Amerikan Gotiği: Sıradan Gözüken Bir Tablo Bunca Parodiye Nasıl İlham Oldu?

Amerikan Gotiği (İng: "American Gothic"), 1930 yılına tarihlenen ve Amerikalı ressam Grant Wood tarafından yapılmış oldukça ünlü bir tablodur. Amerikan taşra hayatını yansıtan ve seyir zevki yüksek olan bu tablo, ilk kez Chicago Sanat Enstitüsü'nde halka açık bir şekilde sergilenmiş, Grant Wood'a 300 dolarlık bir para ödülü ve şöhret kazandırmıştır.

Grant Wood'a bu resmi yapmasını sağlayacak olan dürtü ve motivasyon, yerlisi olduğu Iowa'daki Eldon kasabasını ziyaret ettiği sırada geldi. Wood, ziyaret ettiği bu kasabada küçük, ahşaptan yapılmış ve tek büyük penceresi bulunan bir çiftlik evi gördü. Ev, "Gotik Marangoz" ("Carpenter Gotik") denen bir stilde yapılmıştı. Bu stil, 1880'li yıllarda ünlüydü ama Wood, bu evi 1930 yılında görmüştü. Elbette ki o tarihe göre pek modern bir ev sayılmazdı.

Grant Wood, kendi kendine "Kim bu modası geçmiş evde yaşar ki?" diye düşündü. Burada yaşayacak insanların "Amerikan Gotik İnsanları" olması gerektiğine karar verdi; onları bu terimle tanımlamayı uygun bulmuştu. Wood, bu evin eskizini çizdi, fakat eskizdeki ev, gerçeğinden oldukça farklıydı. Çizdiği evde daha uzun bir pencere ve daha dik bir çatı olduğu görülüyordu. "Hayalimdeki insanlar bu evde yaşamalı" fikri ile işine devam etti.

Grant Wood, bu resminde kadın figürü için kız kardeşini, erkek figürü için ise diş hekimini model olarak kullandı. Peki resimde bulunan figürler kimdi? Baba ve kızı mı? Yoksa evli bir çifte mi bakıyoruz? Peki bu iki figür evliyse, neden erkek figür daha yaşlı görünüyor? Yaş farkı öylesine belirgin ki tabloya bakıldığında net bir şekilde anlaşılıyor. Bu sorulara kesin ve net bir cevap vermek mümkün değil, fakat kesin olan şu ki bu tablo, çiftçilik yaşamı sürdüren tipik bir Ortabatı Amerikan ailesini tasvir etmektedir.

The Art Institute of Chicago

Grant Wood, bu konularda oldukça ketumdu ve bu konunun iyi bir tanıtım olduğunu düşündüğü için belirsizliğin sürmesine izin vermiştir. Resimle ilgili her tartışma ilgiyi daha da artırmıştır ve bu da bir sanatçı için istenilen bir şeydi. Ne var ki Grant Wood'un kız kardeşi Nan Wood, kendisinden yaşlı bir adamın eşi olarak tasvir edilmekten rahatsız olmuş olacak ki, insanlara resimde bulunan çiftin evli bir çift değil, baba-kız olduğunu söylemiştir.

Tablonun Özellikleri

Erkek figür, elinde tuttuğu dirgen ile çiftçilik yaşamının zorluğuna gönderme yapmaktadır. Kadın figür ise dönemin tipik Amerikan taşra kadınının profilini çizmektedir. Grant Wood'un kız kardeşi ve kadın figürünün modeli olan Nan Wood, genç, şık ve güzel bir kadındı, kıvırcık saçları vardı. Tabloda modelliğini yaptığı eski moda sert kadına pek benzemiyordu. Erkek figürüne model olan Dr. McKeeby ise yaşlıydı ve modelliğini yaptığı erkek figürüne oldukça benziyordu. Bu iki modelin, stüdyoda hiç bir araya gelmemiş ve ayrı ayrı poz vermiş olduklarını düşünmek oldukça enteresandır.

Bu iki figürün oldukça detaylı, parlak stili ve figürlerin katı yüzleri ile sert duruşları, Wood'un Avrupa'ya yaptığı ziyaretler sırasında incelemiş olduğu Flaman Rönesans sanatından ilham alınarak yapılmıştır. Grant Wood genç yaşında sanat ile ilgilenmeye başladı ve Chicago Sanat Enstitüsü Okulu'na kayıt oldu. Özellikle Flaman resim sanatında Jan van Eyck'in yapmış olduğu Arnolfini'nin Evlenmesi isimli tabloda bulunan figürlerin yüz ifadesi ve sert görünümü, Amerikan Gotiği'nde bulunan figürlerin yüz ifadesi ile benzeşmektedir.

Wikipedia

Amerikan Gotiği, sıklıkla Ortabatı ile ilgili yapılmış hiciv bir eser olarak anlaşılmış ve düşünülmüş olsa da hızlı bir şekilde Amerika Birleşik Devletleri'nin en ünlü eserlerinden biri haline gelmeyi başarmış olup Amerikan popüler kültüründe de değişmez bir yer edinmiştir. Grant Wood, bu eserin Kırsal Amerikan değerleri ile ilgili olumlu ifadeler, altüst oluş ve yıkıcı hayal kırıklıkları zamanında bir güvence ve güven tazeleyici olmasını amaçlamıştır.

Amerikan Gotiği tablosunda formların tekrar eder şekilde kullanılmış olması enteresandır. Erkek ve kadın figürü sağlam ve oldukça iyi bir şekilde hazırlanmış olan dünyalarında sahip oldukları tüm güçleri ve zayıflıkları ile hayatta kalanları temsil etmektedirler. Tabloya yakından dikkatli bir şekilde bakıldığında, dirgenin dişlerinin erkek figürün tulumunda tekrarlandığı görülmektedir ve bu da evin hatlarında tekrarlanmaktadır. Kadın figürünün önlüğünde, perdelerde de başka şekillerde tekrarlanmış olan küçük daireler mevcuttur. Sanatçı, kadın figürünü evin unsurları ile ilişkilendirmiş ve bağlantı kurmuştur. Örneğin saçlar verandada görülen bitkilerin şeklini, formunu yansıtmaktadır. Erkek figürünü ise ahır ile ilişkilendirmiştir. Wood'un burada öne sürdüğü şey, maskülen endüstri ve çiftlik işçiliğiydi.

Genel olarak ilginç, ince ve iyi yapılmış bir kompozisyon oluşturulmuştur. Tablodaki figürlerin sert yüz ifadeleri, tablodaki renkli havayla zıtlık oluşturmaktadır ve bunun tesadüfen olmadığı söylenebilir. Sanat tarihçisi Tripp Evans, bu tabloyu eski moda bir yas portresi olarak yorumlamıştır; çünkü evin pencerelerinde asılı olan perdelerin gün ortasında çekilip kapatılması Victoria Amerika'sında bir yas tutma geleneğidir.

Tablonun Şöhreti ve Popülist Dönüşümü

Amerikan Gotiği, günümüz dünyasında internetin de beraberinde getirdiği hızlı dolaşım ile çok ünlü bir imge haline gelmiş olsa da bunun gidip görülebilecek fiziksel olarak var olan orijinal bir tablo olduğunu unutmamak gerekmektedir.

Grant Wood, bu tabloyu Chicago Sanat Enstitüsü'ne göndererek Birleşik Devletler'de gerçekleşen en özel gösterilerden olan Yıllık Amerikan Sanat Sergisi'nde gösterime kabul edilmesini ummuş ve amaçlamıştır. Tablo kabul edilmekle kalmamış, ödül de kazanmıştır. Tablo, Norman Wait Harris bronz ödülünü kazanmış, aynı zamanda 300 dolarlık para ödülünü de almıştır. Bu ödül bir üçüncülük ödülü olsa da kimse birinciyle ilgilenmemiş ve bu tablo odak haline gelmiştir.

Tablonun şöhretini ve anlamını, içinde bulunduğu dönem ile birlikte değerlendirmek gerekir. Döneme bakıldığında 1 yıl önce borsa çökmüştü, bankalar dibe batıyordu ve ülke gitgide daha da Büyük Buhran'ın içine giriyordu. Ülke içerisinde gerçek anlamda bir çaresizlik söz konusuydu ve has Amerikan değerlerine dönme isteği vardı. Grant Wood, Iowa'da bulunan eski, gotik bir evin önünde duran iki insanın bu resminde, bundan yararlandı. Bu bağlamda tablo, artık hiciv bir eser olarak değil, popülist milliyetçiliğin bir ifadesi olarak görülmeye başlandı.

Tablonun haberi yayınlandıktan sonra, bunun kırsal geriliği açık biçimde temsil ettiğini söyleyen birtakım eleştiriler ileri sürüldü. Bunun yanı sıra Iowalı çiftçiler ve ev hanımları, kendilerini, yani Ortabatı insanını asık suratlı ve bağnaz gösteren ve kötü olarak nitelendirilebilecek bir "karikatür" olarak görmüşlerdir. Grant Wood, eleştiriler karşısında kendisini "sadık bir Iowalı" ilan etmiş ve resimdeki figürlerin kendilerini değil, küçük kasaba halkı ve kültürünü temsil ettiğini söylemiştir.

Grant Wood, kendi reklamını yapmaktan hoşlanan ve işlerini pazarlama konusunda oldukça istisnai ve başarılı biriydi. Thomas Hart Benton ve John Steuart Curry ile bölgeselci (İng: "regionalists") üçlüsü oluşturmak için bir araya geldiler. Ortabatı bölgesini ve onun sanatsal tarzlarını sırf Amerikan sanatına uygun hale getirmek değil, aynı zamanda bunu örnekleyenler olmak istediler. Tulum giyerek fotoğraf çekimi dahi yaptılar. Grant Wood'un Ortabatı'yı bir sanat eseri alanı haline getirmede başarılı olduğu söylenebilir.

Eserin Neden Bu Kadar Çok Parodisi Var?

Resimle ilgili tartışmalar, ona ün kazandırmıştı; fakat bu, sadece başlangıçtı. Aslında sebeplerin büyük bir kısmı, kompozisyonun kendisiyle, özellikle de Grant Wood'un tablodaki figürleri bu kadar belirgin tasvir etmişken nasıl olup da duygulardan bu denli uzak tuttuğuyla ilgiliydi. Küratör Sarah Kelly Oehler'in teorisine göre, figürlerin yüzleri boş ve ifadesizdir ve bu da tablonun parodilerinin yapılmasına harika bir zemin hazırlamaktadır.

Royal Academy

Daha da önemlisi bu tablo, Amerikan değerlerinin belirli bir derinliğini temsil eder hale gelmiştir. Bunlar, kim olduğunuza ve Amerikan kültürüne nasıl baktığınıza bağlı olarak farklı şekillerde yorumlanabilir. Elbette "Amerikan değerleri" üzerine herhangi bir söylem, doğal olarak insanları bunun ne anlama geldiğini düşünmeye ve yeniden yorumlamaya sevk edecektir. Bu da yepyeni parodilerin doğmasına neden olacaktır. Gerçekten de gördüğümüz budur.

Pek çok eserinde bölgeselci (İng: "regionalist") çalışmış ve Amerikan Gotiği ile bu akımın yayılmasına öncülük etmiş olan Grant Wood, ilginç bir şekilde bütün iyi fikirlerin kendisine inek sağarken geldiğini söylemiştir. Bu ilginç karakterin de parodileri pekiştirdiği ileri sürülebilir.

Brian DeYoung

Sonuç

Sonuç olarak bu tablo; Amerikan siyaseti, toplumu ve tarihi gibi büyük sorulara değinmenin bir yolu olarak toplumsal yorum alanı haline geldi. Tablo zaten orijinal haliyle çok ünlüdür; parodiler ise bu ünü sadece artırmakla kalmamakta, aynı zamanda daha da yayılmasını sağlamaktadır.