Bitkilerin Yapısı

Bitkilerde aynı görevi yerine getirmek için özelleşmiş hücreler bulunur. Bu hücrelerin birleşmesiyle dokular oluşur. Bitkilerde; meristem doku, temel doku, iletim dokusu ve örtü doku olmak üzere 4 doku mevcuttur.

Not: Bitkide bulunan bütün hücrelerin DNA’sı aynıdır. Ancak hücrelerin DNA’larında aktif kısmı farklı olabilir. Bu farklı aktif kısımlar sayesinde bütün organizmadaki hücreler belirli işleri yapacak şekilde farklılaşmıştır.

Meristem Doku

Bitkilerde sadece bölünmek üzere farklılaşmış dokuya meristem doku denir. Meristem doku bitkinin büyüme bölgelerinde bulunur ve sürekli bölünebilme yeteneğine sahip hücrelerden oluşur. Meristem doku, bitkilerin büyümesini ve gelişmesini sağlar. Meristem dokuda bulunan hücrelerin bölünmesiyle oluşan yeni hücreler daha sonra farklılaşarak diğer dokulara dönüşebilir.

Meristem dokuyu oluşturan hücreler şu özelliklere sahiptir:

Bol Sitoplazmalı

Büyük Çekirdekli

İnce Çeperli

Kofulsuz (veya çok az kofulu bulunan)

Hücreler arası boşlukları olmayan

Meristem dokuda bulunan hücreler yaşadıkları süre boyunca mitoz bölünme geçirir. Bu sayede bitkilerde büyüme sınırı olmaz.

Uç Meristem: Kök ve gövdenin büyüme noktalarında (uç noktalarda) bulunur. Bitkinin uzamasını sağlar.

Yanal Meristem: Kök ve gövdenin yapısında bulunur. Kök ve gövdeyi kalınlaştırır.

Primer Meristem: Embriyonik dönemden beri bölünme yeteneğini kaybetmemiş meristem hücrelerine primer meristem hücreleri denir. Primer meristem daha çok bitkinin kök ve gövdelerinin uç kısımlarında bulunur.

Sekonder Meristem: Bölünme yeteneğini kaybetmiş parankima hücrelerinin; hormonların etkisiyle tekrar bölünme yeteneği kazanarak oluşturdukları meristem hücrelerine sekonder meristem denir.

TEMEL DOKU

Temel doku; parankima, kollenkima ve sklerenkima olmak üzere 3 doku oluşturur.

Parankima Dokusu: Bitkinin çoğu kısmında bulunan, dokular arası boşluğu dolduran, özel koşullar sağlandığında diğer dokulara dönüşebilen bitki dokusuna parankima dokusu veya bir diğer adıyla temel doku denir. Dokuyu oluşturan hücreler canlıdır. Ancak bu hücrelerin bölünme özelliği yoktur. Hücrelerin sitoplazması bol, kofulları küçük ve az sayıdadır. Parankima dokusunda bulunan hücreler uygun koşullar sağlandığında sekonder meristem hücrelerine dönüşür.

Parankima dokusu bitkide bir çok görev üstlenir ve üstlendiği görevlere göre isimlendirilir:

Özümleme Parankiması: Özümleme parankiması daha çok yapraklarda bulunur. Fotosentez, terleme, solunum gibi çok sayıda önemli metabolik aktivitelerin gerçekleştiği yapıdır.

Depo Parankiması: Besin ve su depo eden parankima dokusuna depo parankiması denir. Depo parankiması; kaktüste su, patatesin toprak altı gövdesinde nişasta depolar.

İletim Parankiması: Dokular arası madde alış verişine yardımcı olan parankima dokusuna iletim parankiması denir.

Havalandırma Parankiması: Su veya bataklık bitkilerinde bulunan, bitkiye alınan gazların depo edildiği parankima çeşidine havalandırma parankiması denir.

Kollenkima Dokusu: Bitkiyi eğilme, bükülme ve çarpmaya karşı koruyan, mekanik destek sağlayan sert hücrelerden oluşan dokudur. Kollenkima hücrelerinin parankimadan ayrılan yönü hücre çeperlerinin çok kalın olmasıdır. Bu kalınlaşmanın sebebi çeperde selüloz ve pektin birikimidir. Kollenkima dokusunu oluşturan hücreler canlı hücrelerdir.

Agora Bilim Pazarı

MİKROEKONOMİ

Devamını Göster

₺825.00

Satın Al Tüm Ürünler

Sklerenkima Dokusu: Sklerankima hücreleri aynı kollenkima hücreleri gibi bitkiyi dayanıklı ve gerilmeye karşı dirençli hale getirir. Bu dokuyu meydana getiren hücrelerin çeperleri selüloz, lignin gibi maddelerin birikmesiyle kalınlaşmıştır. Bu hücreler başlangıçta canlı olmalarına rağmen çeperin kalınlaşması yüzünden ölür. Sklerenkima hücreleri, taş hücreleri ve lifler olmak üzere iki çeşittir:

Taş hücreleri: Tohum kabuklarında, meyve çekirdeklerinde ve meyvelerin iç kısmında (armut, ayva) bulunabilir.

Lifler: Sarımsak, keten, kenevirde bulunur. Bu lifler demetler halinde bulunup bitkiye destek sağlar. AYrıca elbise yapımında, halat yapımında kullanılır.