching) Products: Review Of Adverse Effects And Safety Issues. British Dental Journal, sf: 371-376. doi: 10.1038/sj.bdj.4813423. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 09/06/2025 13:06:19 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/18447
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
Sonsuza Giden Bazı Temel Limitler
Şehirler arası yolculuk yaparken elektrik tellerinde gördüğümüz kırmızı beyaz topların işlevi nedir?
NARSIZM EFSANESİ VE NARSIST KİŞİLER
Arabalar Animasyonuna Bir Bakalım
Obezitenin Nedenleri ve Sağlık Üzerine Etkileri
Bebeklerde Süt Alerjisi
