Antidepresanlar depresyon, anksiyete, bipolarlık gibi psikiyatrik bozuklukların tedavisi amacıyla kullanılan ilaçlardır. Özellikle son 20 yılda kullanımı oldukça artan antidepresanların Amerika’da her 10 kişiden 1’i tarafından kullanıldığı biliniyor. 40-50 yaş arasındaki kadınlarda ise bu sayı 4’te 1’e kadar çıkıyor. Tedavi amacıyla bu denli yaygın kullanıma rağmen bilim insanları depresyonun sebeplerini henüz tam olarak bilmiyorlar. Durum böyleyken antidepresanların nasıl çalıştığını ve yan etkilerini anlamak özellikle tedavi sürecinde bilinçli bir yol izlenmesinde çok önemli bir rol oynuyor.
Genel Çalışma İlkeleri
Nörotransmitterler sinirsel iletimlerde görevli kimyasal maddelerdir. Bu moleküller sinirsel iletim sırasında salındıktan sonra hücre tarafından geri emilir. Serotonin, dopamin gibi nörotransmitterler duygu durumlarımızı etkiler ve iyi hissetmemizi sağlar. Bu maddeler beyinde doğal olarak üretilir fakat psikiyatrik bozukluklarda üretimleri normalden az miktarlara düşebilir. Dolayısıyla duygu durumumuz bu düşüşten etkilenir.
Antidepresanların genel çalışma ilkesi nörotransmitter maddelerin geri emilimini önlemeyi amaçlar. Böylece bu maddeler hücre dışında kalmaya devam eder. Geri emilimin durdurulması üretimin az olduğu süre boyunca kişinin iyi hissetmesini sağlar.
Antidepresan Türleri ve Yan Etkileri
Antidepresanlar geri emilimini önlediği nörotransmitter maddeye göre sınıflandırılır.
1) Seçici Serotonin Geri Alım İnhibitörü (SSRIs)
Serotonin ponsta bulunan rafe çekirdeklerinde üretilir. Sirkadyen ritim, motor davranışlar ve zihinsel durumda etkilidir. Bir hücreden bir hücreye taşıyıcı proteinler aracılığıyla geçerler. Seçici serotonin geri alım inhibitörü türü antidepresanlar bu taşıyıcı proteinlerin çalışmasını durdurarak serotoninin sinaptik boşlukta kalmasını sağlar. Terleme, hazımsızlık, baş ağrısı, dudaklarda kuruma, uykulu olma gibi yan etkileri vardır.
2) Serotonin ve Norepinefrin Geri Alım İnhibitörü (SNRIs)
Norepinefrin locus coeruleus isimli beyin bölgesinde üretilir. Uyku-uyanıklık, dikkat ve beslenme davranışlarında etkilidir. Aynı şekilde taşıyıcı proteinlerin inhibe edilmesi amaçlanır. Titreme, bulantı, bulanık görme, tansiyonun artması, asabilik gibi yan etkileri vardır.
3) Norepinefrin ve Dopamin Geri Alım İnhibitörü (NDRIs)
Dopamin substantia nigra ve ventral tegmental alanda üretilir. Beynin striatum bölgesini etkiler. Motivasyon, ödül mekanizması, teşvik ve vücut hareket kontrolünde rol oynar. Diğer türlerle benzer yan etkilere sahiptir.
4) Serotonin Antagonistleri ve Geri Alım İnhibitörleri (SARIs)
Bu tip ilaçlar hem serotoninin geri emilmesini önler hem de hücre reseptörüne bağlanmasına engel olur.
5) Üç Halkalı Antidepresanlar
Bu türler serotonin, epinefrin ve norepinefrinin geri emilimini önler. Titreme, hazımsızlık, baş ağrısı, kalp çarpıntısı gibi yan etkileri vardır.
6) Monoamin Oksidaz İnhibitörleri (MAOIs)
Monoamin oksidaz dopamin, serotonin, norepinefrin gibi nörotransmitterleri parçalayan bir enzimdir. Eksikliği brunner sendromuna yol açabilir. Bu tür antidepresanlar monoamin oksidaz enzimini inhibe eder. Uyku bozuklukları, kas ağrıları, tansiyon düşmesi, baş dönmesi gibi yan etkileri vardır.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
15
-
7
-
5
-
4
-
3
-
2
-
2
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
- A. Rivas. How Antidepressants Work In The Brain: A Comprehensive Guide. (17 Temmuz 2020). Alındığı Tarih: 17 Temmuz 2020. Alındığı Yer: Medical Daily | Arşiv Bağlantısı
- D. Purves. (2004). Neuroscience. Yayınevi: Sinauer Yayınevi.
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 17/11/2024 15:38:18 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3719
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
