Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Bebeklik (İnfantil) Amnezisi Nedir? Bebeklik Anılarımızı Neden Hatırlamayız?

Bebeklik Amnezisi ile Unutulan Anıları, Optogenetik Yöntemler Kullanarak Hatırlamak Mümkün Olabilir!

Bebeklik (İnfantil) Amnezisi Nedir? Bebeklik Anılarımızı Neden Hatırlamayız? Aeon
4 dakika
7,471
Tüm Reklamları Kapat

İnsanlar yaşamın erken döneminde öğrenme becerilerine sahip olmalarına rağmen öğrendiklerini hızla unuturlar. İnfantil veya bebeklik amnezisi adı verilen bu olay pek çok diğer canlı türünde de görülür. Prensipte öğrenilen bir bilgiyi hatırlayamamak iki nedenden kaynaklanabilir:

  1. bilgi artık mevcut değildir, veya
  2. bilgi mevcuttur; ancak ona erişimde bir başarısızlık vardır.

Sinirbilimciler optogenetik stratejiler ile bu soruya cevap aradılar. Bu yazıda önce infantil amnezinin altında yatan nöral mekanizmaları kısaca ele alıyoruz ve daha sonra görünüşte kayıp olan bu anıların tekrar kazanılıp kazanılamayacağı sorusuna cevap arıyoruz.

Tüm Reklamları Kapat

Bebeklik Anılarımızı Neden Hatırlayamıyoruz?

İnfantil amneziye katkı sağlayan mekanizmalardan biri, beynin dentat girus bölgesinde yaşamın erken döneminde mevcut olan yüksek nörogenez hızıdır. Dentat girusta yeni oluşturulan nöronlar (daha spesifik olarak granül hücreleri) mossy fiber projeksiyonları ile uzun-dönem belleğin en önemli bölgelerinden olan hipokampüsün CA3 bölgesinin piramidal hücreleri ile bağlantı kurar. Yeni oluşan bağlantıların entegrasyonunun daha önceden mevcut olan sinaptik bağlantılar ile yarışarak onların aktivitesini etkilediği ve hatta o bağlantıların yerine geçtiği gösterilmiştir. Bu yeniden organizasyon, bu devrelerde depolanmış bilginin kaybolmasına yol açar ve infantil amnezi fenomeninin temelini oluşturur. Yani bebeklik anılarınızı hatırlayamamanızın ana nedeni, o anıların üretildiği nöronların yerini çoktan yeni nöronlar almış olmasıdır.

İnfantil amnezi doğum sonrası nörogenez hızı düşük olan canlı türlerinde görülmez. Buna paralel olarak, deney hayvanlarında doğum sonrası nörogenezin engellenmesi ile infantil amnezi ortadan kaldırılabilir veya nörogenez hızlandırılarak infantil amnezinin şiddeti artırılabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Nörogenezin infantil amneziye katkısı için güçlü kanıtlar bulunuyor; ancak muhtemelen başka faktörler de bu süreçte etkili. Örneğin yeni doğanlarda bellekten sorumlu proteinlerin ekspresyon paternlerinin yetişkinlerdekinden farklı olduğunu gösteren bilimsel çalışmalar mevcuttur.

Beyin kesiti-Hipokampal oluşum
Beyin kesiti-Hipokampal oluşum
The Scientist

İnfantil amnezi sürecinde unutulmuş görülen bu anıların tamamen kaybolup kaybolmadığını anlamak için sinirbilimciler optogenetik yöntemlerden faydalandı. Farelerde bağlamsal korku koşullanması oluşturdular. Bu eğitimde fareler belirli ipuçlarının olduğu bir ortamda ayağa elektrik şoku gibi bir koşulsuz uyarana maruz kalırlar. Fare aynı ortama tekrar yerleştirildiğinde ortamdaki ipuçlarını tanır ve korku cevabı sergiler. İnfant fareler (örneğin 17 günlük) bağlamsal korku koşullanmasını öğrenebilirler; ancak kısa bir süre içinde öğrendiklerini unuturlar. Aksine yetişkin fareler uzun süre boyunca koşullanma göstermeye devam ederler, hatta cevap gittikçe güçlenir ve bu bize belleğin konsolide olduğunu gösterir.

İnfant farelerde bağlamsal korku koşullanmasında aktive olan nöronları etiketlemek için, nöronların aktivitesi optogenetik stimülasyon ile kontrol edilebilecek bir iyon kanalı olan channelrhodopsin-2 (ChR2) ekspresyonu ile eşlendi. Bu sayede korku koşullanması sırasında aktif olan nöronların bu proteini eksprese etmesi sağlandı. ChR2 uygun dalga boyunda ışık ile uyarıldığında hücre içine Na+ akışına izin verir. Bu Na+ iyonları daha sonra hücrenin bir aksiyon potansiyeli ateşlemesini sağlar. Bu yöntem böylece, araştırmacıların hücrenin uyarılabilirliğini ışık ile kontrol etmesine olanak tanır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aeon

ChR2 eksprese eden infant farelerde bağlamsal korku koşullanması oluşturulduğunda, bekleneceği gibi fareler öğrendiklerini hızla unuttular. Bulundukları ortamdaki ipuçlarını artık tanıyamıyorlardı.

Ancak, ChR2’nin optogenetik aktivasyonu ile fareler ipuçlarını tekrar tanımaya başladılar ve korku koşullanması gösterdiler. Üstelik ilk eğitimden çok uzun süre sonra dahi (90 gün) optogenetik stimülasyon ile belleğin geri kazanımı başarı ile sağlandı.

Sonuç

Bu bulgular bize, belleğin yapay yollardan kontrol edilebileceğinin yanı sıra, bebeklik amnezisinde olduğu gibi kaybolmuş görünen anıların, beyinde tekrar canlandırılabilecek kalıntıları olabileceğini göstermektedir. Bu kalıntılar herhangi bir doğal yol ile aktive edilemez ve sinirbilimde bu nöronlar “sessiz engramlar” olarak adlandırılır. Engram bir belleği kodlayan hücrelerin tamamını ifade eder. Deneysel koşullarda optogenetik stimülasyon ile tekrar uyandırılan anılar, doğal yollar ile stimüle edilenlere kıyasla genellikle daha zayıf olarak hatırlanır. Bunun sebebi optogenetik stimülasyonun fizyolojik koşullardaki nöral aktivasyon paternini tam anlamıyla taklit edemiyor olmasıdır.

Hatırlayamadığımız bebeklik anılarının beynimizde hâlâ kalıntılarının olabileceği düşüncesi bile heyecan verici; ancak bu kalıntılar varlığını ne zamana kadar sürdürüyor ve deney hayvanlarından elde edilen bulgular türümüz için ne ölçüde geçerli henüz bir şey söylemek mümkün değil.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
54
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 22
  • Merak Uyandırıcı! 16
  • Bilim Budur! 12
  • Muhteşem! 9
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 7
  • İnanılmaz 5
  • Umut Verici! 5
  • Üzücü! 4
  • Güldürdü 3
  • Korkutucu! 3
  • Grrr... *@$# 2
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 09/12/2023 01:07:36 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8126

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Beslenme Davranışları
Tercih
Doğal Seçilim
Hukuk
Süpernova
Yeni Doğan
Mantık
Normal Doğum
Radyasyon
Koronavirüs
Goril
Bilim Tarihi
Vaka
Algı
Ses
Süt
Savaş
Fare
Uzay Aracı
Optik
Metabolizma
Kitap
Akciğer
İstatistik
Spor
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Türkiye Kıyıları Nasıl SONSUZ Uzunlukta Olabilir? | Sahil Paradoksu!
Türkiye Kıyıları Nasıl SONSUZ Uzunlukta Olabilir? | Sahil Paradoksu!
Deadpool Gibi Ölümsüz Olmak Mümkün mü?
Deadpool Gibi Ölümsüz Olmak Mümkün mü?
Plazma Küresi Nasıl Elektrik Saçıyor?
Plazma Küresi Nasıl Elektrik Saçıyor?
4000 Liraya Milyar Dolarlık Genom Diziledik! | Öğrenebildiklerimiz İnanılmaz!
4000 Liraya Milyar Dolarlık Genom Diziledik! | Öğrenebildiklerimiz İnanılmaz!
Megalodon Dişi, Sandığınızdan ÇOK DAHA Büyüktü!
Megalodon Dişi, Sandığınızdan ÇOK DAHA Büyüktü!
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
S. B. Baltacı, et al. Bebeklik (İnfantil) Amnezisi Nedir? Bebeklik Anılarımızı Neden Hatırlamayız?. (14 Aralık 2019). Alındığı Tarih: 9 Aralık 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8126
Baltacı, S. B., Bakırcı, Ç. M. (2019, December 14). Bebeklik (İnfantil) Amnezisi Nedir? Bebeklik Anılarımızı Neden Hatırlamayız?. Evrim Ağacı. Retrieved December 09, 2023. from https://evrimagaci.org/s/8126
S. B. Baltacı, et al. “Bebeklik (İnfantil) Amnezisi Nedir? Bebeklik Anılarımızı Neden Hatırlamayız?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 14 Dec. 2019, https://evrimagaci.org/s/8126.
Baltacı, S. Buğra. Bakırcı, Çağrı Mert. “Bebeklik (İnfantil) Amnezisi Nedir? Bebeklik Anılarımızı Neden Hatırlamayız?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, December 14, 2019. https://evrimagaci.org/s/8126.
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close