Aloha 243 Uçuşu Neden Uçuş Sırasında "İçe Çöktü"? Mühendislerin Gözden Kaçırdığı Neydi?
- Özgün
- Uçak Mühendisliği
28 Nisan 1988'de, Hilo, Hawaii'den Honolulu'ya havalanan bir Boeing 737-297, yetersiz bakım ve metal yorgunluğu nedeniyle uçuş sırasında gövdesinden hasar görmüştü. Bu hasar sonucunda 35 m2'lik bir parça uçaktan kopmuş ve kontrolsüz dekompresyon sonucunda önemli hasara yol açtı.
Kontrolsüz dekompresyon, uçak kabini veya hiperbarik oda gibi kapalı bir sistemdeki basınçta planlanmamış bir değişiklik veya azalmadır ve genellikle insan hatası, malzeme yorgunluğu, mühendislik hatası veya darbeden kaynaklanır. 243 Sefer Sayılı uçağın başına gelen kaza, dünya havacılık tarihinde nadiren meydana gelebilecek beklenmedik bir kazaydı.
Bu ciddi kazaya rağmen mürettebat, Maui'deki Kahului Havalimanı'na güvenli bir şekilde inmeyi başarmıştır. Uçaktaki 89 yolcu ve 6 mürettebattan sadece uçuş görevlisi Clarabelle "CB" Lansing, dekompresyon anında uçaktan fırladığı için hayatını kaybetmiştir.
Boeing 737-297 uçağı, ilk uçuşunu 28 Mart 1969'da yapmıştır. Yani kaza sırasında 19 yaşında bir uçaktı ve 35496 saatlik bir uçuş geçmişi vardı. Kaza günü 89681. seferini yapıyordu. Karşılaştırma yapabilmek için bugün bile ortalama bir uçağın ömrünün 20 yıl olduğunu belirtelim. Bu süre uçaktan uçağa farklılık gösterse de çoğu uçak tipinde bu süre aşılır. Uçağın kullanıldığı toplam süre kullanıma veya bir üst modelin durumuna göre değişir.
Aloha Havayolları'nın 243 numaralı uçuşundaki hata gibi hatalarda makine mühendislerinin payı büyük olabilir, çünkü ulaşım araçlarının tamamının yapımında makine mühendisleri yer alır ve ulaşım aletlerinin hepsi birer mekanik alettir. Bu mekanik ulaşım araçları, bazı mekanizmalardan ve bu mekanizmayı oluşturan mekanik parçalardan oluşmaktadır. Bu parçalar, belirli koşullar ve durumlarda arızalanmaya ve parçalanmaya maruz kalabilir. Bu arızaların en yaygın olanları aşırı yük, burkulma, darbe, sürünme, yorulma ve aşınmadır.
Daha önceden de bahsedildiği gibi Aloha Havayolları'nın 243 numaralı uçuşu (AQ 243, AAH 243) ilginç ve yorgunlukla ilgili bir kazadır. Yorulma terimi aslında sadece metaller için değil tüm malzeme türleri için kullanılabilir. Yorulmayı; genel olarak malzemeler için tek seferde uygulandığında herhangi bir hasara neden olmayan, ancak tekrarlanması durumunda hasara neden olacak bir yükün neden olduğu hasar olarak tanımlamak mümkündür. Makine elemanları, çalışma ömürleri boyunca dinamik gerilimler altında çalışırlar. Bu gerilimler, millerde olduğu gibi kuvvet sabit olsa bile oluşur. Genelde bu gerilmeler akma dayanımının altındadır ancak bu durumun sürekliliği malzemede hasarlara neden olur.
Olayın sonrasında tamir edilemeyecek şekilde hasar gören uçak, Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Ulaştırma Güvenliği İdaresi (NTSB) tarafından soruşturma altına alınmıştır. Sonuç olarak birbirine perçinlenen paneller arasındaki epoksi malzemenin; Hawaii Adaları arasında sık yapılan seferlerin neden olduğu sık basınç ve sıcaklık değişimlerinden dolayı oluşan metal yorgunluğu sonucu meydana gelen küçük bir yırtılmayla özelliklerini kaybettiği sonucuna varılmıştır.
Daha ayrıntılı açıklarsak; patlayıcı dekompresyon, bindirmeli bağlantı üst perçin sırası boyunca perçin deliklerinin çok bölgeli yorulma çatlağının ve gövdenin arıza emniyetli özelliklerini ortadan kaldıran yırtma bandı ayrımının sonucunda meydana gelmiştir. Son olarak, havşalı bindirmeli bağlantı perçin delikleriyle ilişkili bıçak kenarından başlayan yorulma çatlaması; bıçak kenarı, bindirme bağlantısının ayrılması nedeniyle perçinler aracılığıyla aktarılan gerilimleri yoğunlaştırmıştır.
Bu sorunları çözmenin ilk yolunun uçak bakımlarını daha sık ve dikkatli yapmak olduğu aşikardır. Daha teknik olarak, kazanın meydana geldiği karoseri bindirme noktasında ek bir dış katlanır sac kullanılabilir. Böylece perçindeki yorulma hasarı kalınlık artışı ile azalacak ve daha uzun ömürlü bir uçak elde edilmiş olacaktır. Bunların uygulanması sonucunda bıçak ağzı yorulma detayı giderilebilmektedir.
Sonuç
Sonuç olarak Aloha Airlines 243 sefer sayılı uçuşunda meydana gelen kaza; malzeme yorgunluğu adı verilen metal yorgunluğunun tüm havayolu endüstrisi, mühendisler ve bilim adamları için daha fazla dikkat edilmesi gereken bir konu olduğunu göstermiştir.
O zamandan bu yana bilgisayarların ve programlamanın gelişmesiyle birlikte metal yorulma hesabı gibi mühendislik hesaplamaları, bazı programlar aracılığı ile veriler elde edilmesi sayesinde daha kolay ve detaylı hale getirilmiştir. Bu gelişmelerin bir sonucu olarak, uçak kazaları sonucu ölen insan sayısı her yıl azalmaktadır.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
5
-
3
-
3
-
3
-
2
-
2
-
2
-
2
-
1
-
0
-
0
-
0
- Bağımsız Havacılar. Aloha Kazasının Ardından 34 Yıl Geçti. Alındığı Tarih: 31 Ocak 2023. Alındığı Yer: Bağımsız Havacılar | Arşiv Bağlantısı
- Plane Crash Wiki - Fandom. Aloha Airlines Flight 243. Alındığı Tarih: 31 Ocak 2023. Alındığı Yer: Plane Crash Wiki - Fandom | Arşiv Bağlantısı
- Yena Engineering. What Is Metal Fatigue?. Alındığı Tarih: 31 Ocak 2023. Alındığı Yer: Yena Engineering | Arşiv Bağlantısı
- Timothy Hurley. Remembering Aloha Airlines Flight 243. Alındığı Tarih: 31 Ocak 2023. Alındığı Yer: Star Advertiser | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/11/2024 15:05:05 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/13950
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
