Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Orta Yol Safsatası: Ne Sağ Ne Sol, Tek Yol Orta Yol!

Orta Yol Safsatası: Ne Sağ Ne Sol, Tek Yol Orta Yol! Tpocg
3 dakika
10,842
Evrim Ağacı Akademi: Mantık Hataları, Bilişsel Önyargılar ve Safsatalar Yazı Dizisi

Bu yazı, Mantık Hataları, Bilişsel Önyargılar ve Safsatalar yazı dizisinin 31. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Tartışma Nedir? Münazara Yapmanın Önemi Nedir? Tartışmalarda Bilimsel Argümanlar Nasıl Üretilir?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Hatalı İkilem Safsatasına oldukça benzeyen, prensip olarak onunla zıt olan bir diğer mantık hatası da Orta Yol Safsatası'dır. Bu tip safsatada gerçekten de iki olası ama birbirine zıt nitelikte seçenek vardır. Safsata ise, bu ikisinden birini seçmenin zor olmasından ötürü, doğru olan cevabın ikisinin arasında bir yerlerde olması gerektiğini ileri sürmektir. Yani "ortada buluşmanın", iki kutuptan birini seçmekten daha iyi ve doğru olduğunu varsaymaktır. Genel formu şu şekildedir:

  1. A Fikri ve B Fikri iki zıt fikirdir.
  2. C Fikri, A Fikri ile B Fikri arasındadır.
  3. Dolayısıyla C Fikri doğru fikirdir.

Bu mantık hatasının da fark edilmesi güç olabilir çünkü pek çok zaman insanlar karşı tarafı da memnun eden, ara bir fikirde buluşmanın iyi niyetli olduğunu varsayarlar. Yani toplumsal bağlarımız, iki zıt kutuptan birini seçmek yerine, ortada buluşmamızı desteklemektedir. Halbuki sırf bu nedenle iki zıt görüşten birinin gerçekten de doğru olmadığını düşünmek safsata olacaktır.

Tüm Reklamları Kapat

Unutmayın ki iki ekstrem fikrin ortasında (veya ortasına yakın bir yerde) yer alan duruş, her zaman mantıklı ve/veya doğru olan olmak zorunda değildir. Bu orta yolun doğru tutum olduğunun bilimsel yöntemlerle ispatlanması gerekmektedir. Ne var ki, bu her durumda o kadar kolay değildir. Eğer o kadar kolay olsaydı birçok konuda tartışmamıza gerek kalmazdı. Örnekler verelim:

  • "Kapitalizm emeğin sömürüsüne neden oluyor. Komünizm ise diktatörlüklere... Dolayısıyla her ikisinin karışımı olan orta bir noktada, yani merkezde buluşmak en iyisi."

Elbette merkez siyaset gerçekten de en doğru görüş olabilir. Ancak bu argümanınızı desteklemek için, iki ucun kötü olmasını dayanak olarak göstermemelisiniz. İki ucun olumsuz sonuçlar vermiş olması, orta noktanın bunlarla kıyaslanabilir olumsuzlukları yapısı gereği oluşturmayacağı anlamına gelmemektedir. Bir diğer örnek:

Tüm Reklamları Kapat

  • Aziz: "Evrim Kuramı hakkında ne düşünüyorsun?"
  • Leyla: "Bilemiyorum. Bir çok bilim insanı olduğundan son derece emin ve pek çok veriyle bu söylediklerini destekliyorlar. Ancak öte yandan birçok diğer insan da evrim fikrine karşıt bir tavır sergiliyor."
  • Aziz: "Evet, iki tarafta da olmak sakıncalı. O yüzden ben ortada kalmayı yeğliyorum. Yani bence evrim gerçek olabilir ancak bunu pek çok insan kabul etmeden asla tam olarak bilemeyiz."

Burada, görülebileceği gibi, çok açık iki mantık hatası vardır:

  • İlki Çoğunluğa Başvurma safsatasıdır. Aziz, bilimsel bir veriyi kabul etmek için gerekli bir kıstas olarak çoğunluğun kabulünü ileri sürmektedir. Bu, tamamen geçersiz bir argümandır.
  • İkincisi mantık hatası ise Orta Yol safsatasıdır. Aziz, iki uçta olmaktan da korktuğu için orta yolun doğrusu olduğunu ileri sürmektedir. Ancak bu bilimsel olarak hatalıdır; çünkü evrim bilimsel bir gerçektir, bir doğa yasasıdır. Yani evrim, bir "görüş" değildir. Bu sebeple orta yolda yer almak kişisel bir tercih olabilir ancak bilimsel olarak bu tutum tamamen geçersiz olacaktır.

Şu örnekte de bu görülebilir:

  • "Evrim ve yaratılış, iki ayrı kutbu simgeliyor. Okullarımızda hangisinin okutulması tartışmasında, orta yolu bulmak ve her ikisini de öğretmek en mantıklısı."

Orta Yol Safsatası, ne yazık ki tarafları memnun etme vaadiyle yola çıktığı için çoğu zaman son derece ikna edici olan bir safsatadır. Ancak iki kutbun karşı karşıya getirildiği durumlarda, kutuplardan birinin ve yalnızca birinin doğru olabileceğini unutmamak gerekmektedir. Evrim ve yoktan birdenbire var oluverme ("yaratılış") çatışmasında, evrim bilimsel olarak gerçek olandır. Dolayısıyla bu tip bir tartışmada orta yolu aramak mantık hatası olacaktır. Ancak kesinliği belli olmayan durumlarda, orta yol elbette ki makul bir karar olabilir. Son bir örnek verelim:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

  • "Eğer bu yeni uçak tasarımının kanat büyüklüğünü arttırırsak, fazladan kütle eklemiş olacağız. Bu da yakıt ekonomisini düşürecek. Ama kanadı çok küçük tutarsak, yeterince kaldırma kuvveti yaratamayacağız. Dolayısıyla orta bir değeri seçmek en mantıklısı."

Burada, teknik bazı istisnalar haricinde, herhangi bir mantık hatası yoktur. Gerçekten de optimizasyon problemlerinde (ki bu problemler sosyal yaşantıda da karşımıza sıklıkla çıkar: uçağı kaçırmamak için havaalanına erken gitmek; ama çok da erken gidip de aşırı uzun beklemeye engel olmayı optimize etmek gibi), çözüm iki ucun arasında bir yerlerde olabilir. Dolayısıyla bağlam ve sunuş, bu mantık hatasının tespitinde önemli bir rol oynamaktadır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Mantık Hataları, Bilişsel Önyargılar ve Safsatalar Yazı Dizisi

Bu yazı, Mantık Hataları, Bilişsel Önyargılar ve Safsatalar yazı dizisinin 31. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Tartışma Nedir? Münazara Yapmanın Önemi Nedir? Tartışmalarda Bilimsel Argümanlar Nasıl Üretilir?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
88
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 55
  • Muhteşem! 20
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 13
  • Merak Uyandırıcı! 12
  • Bilim Budur! 5
  • Güldürdü 4
  • Umut Verici! 4
  • Üzücü! 1
  • Grrr... *@$# 1
  • Korkutucu! 1
  • İnanılmaz 0
  • İğrenç! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 16:11:09 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/228

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Orta Yol Safsatası: Ne Sağ Ne Sol, Tek Yol Orta Yol!. (8 Aralık 2022). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/228
Bakırcı, Ç. M. (2022, December 08). Orta Yol Safsatası: Ne Sağ Ne Sol, Tek Yol Orta Yol!. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/228
Ç. M. Bakırcı. “Orta Yol Safsatası: Ne Sağ Ne Sol, Tek Yol Orta Yol!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 08 Dec. 2022, https://evrimagaci.org/s/228.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Orta Yol Safsatası: Ne Sağ Ne Sol, Tek Yol Orta Yol!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, December 08, 2022. https://evrimagaci.org/s/228.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close