Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Bir Zamanlar Yalnız Değildik!

Bir Zamanlar Yalnız Değildik!
7 dakika
14,064
  • İnsan Evrimi

İnsan evrimi süreci boyunca, birçok öncül insan türü eşzamanlı olarak yaşamış, aynı bölgeleri paylaşmış ve zaman zaman rekabet içerisinde de olmuşlardı. Bu durum şempanze-bonobo ile olan ortak atamızdan ayrıldıktan sonraki 6 milyon yıllık insan evrimi süresince (özellikle ikinci yarısında) olağan kabul edilmekte, ta ki günümüze, tek insan türü olarak biz hayatta kalana dek.

Peki biz tür olarak var olduğumuz süre boyunca yalnız mıydık?

Hayır, biz de Homo sapiens türü olarak dünyada bulunduğumuz dönemin çok büyük bir bölümünde yalnız değildik. Hatta aynı dönemlerde dünyayı paylaştığımız diğer insan türlerinin genlerini hala DNA’mızda taşımaya devam ediyoruz. Yakın zamanda yayınlanan bir çalışma Homo sapiens’in yaşadığı dönemi 300 bin yıl öncesine kadar geriye çekti. Günümüzden yaklaşık 300 bin yıl öncesine kadarki dönemde yaşamış olan şu ana kadar tespit edebildiğimiz en az altı farklı insan türüyle bir zamanlar yeryüzünü paylaştık.

Tüm Reklamları Kapat

Bunlar; hepimizin bildiği, hatta yakından tanıdığı Neandertaller, çok uzun bir süre boyunca dünyanın birçok yerinde görülen Homo erectus türü, henüz haklarında çok fazla bilgimiz olmayan, birkaç kemik buluntusu ve genetik verilerden tanıdığımız Denisovalılar, tarihlendirilmesiyle herkesi şaşırtan Homo naledi türü, boyutlarından dolayı "Hobbit" takma adını da alan Homo floresiensis türü ve yakın zamanda Filipinler'de keşfedilen Homo luzonensis türü.

Neandertaller (Homo neanderthalensis)

Kabaca günümüzden 400 bin ila 40 bin yıl öncesinde yaşamış olan bu tarihöncesi insan türü, Avrupa’ya ve Batı Asya’ya yayılmıştı. Modern insanlar henüz Afrika’yı terketmeden önce bu bölgelerde yaklaşık 300 bin yıl yaşadılar. Modern insanın Afrika’dan çıktığı ve dünyaya yayıldığı dönemlerde ise Avrupa ve Orta Doğu’da birlikte var oldular. Aynı bölgeyi paylaştıkları dönemde ne tür bir iletişimleri olduğu ve Neandertallerin yok oluşlarında modern insanların payı olup olmadığı konuları tartışmalı (ve bir o kadar da ilgi çekici) olmaya devam ediyor.

Tüm Reklamları Kapat

Yok olmalarında modern insanların pay sahibi olabileceği düşünülen faktörlerden bazıları:

  • Modern insanların taşıdığı parazitlerin veya patojenlerin etkisi
  • Modern insanlarla yaşam alanı, besinler gibi konularda rekabet
  • Modern insanlarla çiftleşme yoluyla sindirilme
  • Modern insanların uyguladığı şiddet ve dışlama/reddetme durumu
Neanderthal kadını rekonstrüksiyonu
Neanderthal kadını rekonstrüksiyonu
Joe McNally, National Geographic Creative

Atalarımız, Neandertallerle sadece aynı bölgeyi paylaşmadılar, aynı zamanda onlarla çiftleşerek, genlerinin günümüze kadar genomlarımızda yaşayabilmesini de sağladılar. Afrikalı olmayan her insan, genomlarında yaklaşık %2 oranında Neandertal geni taşımakta, Afrikalılar da küçük oranlarda Neandertal geni taşısa da bu genlerin, diğer modern insanlarla çiftleşme sonucu onlara ulaştığı düşünülüyor. Önemli bir nokta ise, her kişinin genomundaki bu %2’lik kesimin diğerlerinden farklılık gösteriyor olması, yani toplamda Neandertal gen havuzunun yaklaşık %20’si günümüz insanlarının genomlarında mevcut ve bu da oldukça yüksek bir yüzde sayılabilir.

Geçtiğimiz sene yayınlanan bir çalışma ise (Temmuz, 2017) modern insanların atalarının önceden bilinenden çok daha erken, 220 bin yıl önce Neandertallerle çiftleşmiş olabileceğini ortaya koyuyor! Genetik yapıları ve morfolojik özellikleri çok iyi çalışılmış (ve hala çalışılıyor) olmasına rağmen, Neandertallerle ve modern insanlarla olan etkileşimleriyle ilgili her geçen gün yeni şeyler öğrenmeye devam ediyoruz.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Homo erectus

Yaklaşık 1,89 milyon ila 108 bin yıl öncesi dönemde yaşamış olan bu öncül insan türü, var olduğu sürenin bir bölümünde modern insanlarla yeryüzünü paylaştı. Modern insanlarla eşzamanlı yaşadıkları dönemlerde bire bir etkileşim içerisinde olup olmadıkları konusu ise şu an için belirsiz. Çin’de bulunan yaklaşık 209 bin yıl öncesine tarihlenen Dali kafatası, önemli Homo erectus örneklerinden biri.

2019 yılında yapılan çalışmalar ise Endonezya'nın Java bölgesinde bulunan ve bazı Homo erectus örneklerini barındıran fosil yatağının yeni tarihlendirmeleri yaklaşık 117 bin ila 108 bin yıl öncesini göstermekte. Her ne kadar dünyanın diğer bölgelerindeki varlıklarına dair çok fazla veriye sahip olmasak da, bu türün modern insanlarla yaklaşık 200 bin yıl boyunca yeryüzünü paylaştıklarını biliyoruz.

Homo floresiensis

2004 yılında yayınlanan bir makaleyle yeni bir insan türü olduğu duyurulan Homo floresiensis’e dair kanıtlar sadece Endonezya’nın Flores Adası’ndan geliyor. Elde edilen fosillerden yola çıkılarak 1 metre uzunluğunda oldukları ve 380 cc beyin hacmine sahip oldukları tespit edildi.

Homo floresiensis rekonstrüksiyonu
Homo floresiensis rekonstrüksiyonu
Katrina Kenny, SA Museum

Homo floresiensis fosillerinin bulunduğu alandaki taş aletlerinin üzerinde yapılan yeni tarihlendirme, bu tarihöncesi insanların 50 bin yıl öncesine kadar bu bölgede yaşadıklarını gösterdi. Peki modern insanlarla etkileşime geçtiler mi? Bu henüz belirsiz, fakat bu erken insanların 50 bin yıl önce yok olmuş olması Avustralya’ya giden modern insanlarla karşılaşmış ve hatta bu durumun kendi sonlarını getirmiş olabileceği fikirleri ön plana çıkarıyor. (Son bulgular Avustralya’da 65 bin yıl önce de modern insan varlığına dair kanıtlar sunuyor.)

Denisovanlar

Bu tarihöncesi insanların varlığından 2010 yılına kadar haberimiz dahi yoktu. 2008 yılında Sibirya’da Denisova Mağarası’nda bulunan bir parmak kemiğinin sahibinin, Neandertal veya modern insan olmadığı, henüz bilinmeyen başka bir insan türünün üyesi olan bir birey olduğuna dair sonuçlar, 2010 yılında yayınlanan bir makaleyle ortaya kondu. Dizilenen mitokondriyal DNA tamamen farklı bir türe aitti. Daha sonra bu farklı insan grubu Denisovanlar olarak anılmaya başlandı. O zamandan günümüze ek olarak 3 farklı kemiğin daha Denisovan bireylere ait olduğu saptandı.

Tüm Reklamları Kapat

Morfolojilerine dair hiç bir fikrimiz olmayan bu erken insan türünün, son olarak bulunan küçük bir kıza ait diş fosiliyle birlikte en az 100 bin ila 200 bin yıl öncesinden itibaren aynı bölgede yaşıyor olduğu gösterildi. Şimdilik sadece genetiklerine dair bilgi sahibiyiz. Peki bu bize neler anlatabiliyor?

Öncelikle Denisovanların genetik olarak modern insanlardan çok Neandertallere yakın olduklarını biliyoruz. Aşağıdaki görselde tarihleriyle de görülebileceği gibi Neandertal-Homo sapiens-Denisovan ortak ata popülasyonundan önce Homo sapiens’e giden dal ayrılıyor. Daha sonra Neandertal - Denisovan ayrımı yaşanıyor.

Neandertal-Denisovan-Modern İnsan aile ağacı.
Neandertal-Denisovan-Modern İnsan aile ağacı.
Harvard

Ayrıca bu üç türün birbirleriyle çiftleştiklerini biliyoruz. Denisovan genleri Güney Asyalılarda diğer bölgelerde yaşayan insanlara göre daha çok görülüyor, hatta Malenezyalılarda bu oran %5’e kadar çıkıyor. Yani, şu anda Malenezya’da yaşayan modern insanların atalarının zamanında Denisovanlarla yoğun bir etkileşim içerisinde olduklarını görebiliyoruz.

Denisovanlarla ilgili çalışmalar sürüyor. Görünüşlerinin nasıl olduğu ise en büyük merak konusu. Yakın zamanda, fizyolojik özelliklerine dair çıkarım yapılabileceğimiz iskelet bölümleri ele geçirilir ve bunların da Denisovan olduğu genetik olarak kanıtlanabilirse, bu konuda da bilgi sahibi olabileceğiz. Şimdilik beklemek zorundayız gibi görünüyor.

Tüm Reklamları Kapat

Homo naledi

Yakın zamana kadar varlığından haberdar olmadığımız bir başka tarihöncesi insan türü olan Homo naledi, 2015 yılında ilk kez tür olarak tanımlandı. 2013 yılında Güney Afrika’da bulunan birçok bireye ait fosil iskeletler, bize bu tür hakkında oldukça fazla bilgi veriyor. Küçük boyutları ve modern insanların (ve Neandertallerin) beyinlerinin neredeyse 3’te 1’i hacmindeki beyinleri sebebiyle, ilk önce bu iskeletlerin Homo cinsinin erken üyelerine ait olduğu, öyle olmasa dahi modern insanlardan çok önce yaşamış oldukları fikirleri savunuldu.

Homo naledi kafatası özelliklerinin diğer erken insan türlerininkilerle karşılaştırılması
Homo naledi kafatası özelliklerinin diğer erken insan türlerininkilerle karşılaştırılması
Chris Stringer, Natural History Museum, Birleşik Krallık

2017 yılında yayınlanan tarihlendirmeler ise, Homo naledi’nin yaklaşık 236 bin ila 335 bin yılları arasında yaşamış olduğunu gösterdi. Bu sonuç oldukça şaşırtıcıydı.

Şimdi merak edilen ise, aynı dönemde yaşamış olan modern insanlarla bu tarihöncesi insan türünün karşılıklı etkileşime geçip geçmedikleri, çiftleşip çiftleşmedikleri veya kültür alışverişlerinde bulunup bulunmadıkları sorularının cevapları.

Henüz elimizde Homo naledi’ye ait genetik veriler bulunmuyor. Fakat yakın zamanda yayınlanan bir çalışma Sahra Altı Afrikalıların genomlarında henüz genetik olarak tanımlanmamış bir insan türüyle çiftleşmeye dair izler bulunduğunu ortaya koydu. Bu bilinmeyen türün Homo naledi olma olasılığı da yüksek gibi görünüyor.

Tüm Reklamları Kapat

Homo luzonensis

Bilim insanları 2019 yılında, Filipinler'deki Luzon Adası'nda yaşamış olan yeni bir insan türü tanımladılar. Bu görece küçük boyutlu insan türünün 50 bin ila 67 bin yıl öncesine kadar yaşamış oldukları belirlendi. Şu anda bu türe ait elimizde yedi diş ve alt kemik kalıntısı bulunmakta.

İnsan evrimi çalışmalarında dişler üzerindeki morfometfik çalışmaların tür tahminleri konusunda çok tutarlı sonuçlar verdiği bilinmekte. Homo luzonensis örnekleri üzerinde yapılan çalışmalar da bulunan dişlerin hali hazırda tanımlanmış hiçbir insan türüne ait olmadığı yapılan çalışmada gösterildi. Bu da araştırıcıların yeni bir tür tanımlamalarına yeterli kanıt niteliğindeydi.

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
15
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 17
  • Bilim Budur! 8
  • Muhteşem! 5
  • İnanılmaz 5
  • Merak Uyandırıcı! 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Güldürdü 2
  • Umut Verici! 1
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 24/03/2023 09:41:09 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7158

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Eğilim
Atmosfer
Karar Verme
Sars Mers
Yeşil
Nobel Ödülü
Makine
Çeviri
Toprak
Görme
Türlerin Kökeni
Seçilim
Kök Hücre
Test
Zehirli Mantar
İnsan Türü
Kanat
Besin Değeri
Şehir
Beslenme Davranışı
İklim
Kimya Tarihi
Ağız Sağlığı
Argüman
Hidrotermal Baca
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
K. T. Özdoğan. Bir Zamanlar Yalnız Değildik!. (6 Ağustos 2017). Alındığı Tarih: 24 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7158
Özdoğan, K. T. (2017, August 06). Bir Zamanlar Yalnız Değildik!. Evrim Ağacı. Retrieved March 24, 2023. from https://evrimagaci.org/s/7158
K. T. Özdoğan. “Bir Zamanlar Yalnız Değildik!.” Edited by Kadir Toykan Özdoğan. Evrim Ağacı, 06 Aug. 2017, https://evrimagaci.org/s/7158.
Özdoğan, Kadir Toykan. “Bir Zamanlar Yalnız Değildik!.” Edited by Kadir Toykan Özdoğan. Evrim Ağacı, August 06, 2017. https://evrimagaci.org/s/7158.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.