Aralıklı Oruç, Saçın Uzama Hızını Azaltıyor Olabilir!

Aralıklı orucun sağlık için bazı faydaları olduğu gösterilmiş olsa da Cell Press dergisinde yayınlanan yeni bir çalışma, aralıklı orucun en azından farelerde saç büyümesini yavaşlattığını ortaya koydu.^[1] Araştırmacılar, yaptıkları deneyde aralıklı oruca tabi tutulan farelerin metabolik sağlığının iyileştiğini, ancak sürekli yiyecek erişimi olan farelere kıyasla kıllarının daha yavaş büyüdüğünü gözlemledi.

Ekibe göre benzer bir süreç insanlar için de geçerli olabilir. Ancak ekip, insanların metabolizma hızının farelere kıyasla daha yavaş olduğu ve insanın saçının büyümesinin farelerden biraz daha farklı işlediği düşünülecek olursa bu durumun insanlarda çok da şiddeti görülmeyeceğini düşünüyor. Çalışmanın kıdemli yazarlardan Westlake Üniversitesi kök hücre biyoloğu Bing Zhang şöyle anlatıyor:

İnsanları aralıklı oruç uygulamasından soğutmak istemiyoruz, ki uygulamanın etkisi bulunuyor. Sadece böyle bir uygulamanın istenmeyen bazı etkilerinin olabileceğinin farkında olunmasının önemli olduğunu düşünüyoruz.

Önceki çalışmalar, aralıklı orucun metabolik faydalarına ek olarak kan, bağırsak ve kas dokularıyla ilişkili kök hücrelerin stres direncini arttırabileceğini ortaya koyuyor. Ancak bu uygulamanın deri ve saç gibi periferal dokuları nasıl etkilediği hakkında pek çok şey bilinmeyen bir konudur. Zhang ve ekibi, aralıklı orucun deri dokusu yenilenmesine sürecine de faydalı olabileceğini öne sürdü.

Bunu test etmek için, tıraş edilmiş farelerde farklı beslenme programları uygulayarak kılların yeniden uzama hızını incelediler. Bazı fareler, günlük 8 saatlik yiyecek erişimi ve 16 saatlik açlıktan oluşan zaman "zaman kısıtlamalı beslenme" programına tabi tutulurken diğer farelerde ise "alternatif gün orucu" programı uygulandı.

Araştırmacılar, orucun saç yenilenmesini engellediğini görmeyi beklemiyordu. Sınırsız yiyecek erişimi olan kontrol grubundaki farelerde 30 gün içinde kıllarının büyük bir kısmı yeniden uzamışken aralıklı oruç uygulanan farelerde 96 gün sonra bile sadece kısmi uzama gözlendi.

Ekip, bu durumun kıl folikülü kök hücrelerinin glikoz yerine enerji kaynağı olarak yağı kullanmaya çalıştıkları sırada oluşan oksidatif stresle baş edememesinden kaynaklandığını belirledi. Bu durum, hücrelerin enerji metabolizmasındaki değişikliğe uyum sağlayamaması nedeniyle gerçekleşiyor.

Kıl folikülü kök hücreleri, dinlenme ve aktiflik döngülerinden geçer. Kılların yeniden uzaması, bu hücrelerin aktif hale gelmesine bağlıdır. Kontrol grubundaki farelerde hücreler tıraştan sonraki 20. günde aktif hale gelir ve saç tamamen uzayana kadar bu durum devam eder. Ancak, aralıklı oruç uygulanan farelerde aktifleşen hücreler uzun süreli açlık dönemlerinde programlanmış hücre ölümüne uğrar.

Araştırmacılar, genetik mühendislik yöntemleri kullanarak beslenme programından kaynaklanan programlanmış hücre ölümünün nedenlerini inceledi. Sonuçlar, kıl folikülleri çevresinde biriken serbest yağ asitlerinin hücrelerde zararlı radikal oksijen türevleri oluşmasına yol açtığını gösterdi. Bu süreç, hücrelerde oksidatif strese neden olarak onların hayatta kalmasını zorlaştırıyor. Ayrıca, laboratuvar ortamında yapılan testlerde serbest yağ asitlerinin insandaki kıl folikülü kök hücrelerini de programlanmış hücre ölümüne uğramasına neden olduğu da görüldü. Zhang, şöyle anlatıyor:

Oruç sırasında yağ dokusu serbest yağ asitleri salgılar. Bu yağ asitleri, yeni aktive olmuş kıl folikülü kök hücrelerine ulaşır, ancak bu hücreler bu yağları enerji kaynağı olarak kullanmak için gerekli mekanizmaya sahip değildir.

Epidermal deri bariyerini korumaktan sorumlu epidermal kök hücreler ise aralıklı oruçtan etkilenmedi. Bu kök hücre türleri arasındaki temel fark, epidermal kök hücrelerin daha yüksek bir antioksidan kapasiteye sahip olmasıdır. Ekip, antioksidanların aralıklı orucun kıl uzaması üzerindeki etkilerini hafifletip hafifletemeyeceğini test ettiğinde hem topikal E vitamini uygulamasının hem de antioksidan kapasitesinin genetik olarak düzenlenmesinin kök hücrelerin aktif olarak kalmasına yardımcı olduğunu gösterdi.

Ekip, ayrıca 49 sağlıklı genç yetişkin ile yaptığı küçük bir klinik testte aralıklı orucun insanlardaki saç uzamasını benzer şekilde etkileyip etkilemediğini inceledi. Günlük 18 saatlik açlıktan oluşan zaman kısıtlamalı beslenme programı uygulanan grupta kontrol grubuna kıyasla saç uzama hızı ortalama %18 oranında düştüğünü gözlemlediler. Ancak deneydeki örneklem büyüklüğünün yetersiz olduğu ve deneyin 10 gün kadar oldukça az bir süre devam ettiği göz önüne alındığında bu etkinin insanlarda da geçerli olduğunu doğrulamak için daha geniş çaplı çalışmaların yapılması gerekebilir. Zhang, şöyle anlatıyor:

İnsan popülasyonu çok heterojen, bu nedenle bu etkiler farklı insanlar için farklı olabilir. Farelerin metabolik hızı insanlara kıyasla daha hızlı. Bu nedenle oruç ve metabolik geçiş, farelerdeki kök hücreler üzerinde daha şiddetli bir etkiye sahip. İnsanlarda daha hafif bir etki görüyoruz. Yine de programlanmış hücre ölümüne uğrayan kök hücreler olsa da birçoğu ölmüyor. Yani saç yeniden uzuyor, sadece her zamankinden biraz daha yavaş.

Araştırmacılar, sonraki çalışmalarında aralıklı orucun deri ve diğer vücut sistemlerindeki diğer kök hücre türlerini nasıl etkilediğini incelemek için yerel hastanelerle birlikte çalışmayı planlıyor. Zhang, şöyle bitiriyor:

Bu sürecin diğer dokulardaki yenilenme süreçlerini nasıl etkilediğini incelemeyi planlıyoruz. Ayrıca aralıklı orucun deri yaralarının iyileşmesini nasıl etkilediğini ve kıl folikülü kök hücrelerinin hayatta kalmasına yardımcı olup oruç sırasında saç büyümesini destekleyecek metabolitleri (hücrelerin enerji üretimi ve diğer hayati faaliyetlerinde rol oynayan küçük moleküller) belirlemek istiyoruz.