Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Bakmak ya da Bakmamak: Kimsenin Bizi İzlemediğini Düşündüğümüz Anlarda Nereye Bakarız?

Bakmak ya da Bakmamak: Kimsenin Bizi İzlemediğini Düşündüğümüz Anlarda Nereye Bakarız? Pixabay
4 dakika
13,043
Podcast
7:03
Altay Kenger
Seslendiren
11
  • İndir
Tüm Reklamları Kapat

Salonunuzda hangisinin asılı olmasını tercih edersiniz? Boş bir sandalye resmi mi yoksa o sandalyede oturan birinin resmi mi?

Bakışlarımız doğal olarak diğer insanların üzerindedir ve hatta bilinmeyen birinin resmi bile örtünün üzerinde veya kanepenin arkasında abes durmazken boş bir sandalyenin resmi tuhaf olurdu.

Tüm Reklamları Kapat

Hatta muhtemelen sandalyenin üstünde birinin olmamasına sebepler yakıştırırdık: Belki de o sandalye ressamın annesinin her zaman oturduğu sandalyeydi ve ressam annesinin ölümünden sonra yaşadığı derin kaybetme hissini anlatmak için sandalyeyi boş çizdi? Her halükarda belirtilen bir insan olurdu ve biz resmi sadece basit bir sandalyenin resmi olduğunu kabul etmeye zorlanmış olurduk. Neden böyle bir şey çizilmiş olsun ki?

İnsanlara bakarak çok zaman geçiririz, özellikle de suratlarına. Ayrıca insanlarla konuşurken onların gözlerine bakmamız söylendi ve konuştuğumuz kişi uzaklara bakıp durduğu zaman tuhaf hissedebiliriz.

Tüm Reklamları Kapat

Bakışlara Yönelik Araştırmalar

Bakışlarla ilgili yapılan birçok araştırmada, başkalarının bilgisayar ekranındaki sabit resimlerine ya da hareketli videolarına bakan insanların göz hareketleri izlendi. Bu araştırmalarda katılımcılar zamanlarının çoğunu sandalye gibi cansız objelerden ziyade, insanlara bakarak geçirdiler. Ancak Waterloo Üniversitesi psikologu Evan Risko ve meslektaşlarına göre gerçek dünyada diğer insanlarla birlikteyken bakışlarımızı nereye yönelttiğimizle ilgili eklenecek çok şey var.

Toplum bizi çelişen kurallarla bombalar: İnsanların gözünün içine bakmalıyız, ancak insanlara dik dik bakmamamız gerektiği de bize söylenmiştir. Bakmamız veya bakmamamız, bunu yaparken görüldüğümüzü düşünmemize bağlı olabilir.

Bir araştırmada katılımcılar, bir bekleme odasında birer yabancıyla karşılıklı oturtulurken, araştırmacılar da gizlice katılımcıların bakışlarını izledi. Bu kişiler karşılarındaki yabancılara çok seyrek baktılar. Aslında, daha çok odada ayrıca bulunan boş bir sandalyeye bakarak zaman geçirdiler.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Başka bir grup katılımcı, bekleme salonunda oturan bir yabancının canlı videosunu izledi. Bu sefer sonuçlar tersine döndü. Katılımcılar zamanlarının çoğunu oturan kişiye, çok azınıysa boş sandalyeye bakarak geçirdiler.

Resmi Dikkatsizlik: Bakışlarınız Sizi Ele Verir!

Risko ve meslektaşlarına göre bu sonuçların sebebi “resmi dikkatsizlik”. Bakışlar; neye dikkat ettiğimizin, bunun sonucu olarak da neyle ilgilendiğimizin işaretidir. Bir insanla ilgilenmek, fakat konuşmaya girişmemek sosyal olarak tuhaftır. Ancak yabancı bir insanla sohbet başlatmak birçok kişi için zor olabilir, ya da o kişiyi bir daha görme olasılığımız az ise sohbeti çabaya değmez olarak görebiliriz. Sonuç olarak birbirimizi fark etmemiş gibi davranırız. Tabii diğer kişinin baktığımızı görmediğini düşündüğümüzde röntgenci eğilimlerimize tam yetki veririz.

Hatta yüz yüze karşılaşma durumunda bile, bakmak ya da bakışlarımızı kaçırmak birkaç unsura bağlıdır. Araştırmacılar, katılımcılardan iki taraflı olduğunu düşündükleri videoda karşıdaki insanla etkileşime geçmelerini istediğinde katılımcılar karşıdaki kişinin sosyal olarak kendilerinden daha aşağı olduğunu düşündüklerinde daha çok göz teması kurarken; sosyal olarak yüksek olduğu düşünülen kişiyle etkileşime girerken daha çok gözlerini kaçırma eğilimi gösterdiler. Ancak karşıdaki kişinin onları göremediğini düşündüklerinde sonuçlar yine tersine döndü: Sosyal olarak yüksek olan kişiye daha çok, aşağı olan kişiye daha az baktılar.

Sosyal olarak bizden yüksek seviyede olan insanlar doğal olarak ilgimizi çeker, ancak önemli bir insanın gözlerinin içine bakmaya utanabiliriz. Televizyonda ulusa seslenen cumhurbaşkanına dikkatle bakarız. Ama yüz yüze bir karşılaşmada muhtemelen yere bakardık. Bu tarz davranışın sebebi sadece sosyal normlar değil, aynı zamanda primat kuzenlerimizin de sosyal statü işareti olarak bakışları kullanmasıdır.

Diğerlerinin bakışlarımızdan ne düşündüğümüzü çıkarması çok kolay olduğu için, düşüncelerimizi ortaya koymanın bizi utandıracağı durumlarda da resmi dikkatsizliğe başvururuz. Üçüncü bir araştırmada, katılımcılardan göz izleme araçları kuruluyken deney başlayana kadar bir odada yalnız başlarına oturmaları istendi. Duvarda bikinili bir mankenin etkileyici bir posteri asılıydı. Göz izleme araçları tarafından kaydedildiklerinden haberi olan katılımcılar postere bakmadılar. Ancak araçların henüz kayıtta olmadığını düşünen katılımcıların, zamanlarının çoğunda nereye baktıklarını tahmin edersiniz.

Tüm Reklamları Kapat

Bunu yapmak bir nesneyi, görüş alanımızın nesneleri en iyi gördüğümüz yeri olan merkezine yerleştirdiği için, ilgilendiğimiz şeye doğrudan bakma eğilimindeyiz. Psikologlar buna açık dikkat diyor, çünkü bir şeye doğrudan baktığımızda, diğerleri onunla ilgilendiğimizi bilmekte. Ancak görüş alanımızın merkezinde olmayan nesneleri de görme yeteneğimiz var. Psikologlar bunu örtülü dikkat olarak adlandırıyor, çünkü gerçekte bir şeyle ilgilenirken başka bir şeye bakıyormuşuz gibi görünüyor.

Örtülü dikkat kullanılırken ortada komplike bir zihin okuma dönüyor. Eğer sizi bikinili bir mankene bakarken görürsem, ne düşündüğünüzü bilirim ve eğer ben bakarsam ne düşündüğümü bileceğinizi de bilirim. Tabi ki ona bakmak isterim, fakat böyle bir şeyle ilgilendiğimi düşünmenizi istemem. Bu yüzden, bakışlarımı çeviririm – ancak çok uzağa değil, böylece poster örtülü dikkat mesafemde kalır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
19
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 20
  • Muhteşem! 12
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 11
  • Güldürdü 9
  • Bilim Budur! 8
  • Merak Uyandırıcı! 8
  • İnanılmaz 5
  • Umut Verici! 2
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Psychology Today | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 03/10/2023 23:18:47 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/5151

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Kategoriler ve Etiketler
Tümünü Göster
Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Göğüs
Bilgi
Patlama
Öğrenme
Genetik Müdahale
Homo Sapiens
Elektron
Hayatta Kalma
Hastalık Yayılımı
Hematoloji
Sanat
Irk
Nadir
Jinekoloji
Sinirbilim
Biyografi
Epistemik
Uzay
Galaksi
Tercih
Kimyasal Bağ
Bilgisayar
Ribozim
Önyargı
Atom
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Büyük Elmas Yalanı: Aşıkları Nasıl Kandırıyorlar?
Büyük Elmas Yalanı: Aşıkları Nasıl Kandırıyorlar?
Oppenheimer Kumarı: Tek Bir Atom Bombası Dünyayı Yok Edebilir mi?
Oppenheimer Kumarı: Tek Bir Atom Bombası Dünyayı Yok Edebilir mi?
Evrendeki En Sıcak Şey, Ne Kadar Sıcak Olabilir?
Evrendeki En Sıcak Şey, Ne Kadar Sıcak Olabilir?
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Karadeliğin İçinden Kurtulabilir miydiniz?
Karadeliğin İçinden Kurtulabilir miydiniz?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
D. Ludden, et al. Bakmak ya da Bakmamak: Kimsenin Bizi İzlemediğini Düşündüğümüz Anlarda Nereye Bakarız?. (15 Haziran 2017). Alındığı Tarih: 3 Ekim 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/5151
Ludden, D., Şahin, M. Y., Öztürk, O. (2017, June 15). Bakmak ya da Bakmamak: Kimsenin Bizi İzlemediğini Düşündüğümüz Anlarda Nereye Bakarız?. Evrim Ağacı. Retrieved October 03, 2023. from https://evrimagaci.org/s/5151
D. Ludden, et al. “Bakmak ya da Bakmamak: Kimsenin Bizi İzlemediğini Düşündüğümüz Anlarda Nereye Bakarız?.” Edited by Osman Öztürk. Translated by Merve Yağmur Şahin, Evrim Ağacı, 15 Jun. 2017, https://evrimagaci.org/s/5151.
Ludden, David. Şahin, Merve Yağmur. Öztürk, Osman. “Bakmak ya da Bakmamak: Kimsenin Bizi İzlemediğini Düşündüğümüz Anlarda Nereye Bakarız?.” Edited by Osman Öztürk. Translated by Merve Yağmur Şahin. Evrim Ağacı, June 15, 2017. https://evrimagaci.org/s/5151.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close