Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Bitkiler Fedakar Olabilir Mi?

4 dakika
2,941
Bitkiler Fedakar Olabilir Mi?
Tüm Reklamları Kapat

Fedakarlığın her türlü örneğini duyduk: öksüz kedilere bakan köpekler, yemeklerini diğerleriyle paylaşan maymunlar, yaralanan dostlarını yüzeye taşıyan yunuslar... Ancak daha sıradışı bir örneğe de rastlamış olabiliriz: Boulder'daki Kolorado Üniversitesi'nde yürütülen bir araştırma, bazı bitkilerin de fedakar olabileceğini gösteriyor!

Araştırmacılar mısır bitkisini incelediler. Araştırmada kullanılan mısırlardan döllenmiş olanların her biri iki adet "kardeş" içeriyordu: bir embriyo ve endosperm olarak bilinen bir doku. Endosperm, tohum büyüdükçe embriyoyu besleyen bir dokudur. Araştırmacılar, aynı anne babadan gelen embriyoların ve tohumlardaki endospermlerin büyümesine ve davranışlarına odaklandılar. Bunları, farklı anne babalardan gelenlerle kıyasladılar. Üniversitede Ekoloji ve Evrimsel Biyoloji Bölümü akademisyeni olan Prof. Dr. Pamela Diggle şöyle söylüyor:

Sonuçlar, aynı anne babadan gelen embriyoların tohumlarındaki endospermin, aynı anneyi ama farklı babaları paylaşanlarınkinden dikkate değer miktarda fazla olduğunu gösteriyor. Araştırmamızda, embriyo evresinde aynı babayı paylaşmayan endospermlerin o kadar da fazla besin paylaşmadığını gördük. Yani diğerleriyle daha az işbirliği içerisinde davranıyorlar.

Bunu anlaması birazcık zor olduğu için, Evrim Ağacı olarak biraz açalım: endosperm, embriyoyu besleyen bir yapıdır ve bir arada çalışırlar; ancak evrimsel açıdan baktığımızda, hayatta kalma ve üreme mücadelesi bakımından birbirinden ayrı nitelikteki canlılardır. Dolayısıyla embriyo ile endospermi, hayvanlardaki (örneğin insandaki) "kardeşlere" benzetebiliriz. Nasıl ki kardeşler "öz kardeşlik" durumunda olduğu gibi aynı anne babayı paylaşabildiği gibi, "üvey kardeşlik" durumunda aynı anne ama farklı babaları (veya tam tersi) paylaşabiliyorsa; bitkilerde de endosperm ve embriyo aynı anne-babayı veya aynı anne ama farklı babayı (veya tam tersi) paylaşabilirler.

Tüm Reklamları Kapat

Benzer şekilde, nasıl ki genellikle doğada öz kardeşlerin birbirleri için fedakarlık yapma ihtimalleri daha fazlaysa ve fedakarlık, kardeşlik bağının daha güçlü olduğu sosyal yapılara sahip hayvanlarda daha fazla ve bariz bir şekilde evrimleştiyse; bitkilerde de öz kardeşler arasındaki endosperm-embriyo bağının üvey kardeşlere nazaran çok daha güçlü olduğunu görüyoruz. Kendisiyle aynı anne babayı paylaşan embriyoları besleyen endospermler, çok daha iri olmaya meyilli oluyorlar. Böylece, kendileri tohumun büyüme evresinde tükenip yok olacaklarsa bile, kardeşlerini sonuna kadar besledikten sonra ölmeyi "evrimsel olarak tercih ediyorlar" (tabii ki bu tercih "bilinçli" bir tercih değil, evrimsel süreçte böyle yapabilenlerin avantajlı olmasından kaynaklı ortaya çıkan bir durum). 

Konuyla ilgili bir makale Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayınlandı. Makalenin eş yazarları arasında aynı bölümde doktora öğrencisi olan Chi-Chih Wu ve Harvard Üniversitesi profesörü William "Ned" Friedman da bulunuyor. Diggle, bir önceki araştırmaları sonucunda, kaynakların az olduğu durumlarda, bitkilerin besinlerini daha zayıf olan yavrulardan sakınmayı tercih ettiğini net olarak görebildiklerini belirtiyor. Şöyle belirtiyorlar:

Araştırmamız, bitkilerde kardeşler arası işbirliğini doğrudan test eden ilk araştırmaydı. Doğanın en temel yasalarından birisi, eğer ki fedakarlıkta bulunacaksanız, o fedakarlığı en yakın akrabalarınıza yapmanız gerektiğini söyler. Fedakarlık, yalnızca eğer ki fedakarlıktan fayda gören bireyler sizin yakın akrabalarınızsa evrimleşebilir. Endosperm, bütün yiyeceğini embriyoya verdiği zaman, kendisi ölür. Bundan daha fedakar olamazsınız.

Mısırların üremesinde, bitkilerin tepesinde bulunan erkek çiçekler polenlerini her seferinde 2 tane olacak şekilde, tekil tüpler kullanarak sap üzerindeki minik koçanlara aktarırlar. Bunların üzeri ipekçik adı verilen şeritlerle kaplanmıştır ve bu sürece "çifte döllenme" adı verilir. 2 polen taneciği tek bir ipekçiğe değecek olursa, embriyo ve endospermden oluşan bir tohum gelişir. Her bir embriyo da, mısırın tanelerinden bir tanesini oluşturur.

Araştırma ekibi, bitkilerde aşırı nadir gözüken bir olgu olan "hetero-döllenme" sürecinden faydalandılar. Bu süreçte iki ayrı baba, tek bir mısır tanesinin babasıdır. Mısır bitkisinin genleriyle oynamamız, 1000 yılı aşkın bir süredir devam etmektedir. Bu da, çok renkli "Hint mısırının" üretimiyle sonuçlanmıştır. Bu mısırların koçanlarında kırmızıdan mora, maviden sarıya birçok renk bulunur. İşte bu farklı renkler, mısır tanelerinin her birinin babasının kimler olduğunun tespitini kolaylaştırmıştır.

Tüm Reklamları Kapat

3 yıl içerisinde 100'den fazla başak üreten Wu, bu mısırlardaki her bir mısır tanesini çıkardı, haritaladı ve ağırlığını ölçtü. Bunların büyük bir kısmı aynı renkte endosperm ve embriyoya sahipken (yani aynı anne-babaya sahipken), bazılarında renkler farklıydı. Örneğin taneciğin dış kısmı morken, embriyonun kendisi sarıydı. Wu, her 100 taneden 1 tanesinden azında bulunacak kadar nadir olan, 2 ayrı babaya sahip tanecikleri arıyordu. Friedman şöyle söylüyor:

Çok zorlu ve zaman alan bir araştırmaydı. Adeta samanlıkta iğne aramak gibi... Ya da bu durumda, mısır fabrikasında tek bir taneciği aramak gibi...

Mısır, pirinç, buğday ve diğer tarım ürünlerinde bulunan embriyolar, yıllık kalori tüketimimizin %70'ini kaplamaları dolayısıyla biz insanlar için çok büyük öneme sahiptir. Friedman sözlerini şöyle bitiriyor:

Çiçekli bitkilerin tohumları içerisindeki doku, Dünya'yı doyuran dokudur. Eğer ki çiçekli bitkiler olmasaydı, insanlar da olmazdı.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
20
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Muhteşem! 1
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 09/11/2024 23:57:29 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3527

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Müzik
Hominidae
Manyetik Alan
Pandemik
Tedavi
Koruma
Tohum
Oyun
Lazer
Nöron
Embriyo
Bilinç
Mantık Hatası
Evrimsel
Gıda
Yaşanabilir Gezegen
Santigrat Derece
Mühendislik
Amerika
Kuşlar
Böcek
Uzay Aracı
Yavru
Evren
Siyah
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
T. E. Institute, et al. Bitkiler Fedakar Olabilir Mi?. (14 Nisan 2015). Alındığı Tarih: 9 Kasım 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3527
Institute, T. E., Bakırcı, Ç. M. (2015, April 14). Bitkiler Fedakar Olabilir Mi?. Evrim Ağacı. Retrieved November 09, 2024. from https://evrimagaci.org/s/3527
T. E. Institute, et al. “Bitkiler Fedakar Olabilir Mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Çağrı Mert Bakırcı, Evrim Ağacı, 14 Apr. 2015, https://evrimagaci.org/s/3527.
Institute, The Evolution. Bakırcı, Çağrı Mert. “Bitkiler Fedakar Olabilir Mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, April 14, 2015. https://evrimagaci.org/s/3527.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close