Teknik anlamda, biyolojik olarak tamamen parçalanabilen yani biyoçözünür plastik diye bir şey gerçekten var. Yine de alışveriş yaparken biyoçözünür plastiklerle ilgili bazı şeylere dikkat etmemiz gerekiyor. Mesela kullandığınız plastik kaşık gerçekten doğaya geri dönebilir mi?
Görünüşte, biyoçözünür plastikler tam bir mucizedir. Plastik gibi görünür, plastik gibi çalışırlar. İşiniz bitip attığınız zaman ise çözünerek doğaya geri dönerler.
Ama ortada büyük bir sorun var: Plastik çatalınızın, bardağınızın veya köpeğinizin dışkısını topladığınız poşetlerinizin biyoçözünür olarak pazarlanması, onların mutlaka doğada çözüneceği anlamına gelmez. Aynı şey bozunabilir/biyobozunur plastik için de geçerlidir.
Biyolojik olan parçalanabilen yani biyoçözünür olan birçok plastik, sadece belirli koşullar altında gerçekten parçalanabilir. En yaygın bileşiklerden biri polilaktik asit, yani kısaca PLA olarak bilinen ve endüstriyel kompost ortamında biyolojik olarak parçalanabilen bir polyesterdir.
Ancak Amerika Birleşik Devletleri'ndeki çoğu yerde endüstriyel kompostlama yapılmaz. Bu atılan PLA'nın büyük ihtimalle çöplüklere, nehir ve akarsulara ya da okyanusa karıştığı anlamına gelir. Hatta yakıldıkları zaman gezegeni ısıtan zehirli gazlar da çevreye salınır.
Dahası, çoğu yol kenarında bulunan geri dönüşüm sistemleri PLA da dahil olmak üzere biyolojik olarak parçalanabilme potansiyeline sahip plastikleri geri dönüştürememektedir. İnsanlar bunları geri dönüşüm kutularına attıklarında ise gerçekten oraya atılması gereken plastikleri kirletebilirler. Ayrıca bu durum geri dönüşümcüler için ayıklama sürecinde de sorunlar yaratabilir.
Köpeğinizin dışkısını topladığınız poşetleri düşünelim. Birçok ticari kompost makinesinin evcil hayvan atıklarını kabul etmediğini göz önüne aldığımızda Federal Ticaret Komisyonu'nun bu poşetleri üretenlerin "biyoçözünür plastik" iddialarının aldatıcı olabileceği konusunda uyarılarda bulunmasının nedenini hızlıca görebilirsiniz.[1] Wisconsin-Madison Üniversitesinde kimya mühendisliği profesörü olan ve plastik atıklar için çözümler üzerinde çalışan George W. Huber bu konu hakkında şunları söylüyor:
Bu karmaşık bir konu çünkü biyoçözünürlük nerede olduğunuza ve plastiğinizin çeşidine bağlı olarak değişiyor. Ayrıca biyoçözünür plastikler hakkında desteklenemeyen iddialarda bulunan şirketler var.
Bu tür yanlış bilgilendirmeler, sadece iyi niyetli insanların çevreye düşündükleri kadar zararsız olmayan bir şey için daha fazla para vermeleriyle sonuçlanmıyor. İnsanların doğaya çok az zarar verdiği için istedikleri kadar biyoçözünür plastik satın alıp kullanabileceklerine inandırılmaları da olması gerekenden daha fazla tüketim ve çöp oluşumuna neden olabilir.
Biyoçözünür plastiklerle ilgili yanlış bilgilendirmelerin ortaya çıkaracağı sorunlardan biri ise insanların çöplerini her yere atabileceğini düşünmeleri olabilir. Çünkü insanlar biyoçözünür plastiklerin kendiliğinden doğaya döneceğini düşünüyorlar. Ancak bu o kadar da kolay değil. Bu yüzden lütfen yerlere çöp atmayın!
Dünya'da Durum Nasıl?
Bu meselenin özü elbette ki dünyanın plastik içinde boğuluyor olmasından kaynaklanıyor. Birleşmiş Milletler Çevre Programı'na (İng: "United Nations Environment Program" kısaca "UNEP") göre Dünya'da yıllık olarak 430 milyon metrik ton plastik üretiliyor.[2] Bu sayı tüm insanların toplam ağırlığından daha fazla.[3] UNEP'in tahminlerine göre plastik atıkların yalnızca %9'u geri dönüştürülüyor. Fosil yakıtlar kullanılarak üretilen sıradan bir plastiğin doğada çözünmesi ise yüzyıllar alıyor.
Biyoçözünür plastikler umut verici bir çözüm ve Dünya'nın dört bir yanındaki bilim insanları yeni biyoçözünür plastik türleri üzerinde çalışmalar yürütüyor. Örneğin Dr. Huber'in Wisconsin'deki ekibi mısır koçanından yapılan, biyolojik olarak kolayca parçalanabilen ve ambalajlamada yaygın olarak kullanılan polietilenin yerini alabilecek yeni bir plastik türü geliştiriyor. Ancak üretim maliyetini düşürmek hâlâ oldukça zorlu bir görev.
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
California Üniversitesinde biyoloji ve ziraat mühendisliği profesörü olan Ruihong Zhang ise peynir atığı yan ürünlerinden yapılan ve doğada biyolojik olarak parçalanması daha kolay olan bir plastik üzerinde çalışıyor. Ayrıca Zhang, insanların yakında biyoçözünür plastiği doğru şekilde kullanabileceğini düşünüyor.
Gıda atıklarından plastik üretmek sadece çöplüklere giden plastik atık miktarını azaltmakla kalmaz, aynı zamanda gezegeni ısıtan emisyonları da azaltacaktır. Dr. Zhang çalışması hakkında şunu söylüyor:
Temel olarak atık sorununu çözmeye ve aynı zamanda emisyonları azaltmaya çalışıyoruz.
Kullandığınız Plastiği Tanımaya Çalışın!
Çevresel ayak izinizi azaltmak istiyorsanız biyoçözünür plastiğin zorlu dünyasında yolunuzu bulmak için ne yapabilirsiniz?
İlk olarak biyolojik olarak parçalanabilen yani biyoçözünür olan başlıca plastik türlerini öğrenebilirsiniz. Ayrıca biyoçözünür olarak pazarlanan herhangi bir plastiği satın almadan önce plastiğin gerçekte ne olduğunu, gerçekten biyolojik olarak parçalanması için hangi koşullara gereksinim duyduğunu kontrol edebilirsiniz.
Almanya'da plastik çözümleri üzerinde çalışan bağımsız bir araştırma kuruluşu olan Nova Enstitüsü, bazı ana plastik türlerini ayırmaya yarayan faydalı bir grafiğe sahiptir. Bu grafik plastiklerin toprakta, çöplüklerde, tatlı sularda ya da denizlerde biyolojik olarak parçalandığının kanıtlanıp kanıtlanmadığını ya da endüstriyel kompost veya anaerobik çürütücü gibi daha özel işlemlerden geçmesinin gerekip gerekmediğini de gösteriyor.
Eğer ihtiyacınız doğrultusunda biyolojik olarak parçalanabilen bir plastik mevcut değilse bunun yerine geri dönüştürülebilir plastik kullanmak mantıklı olabilir. Ancak geri dönüşümün de kendine has zorluklara sahip olduğunu unutmayın.
Son olarak kendinize şu soruyu sormayı ihmal etmeyin: İhtiyacınız olan şey için yeniden kullanılabilen veya kâğıt gibi gerçekten biyolojik olarak parçalanabilen bir malzemeden yapılmış, plastik olmayan alternatifler var mı ya da kullanılabilir mi?
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
3
-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Çeviri Kaynağı: The New York Times | Arşiv Bağlantısı
- ^ Federal Trade Commission. Ftc Staff Warns Marketers And Sellers Of Dog Waste Bags That Their Biodegradable And Compostable Claims May Be Deceptive. (3 Şubat 2015). Alındığı Tarih: 20 Haziran 2024. Alındığı Yer: Federal Trade Commission | Arşiv Bağlantısı
- ^ OECD. Plastic Pollution Is Growing Relentlessly As Waste Management And Recycling Fall Short, Says Oecd. Alındığı Tarih: 20 Haziran 2024. Alındığı Yer: OECD | Arşiv Bağlantısı
- ^ L. Greenspoon, et al. (2023). The Global Biomass Of Wild Mammals. Proceedings of the National Academy of Sciences. doi: 10.1073/pnas.2204892120. | Arşiv Bağlantısı
- H. Tabuchi. There’s An Explosion Of Plastic Waste. Big Companies Say ‘We’ve Got This.’. Alındığı Tarih: 20 Haziran 2024. Alındığı Yer: The New York Times | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 31/10/2024 09:17:49 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/17920
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in The New York Times. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.
