Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Bir Asal Gaz Olan Helyum, Elektron Alışverişi Olmaksızın Bileşik Oluşturabiliyor!

Helyum ile İlgili Yeni Keşfedilenler, Kimyasal Maddeleri Daha Yakından Tanımamızı Sağlayacak!

4 dakika
4,633
Bir Asal Gaz Olan Helyum, Elektron Alışverişi Olmaksızın Bileşik Oluşturabiliyor! Wikipedia
Helyum (He) atomunun olası görünüşü.
Tüm Reklamları Kapat

Bu yazının başlığını okuduktan sonra birçoğunuzdan itirazlar yükselmiştir. Çünkü periyodik cetvel (tablo) konusunu işlediğimiz ortaokul ya da lise yıllarından beri aklımızda asal gazların bileşik oluşturamayacağı kalmıştır. Kimi zaman öğretmenlerimiz "bazı araştırmacıların helyumun en azından teorik olarak bağ kurabileceğini düşündüğünü" söylemişse de, bunun tam olarak ne anlama geldiğini pek azımız biliriz. Yapılan bir çalışma, tepkimeye girmeye en isteksiz atom olarak bilinen helyuma bakış açımızı değiştireceğe benziyor.

Asal Gaz Nedir?

Öncelikle asal gazlara soy gazlar da denilmektedir. Asal gazlar periyodik cetvelin en son grubu olan 8A grubunda yer alırlar (İng. 0 grubu ya da 18. grup olarak geçer). Doğada altı tane asal gaz olup, grubun birinci üyesi helyumdur. Asal gazlar elektron dağılımlarındaki son enerji seviyeleri dolu olduğundan elektron alışverişlerine karşı isteksizdirler, bu yüzden de bağ yapmazlar. Elektoronegatiflikleri çok az olup, kaynama noktaları çok düşüktür. Normal sıcaklık ve basınç koşulları altında gaz halinde bulunurlar, renksiz ve kokusuzdurlar.

Gördüğünüz gibi asal yani soy gazlar periyodik cetvelin sonunda yer alırlar. Helyum asal gazların ilk elementidir.
Gördüğünüz gibi asal yani soy gazlar periyodik cetvelin sonunda yer alırlar. Helyum asal gazların ilk elementidir.
Wikipedia

Periyodik cetvelde hidrojenden (H) sonra gelen ve atom numarası 2 olan helyum (He), oda sıcaklığı ve basıncında tepkime aktivitesi son derece az olan bir gazdır. Sıcaklık ne kadar düşürülürse düşürülsün, katılaşamadığı bilinen tek sıvı helyumdur. Helyum o kadar hafif bir gazdır ki, atmosferden kaçıp uzaya sızabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Helyum Bileşik Oluşturabiliyor!

2017 yılında bilim insanları, sodyum ve helyum atomlarından oluşan ve kristale benzeyen bileşikleri keşfetmişlerdi; ancak nasıl oluştuklarına dair açıklama getirememişlerdi. 2018 yılında başka bir araştırmacı ekip bir açıklama yaptı: Helyum, herhangi bir kimyasal bağ yapmadan, yani herhangi bir elektron alışverişinde bulunmadan diğer atomlarla birleşmeyi başarıyor!

Helyum bunu yaparken, itici yükler arasında bir tampon görevi görerek, pozitif yüklü atomları birbirinden ayırıyor. Rusya'daki Skolkovo Bilim ve Teknoloji Enstitüsü'nde kimyager olan ve helyum bileşiklerini keşfeden grubun lideri Artem Oganov şöyle diyor:

Bir açıklama önerdiler ve ben de beğendim. Bu modelin öngörü gücü son derece yüksek ve şu ana kadar sahip olduğumuz tüm gözlemleri de açıklıyor.
Helyum atomu
Helyum atomu

Daha önce bilim insanları helyumun diğer atomlarla birleşmesinin pek olası olmadığını düşünüyorlardı. Bunun nedeni; 2 tane protana yani 2 tane elektrona sahip olan helyum atomunun, tek enerji seviyesini dolduran bu elektronlardan vazgeçmek istememesidir. Atomlar son enerji seviyelerinin tamamen dolu olmasını isterler çünkü bu durum kararlılıklarını sağlar.

5 Mart 2018’de, Nature Communications'da yayınlanan makaleyi yazan ekibin lideri olan kimyager Maosheng Miao şunları söylüyor:

Tüm Reklamları Kapat

Sodyum ve helyumu bir araya getirip Dünya'nın merkezindeki gibi basınçlarla sıkıştırırsanız, sodyum helyumla reaksiyona girebilir ve kararlı bileşikler oluşturabilir.

Yeterince yüksek basınçta, sodyum atomundaki elektronlar sıkıştıralabilir ve pozitif yüklü iyonlara dönüşürler. Daha sonra iyonlar birbirlerini itmeye başlar.

Miao ve meslektaşları, helyum atomlarının sodyum iyonları arasında gelip oturduğu takdirde pozitif yükler arasındaki mesafenin artacağını ve itici enerjinin azalarak maddeyi stabilize edeceğini düşündüler. Araştırmaya dahil olmayan Cornell Üniversitesi kimyagerlerinden Roald Hoffmann bunun için “Çok akıllıca bir iş!” diyor.

Hipotezlerine dayanarak, Miao’nun ekibi her bir atomu yöneten kuantum mekanik yasaları kullanarak kapsamlı bilgisayar hesaplamaları yaptılar ve gerçekten de bu tür bileşiklerin oluşabileceğini buldular. S.U.N.Y. Buffalo Üniversitesi'nden kimyager ve ekibin bir üyesi olan Eva Zurek şöyle diyor:

Bu fikrin hesaplamalarda da doğru çıkması heyecan verici. Böylece, daha önce incelenmemiş yeni bileşikleri de tahmin edebiliriz.

Bilim insanları, helyumun magnezyum florür ve kalsiyum florür kombinasyonlarını içeren yeni bileşikleri oluşturmayı umuyorlar. Daha önce bilim insanları helyumun diğer elementlerle bağ kurmasının bir yolu olmadığını, muhtemelen Dünya'nın mantosundaki kayaların içinde hapsolamayacağını düşünüyorlardı. Oganov şöyle diyor:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Aktifliğinin en az olduğunu düşündüğümüz helyum bile aslında düşündüğümüz kadar inert (Ç.N. kimyasal olarak aktif olmayan maddeleri nitelemek için kullanılan terim) değil. Aslında kararlı bileşikler oluşturabilir ve Dünya'nın mantosunda tutunabilir.

Sonuç

Gelecekte kimyagerler, bu tür olağan dışı moleküllerin hangi koşullarda oluşabileceğini tahmin etmek için daha genel kurallar bulmak istiyorlar. Çünkü yüksek basınç altında, normal kimya yasalarının çoğu geçerli değildir. Sodyum-helyum kombinasyonunu keşfeden ekipte yer alan, Almanya'daki RWTH Aachen Üniversitesi'nden Richard Dronskowski şöyle diyor:

Bu, garip bir kimyasal bağ. Bir süre düşünürseniz eğer her şey son derece makul görünüyor; ancak başlangıçta bunu beklemiyorsunuz. Büyüleyici!
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
54
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 12
  • Merak Uyandırıcı! 9
  • Bilim Budur! 7
  • Muhteşem! 5
  • Umut Verici! 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • İnanılmaz 3
  • Güldürdü 1
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: Scientific American | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 10/10/2024 02:22:00 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8205

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Analiz
Temel
Covid-19
Retrovirüs
Sperm
Hastalık
Bitki
Büyük
Zaman
Obezite
Vegan
Güneş Sistemi
Biliş
Zooloji
Kimyasal
Sinyal
Aminoasit
Normal Doğum
Kuantum Mekaniği
İnsan Türü
Epistemik
Kuyrukluyıldız
Güç
Sinir Hücresi
Küresel Isınma
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
C. Moskowitz, et al. Bir Asal Gaz Olan Helyum, Elektron Alışverişi Olmaksızın Bileşik Oluşturabiliyor!. (16 Ocak 2020). Alındığı Tarih: 10 Ekim 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8205
Moskowitz, C., Sever, M. Ç., Bakırcı, Ç. M. (2020, January 16). Bir Asal Gaz Olan Helyum, Elektron Alışverişi Olmaksızın Bileşik Oluşturabiliyor!. Evrim Ağacı. Retrieved October 10, 2024. from https://evrimagaci.org/s/8205
C. Moskowitz, et al. “Bir Asal Gaz Olan Helyum, Elektron Alışverişi Olmaksızın Bileşik Oluşturabiliyor!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 16 Jan. 2020, https://evrimagaci.org/s/8205.
Moskowitz, Clara. Sever, Meltem Çetin. Bakırcı, Çağrı Mert. “Bir Asal Gaz Olan Helyum, Elektron Alışverişi Olmaksızın Bileşik Oluşturabiliyor!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, January 16, 2020. https://evrimagaci.org/s/8205.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close