Büyük Dil Modelleri Yapay Genel Zekaya Yol Açar mı?

Yapay zeka alanında çalışan yüzlerce uzman ile Ocak 2025 yapılan bir anket, mevcut yapay zeka devrimini domine eden yaklaşım ve teknolojilerle insan seviyesinde akıl yürütme yeteneğine sahip sistemlere ulaşmanın pek olası durmadığını ortaya koyuyor.^[1]

Ankete katılan uzmanların %75'inden fazlası, son yıllarda yapay zeka performansını artırmada büyük başarı sağlayan mevcut sistemlerin ölçeklendirilmesi yolunun, yapay genel zeka (İng: "AGI") olarak bilinen insan seviyesinde bir yapay zeka sistemine ulaşmak için yeterli olmadığını belirtmektedir. Tam oranıyla ankete katılan uzmanların %84'ü, üretici yapay zeka modellerinin temelinde yatan yapay sinir ağları teknolojisinin insan seviyesinde zekaya tek başına yol açamayacağı görüşünü taşımaktadır.

Öte yandan katılımcıların %23'ü, yapay genel zekanın araştırmacıların "temel hedefi" olması gerektiğini düşünmektedir. Ancak IBM'de yapay zeka araştırmacısı olarak çalışan ve bu anketi yürüten ABD merkezli Yapay Zekanın Geliştirilmesi Derneği'nin (İng: "AAAI") başkanı olan Francesca Rossi ise şöyle söylemektedir:

İnsan seviyesinde zekaya ulaşmanın doğru bir hedef olduğundan emin değilim. Yapay zeka insanın gelişimini, öğrenmesini ve ilerlemesini desteklemeli; bizim yerimizi almamalıdır.

475'ten fazla AAAI üyesi uzmanın katıldığı ankette, katılımcıların %67'si akademisyen bilim insanlarından oluşmaktadır.

Genel Yapay Zeka

Sohbet botları (İng: "chatbots") ve görsel üreticiler gibi araçların temelini oluşturan üretici yapay zeka sistemleri, insan beyninden esinlenen ve devasa veri kümelerinden öğrenen yapay sinir ağlarına dayanmaktadır. Son 10 yılda, bu sistemleri geliştirmek isteyen taraflar parametre sayıları ve eğitim verisi miktarını artırma yolunu izleyerek, yani ölçeklendirme politikasını takip ederek önemli ilerlemeler kaydetmeyi başarmıştır. Ancak yazının başında da belirtildiği üzere, anket katılımcılarının %84'lük büyük bir kısmı, yapay genel zekaya ulaşmak için yapay sinir ağlarından fazlasına ihtiyaç olduğunu ifade etmektedir. İyi ama bu "yapay genel zeka" denen şey ile kastedilen nedir?

Anketi yürüten AAAI, yapay zeka araştırmalarının geleceğine dair hazırladığı bir raporda yapay genel zekayı, "tüm bilişsel görevlerde insan performansına eş olan veya aşan sistem" olarak tanımlamaktadır. Ancak, yapay genel zekaya ulaşılıp ulaşılmadığını ölçecek net bir kriter de henüz bulunmamaktadır.

Rapor, yapay genel zekaya ulaşmak için yapay sinir ağları dışında sembolik yapay zeka gibi farklı yaklaşımların da araştırılması gerektiğini vurgulamaktadır. Katılımcıların %60'ından fazlası, insan seviyesinde akıl yürütmenin yapay sinir ağlarına sembolik yapay zeka yaklaşımlarının entegre edilmesiyle mümkün olacağını düşünmektedir. Rossi, yapay sinir ağlarının bir temel mahiyetinde kalıcı olduğunu ancak "yapay genel zekaya giden doğru bir evrim için yapay sinir ağlarının başka tekniklerle birleştirilmesi gerektiğini" belirtmektedir.

Riskler ve Endişeler

Anket, yapay genel zeka geliştirme sürecine dair önemli endişeleri de ortaya koymaktadır. Katılımcıların %75'i, yapay genel zekadan ziyade "kabul edilebilir risk-fayda dengesine sahip yapay zeka sistemlerine" öncelik verilmesi gerektiğini savunmaktadır. Katılımcıların yalnızca %23'ü, yapay genel zekanın nihai hedef olması gerektiği görüşünü savunmaktadır. Katılımcıların yaklaşık %30'luk azımsanamayacak bir kısmı ise yapay genel zekaya yönelik araştırmaların, böyle bir sistemin insanlık yararına ve güvenli şekilde çalışmasını sağlayacak kontrol mekanizmaları geliştirilene kadar tamamen durdurulması gerektiğini ifade etmektedir.

Ancak yine de katılımcıların çoğunluğu, bu görüşe katılmamaktadır. AAAI üyesi ve Leeds Üniversitesi'nden akademisyen bilim insanı Anthony Cohn, bu konuda şöyle söylemektedir:

Bunu uygulamak pratik olarak mümkün durmuyor; çünkü yatırımlar kesilse bile şirketler üzerine çalışmaya devam edecektir. Ayrıca, yapay genel zekanın sandığımızdan daha uzakta olduğunu, dolayısıyla güvenlik önlemleri için zamanımız olacağını düşünüyorum.

Sonuç

Şirketlerin çoğu, artık karmaşık görevleri (tatil planlama, kod yazma gibi) yerine getirebilen ajansal yapay zeka sistemleri üzerinde çalışmaktadır. Bununla birlikte yapay zeka araştırmacıları, bu sistemlerin enerji tüketimi ve güvenlik risklerinin faydalarına değip değmeyeceği konusunda farklı görüşlere sahiplerdir.

Cornell Üniversitesi'nden Bart Selman (AAAI raporunun yazarlarından), dizüstü bilgisayarındaki bir yapay zeka ajanının matematik ve kodlamada ona yardım ettiğini ancak ajanın yaptığı tüm eylemleri bilmediğini belirtmektedir. Bunun bir sorun olduğunu ifade eden Selman, şöyle söylemektedir:

Yapay zeka ajanının, Amazon Cloud hesabıma erişip benim adıma benden habersiz deneyler yaparak paramı harcama riski bile vardır.

Tüm bunlarla birlikte, anketteki bazı sorular, yapay zeka sistemlerinde "akıl yürütme"den kastın ne olduğunun belirsizliği gibi alandaki eksikliklere işaret etmektedir. Örneğin, katılımcılara "Tamamen otonom bir 'bilim uzmanı yapay zeka ajanı' ne zaman Nobel Ödülü'ne eş değer bir keşif yapar?" diye sorulduğunda en yaygın yanıt "Hiçbir fikrim yok" şeklinde olmuştur.