“Bilim, Türler Arası Evrimi Kabul Etmiyor” mu?

16-17 Mayıs 2012 tarihinde "Marmara Genç Vizyon Topluluğu" isimli öğrenci topluluğu tarafından, Marmara Üniversitesi Haydarpaşa Kampüsü’nde “Bilim, Türler Arası Evrimi Neden Kabul Etmiyor?” başlıklı bir sempozyum düzenlenecekmiş. Bu konunun siyasi boyutlarına hiç girmeyeceğim, yeri geldiği zaman konu hakkında diğer yazar arkadaşlarım derinlemesine analizler yapacaklardır. Ben, bu yazımda, bu bilim düşmanı cüreti gösterebilen Marmara Genç Vizyon Topluluğu’nun başlığına taşıdığı hayal ürünü argümanı bilimsel açıdan değerlendirmek istiyorum. Yer yer de etkinliğe bazı göndermeler yaparak etkinlik organizatörlerine ve oraya “profesör” ünvanlarıyla, hiç çekinmeden ve muhtemelen utanmadan çıkan akademisyenlere bazı sorular yönelteceğim. Eğer ki bu bilim karşıtı ve bilimsel alandan uzak insanların şahsi düşüncelerini etkileyerek bir yerlere varmayı hedefleyen bu etkinlik, bilim çevreleri ve aklı başında üniversite öğrencileri tarafından engellenemeyecek olursa, umuyorum ki çok saygıdeğer (!) profesörlerimiz, bu yazımda yönelteceğim soruları cevaplama ve sempozyum konuları arasına taşıma büyüklüğünü göstereceklerdir.

İlk olarak, adımız kadar rahat söyleyebiliriz ki, günümüz modern bilimi, bundan birkaç on yıl öncesinden beridir türlerin birbirlerine evriminin nasıl gerçekleştiğini onlarca farklı mekanizmasının, binlerce alt detayı ile birlikte, çok net bir şekilde açıklamışlar ve bu açıklamalarını laboratuvar ortamında sayısız defalar test ederek deneysel olarak da doğrulamışlardır. Hatta öyle ki yaratılışçı düşünceleriyle bilinen ve uzun yıllardır yaratılışçıların argümanlarının temelini oluşturan “İndirgenemez Karmaşıklık” safsatasını (göz, beyin gibi organların evrim ve doğal süreçler ile açıklanamayacak kadar karmaşık oldukları iddiası) ileri süren Lehigh Üniversitesi akademisyenlerinden Prof. Dr. Michael Behe, Aralık 2010 yılında “Deneysel Evrim, Fonksiyon Kaybettirici Mutasyonlar ve Adaptif Evrim’in İlk Kuralı” isimli başlığıyla The Quarterly Review of Biology dergisinde yayınladığı makalesinde Evrim Kuramı’nın deneysel olarak ispatlandığını ve dolasıyla evrimin bir doğa gerçeği olduğunu, belli sınırlar dahilinde de olsa kabul etmişti. Tabii bu makale yaratılışçılar arasında hiçbir zaman Behe’nin ta 1996 yılında yayınladığı “Darwin’in Kara Kutusu” isimli kitabındaki bilim dışı düşünceleri gibi popüler olamadı. Nedeni aşikar: Yaratılışçılık, profesörlük ünvanınından nemalanabildikleri bir kalesini yitirdi. Zaten hepi topu Dünya çapında birkaç yüzü geçmeyen Evrim Karşıtı bilim insanlarından birinin eksilmesi, bu kişiler için büyük üzüntü ve utanç kaynağı olmuştur. Ancak ülkemizde halen, Dünya çapındaki bilim insanlarının %99’undan fazlasının kabul ettiği evrim gerçeği, “profesör” ünvanını edinmiş insanlarımız tarafından herhangi bir bilimsel temele dayandırılmadan reddedilmekte ve bu reddedişleri, üniversiteler gibi bilimsel kurumlarda yapılan sempozyumlara kadar taşınacak kadar cüretkar olabilmektedir.

Her neyse, konumuza geri dönelim. Bakalım bu bilim (!) insanlarımız ve organizatörlerimiz argümanlarında ne derece haklılar. Bunu görmek için ne yapmak gerekiyor? Elbette güvenilir, bilimsel kaynaklardan konuyu araştırmak gerekiyor. Ben de, bu yazımda sizlere türleşmenin gözlendiği durumların bilimsel makalelerinden örnekler sunacağım. Dediğim gibi, umarım hocalarımız bu konuları çok kıymetli (!) sempozyumlarına taşıyacaklardır.

İlk olarak zamanında Charles Darwin’in de üyesi olduğu ve hatta Türlerin Kökeni isimli kitabının özetinin ilk defa bilim camiasına duyurulduğu Linnean Cemiyeti’nin çok geniş çapta kabul görmekte olan Biological Journal of the Linnean Society dergisinde çıkmış bir makaleye bakalım. Makalede Türkiye’de yaşamakta olan Spalax (bir cins köstebek faresi) cinsine ait 2 türün evrimsel süreçte birbirinden nasıl farklılaştığı ve eskiden tek bir türken, iki ayrı türe evrimleştikleri incelenmektedir. Bunu yapmak için genlerdeki farklılaşmalar ve çokbiçimlilikler takip edilmiştir. Bu analizler de, bu iki türün tek bir türden farklılaşarak evrimleştiğini ortaya koymaktadır. Tabii, bu çok saygıdeğer hocalarımız evrimi bir farenin bir kuşa dönüşüp uçması, bir yılanın bir ayıya dönüşüp balık avlaması, bir atın bir denizatına dönüşüp sulara girmesi gibi hayal ettikleri için, bilimde evrimleşmenin ne demek olduğunu asla anlayamayacaklardır. Sanıyoruz ki bu tip bilim dışı sempozyumlara katılmayı kabul etme sebepleri de, bu hayallerindeki evrim tanımından kaynaklanmaktadır.

Wikipedia

Bir başka makaleye bakalım. Bu defa, geçtiğimiz günlerce Beyaz TV’deki Evrim Tartışması’na çıkarak biyoloji bilgisiyle ve Evrim Kuramı’na hakimiyeti ile bizleri büyülemiş olan Prof. Dr. Turan Güven’in “pek de matah” bulmadığı Nature gibi meşhur bir dergi olan Evolution isimli dergide, 1971 yılında çıkmış bir makale bu. Makale, “Evrimin ışığı olmaksızın Biyoloji’de hiçbir şeyin anlamı yoktur.” sözüyle Evrimsel Biyoloji’nin önemini vurgulayan, bilime yaptığı katkılardan ötürü Ulusal Bilim Ödülü, Franklin Madalyası gibi ödüllere layık görülmüş, günümüz modern bilimin en büyük bilim insanlarından Prof. Dr. Francisco Ayala, Prof. Dr. Richard Lewontin gibi kişilerin hocası olarak görev yapmış Prof. Dr. Theodosius Dobzhansky tarafından yazılmıştır. Makalede, evrimsel süreçler o kadar net belirlenmiştir ki, “yarı-tür” diye bir terim ileri sürülmek zorunda kalmıştır. Bu canlılar, ortak atalarından evrimleşmeye başladıktan sonra, henüz evrimseşme sürecinde tam olarak farklılaşmamış, ancak yeterince farklılaşmalarından ötürü eşeysel olarak (üreme açısından) izole olmuş canlı gruplarıdır. İnceledikleri canlı ise Drosophila paulistorum isimli bir süpertür (henüz cins olamamış, ancak evrimsel süreçte halen türleşmekte olan, altında alt türleri ve yarıtürleri barındıran taksonomik grup) ve bu süpertürün altında bulunan ve günümüzde hala gözlerimizin önünde türleşmekte olan 6 alt yarıtürdür. Bu canlılar üzerinde gerek laboratuvar ortamında, gerekse doğal ortamlarında analizler yapılmış ve ortak atalarından nasıl, ne yollarla ve ne zaman farklılaştıkları tespit edilmiştir. Yine, zaten modern bilimin açıkladığı gibi, bu türler bir sinekken bir anda insana dönüşüp uzaya mekikler yollamamaktadırlar. Zaten Evrimsel Biyoloji’nin hiçbir zaman böyle iddiası olmamıştır.

The Conversation

Yeri gelmişken izah edelim: Türleşme, çok yavaş gerçekleşen ve evrimleşen yeni türlerin atalarına oldukça benzedikleri bir süreçtir. Ancak bu süreç, giderek uzun vadede izlenecek olursa, her seferinde oluşan yeni türlerin atalarından bir miktar farklılaşmaları sonucunda, en nihayetinde, yepyeni ve en eski atalarına hiç benzemeyen bireylerin oluştuğu görülecektir. Dolayısıyla insanın evriminden bahsederken, maymunsu bir ortak ata, hiçbir zaman bir anda bildiğimiz modern insana dönüşüp kuantum mekaniğinin sırlarını çözmeye başlamamıştır. Maymunsu ortak atamızdan, insanlara giden ve şempanzelere giden kolların ayrılması 6 milyon yıl önce gerçekleşmiştir. Sonrasında, bu 6 milyon yıl içerisinde şempanzeler ve insanlar evrimleşmiştir. Örneğin bu uzun süreçte, insana ait 26 farklı türü net bir şekilde tanımlayabilmekteyiz. Yani 6 milyon yıl önceki ortak atamızdan, günümüzdeki insana kadar her basamakta kendi atasından biraz daha farklı 26 farklı tür yaşamıştır. Ancak bunların farklarının üst üste binmesi sonucunda, nesiller sonra, yani günümüzden 200.000 yıl kadar önce, bildiğimiz insan, yani Homo sapiens evrimleşmiştir. Bu evrim halen sürmektedir ve insanlar da kendi içlerinde izole olacak olsa, yeni türlerin bu süreç içerisinde evrimleşmesi işten bile değildir (izolasyonun olmaması, yani genlerin karışması, evrimleşme hızını düşüren bir unsurdur).

Bir diğer makaleye bakacak olursak... Yine Evolution isimli dergide 1967 yılında yayınlanan bir makalede Dr. Doskuin, Epilobium angustifolium isimli tür üzerindeki genetik mutasyonlardan kaynaklanan türleşmeyi incelemiştir. Yaptığı araştırmada, kromozomların sayıca çiftlenmesi ve ayrılamamasından kaynaklanan bir sorundan ötürü popülasyon içinde türleşmenin meydana geldiğini ve bu şekilde çok kromozomlu olan bireylerle, normal sayıda kromozoma sahip bireylerin birbiriyle çiftleşemeyerek farklılaştığını keşfetmiştir. Zaten bu izolasyondan sonra türler morfolojik (yapısal) olarak da birbirlerinden farklılaşmıştır. İşte bu, çok net bir türleşme örneğidir. Bu canlılar, aynı ortamda yaşamalarına rağmen genetik uyumsuzluktan ötürü birbirleriyle çiftleşemeyerek evrimleşmişlerdir. Fakat bu canlıların atası ortaktır ve aynı türdür. Evrimleşmeyi görmek ve kabul etmek için başka ne gerekir.

Wikimedia Commons

Örnekleri bu şekilde sayıca sonsuza kadar arttırmak mümkündür. Ne yazık ki bana ayrılan kısım bu kadar olduğu için, daha fazla örneği buradan veremiyorum; ancak size bu konuda onlarca örneğin yer aldığı makalemizi okuyabilirsiniz.

Görüldüğü gibi, aslında sempozyum sadece bu ve bunun gibi bilimsel makalelerle, başlamadan bitmiştir. Burada önemli olan, doğru ve tarafsız kaynaklara ulaşmak, araştırmak ve şahsi inançlar ve düşüncelerden ötürü bilimin önüne set çekmeyecek kadar büyük olabilmektir. Acaba bu sempozyuma katılacak hocalarımız, bu makaleleri okuyup anlayabilecek olmalarına rağmen (acaba okudular mı?), bu gibi bir sempozyuma çıkıp da “Evet, türleşme yoktur. Evrim gerçek değildir. Bu makaleler hayal ürünüdür.” diyebilecek kadar cüretkarlar mıdır?

Bekleyip göreceğiz.

Not: Bu yazı, Evrensel Gazetesi'nin Genç Hayat ekinin Nisan 2012 sayısında ve Marmara Üniversitesi'nde başlatılan harekete karşı toplanan imza sitesinde (Bilim Düşmanlığına DUR Deyin) de yayınlanmıştır.