Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Aloha 243 Uçuşu Neden Uçuş Sırasında "İçe Çöktü"? Mühendislerin Gözden Kaçırdığı Neydi?

4 dakika
1,808
Aloha 243 Uçuşu Neden Uçuş Sırasında "İçe Çöktü"? Mühendislerin Gözden Kaçırdığı Neydi?
Tüm Reklamları Kapat

28 Nisan 1988'de, Hilo, Hawaii'den Honolulu'ya havalanan bir Boeing 737-297, yetersiz bakım ve metal yorgunluğu nedeniyle uçuş sırasında gövdesinden hasar görmüştü. Bu hasar sonucunda 35 m2'lik bir parça uçaktan kopmuş ve kontrolsüz dekompresyon sonucunda önemli hasara yol açtı.

Kontrolsüz dekompresyon, uçak kabini veya hiperbarik oda gibi kapalı bir sistemdeki basınçta planlanmamış bir değişiklik veya azalmadır ve genellikle insan hatası, malzeme yorgunluğu, mühendislik hatası veya darbeden kaynaklanır. 243 Sefer Sayılı uçağın başına gelen kaza, dünya havacılık tarihinde nadiren meydana gelebilecek beklenmedik bir kazaydı.

Kazayı anlatan Miracle Landing adlı filmden bir görüntü.
Kazayı anlatan Miracle Landing adlı filmden bir görüntü.
IMDb

Bu ciddi kazaya rağmen mürettebat, Maui'deki Kahului Havalimanı'na güvenli bir şekilde inmeyi başarmıştır. Uçaktaki 89 yolcu ve 6 mürettebattan sadece uçuş görevlisi Clarabelle "CB" Lansing, dekompresyon anında uçaktan fırladığı için hayatını kaybetmiştir.

Tüm Reklamları Kapat

Boeing 737-297 uçağı, ilk uçuşunu 28 Mart 1969'da yapmıştır. Yani kaza sırasında 19 yaşında bir uçaktı ve 35496 saatlik bir uçuş geçmişi vardı. Kaza günü 89681. seferini yapıyordu. Karşılaştırma yapabilmek için bugün bile ortalama bir uçağın ömrünün 20 yıl olduğunu belirtelim. Bu süre uçaktan uçağa farklılık gösterse de çoğu uçak tipinde bu süre aşılır. Uçağın kullanıldığı toplam süre kullanıma veya bir üst modelin durumuna göre değişir.

Aloha Havayolları'nın 243 numaralı uçuşundaki hata gibi hatalarda makine mühendislerinin payı büyük olabilir, çünkü ulaşım araçlarının tamamının yapımında makine mühendisleri yer alır ve ulaşım aletlerinin hepsi birer mekanik alettir. Bu mekanik ulaşım araçları, bazı mekanizmalardan ve bu mekanizmayı oluşturan mekanik parçalardan oluşmaktadır. Bu parçalar, belirli koşullar ve durumlarda arızalanmaya ve parçalanmaya maruz kalabilir. Bu arızaların en yaygın olanları aşırı yük, burkulma, darbe, sürünme, yorulma ve aşınmadır.

Daha önceden de bahsedildiği gibi Aloha Havayolları'nın 243 numaralı uçuşu (AQ 243, AAH 243) ilginç ve yorgunlukla ilgili bir kazadır. Yorulma terimi aslında sadece metaller için değil tüm malzeme türleri için kullanılabilir. Yorulmayı; genel olarak malzemeler için tek seferde uygulandığında herhangi bir hasara neden olmayan, ancak tekrarlanması durumunda hasara neden olacak bir yükün neden olduğu hasar olarak tanımlamak mümkündür. Makine elemanları, çalışma ömürleri boyunca dinamik gerilimler altında çalışırlar. Bu gerilimler, millerde olduğu gibi kuvvet sabit olsa bile oluşur. Genelde bu gerilmeler akma dayanımının altındadır ancak bu durumun sürekliliği malzemede hasarlara neden olur.

Yorgunluk nedeniyle hasar almış bir metal.
Yorgunluk nedeniyle hasar almış bir metal.
Fatigue Life

Olayın sonrasında tamir edilemeyecek şekilde hasar gören uçak, Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Ulaştırma Güvenliği İdaresi (NTSB) tarafından soruşturma altına alınmıştır. Sonuç olarak birbirine perçinlenen paneller arasındaki epoksi malzemenin; Hawaii Adaları arasında sık yapılan seferlerin neden olduğu sık basınç ve sıcaklık değişimlerinden dolayı oluşan metal yorgunluğu sonucu meydana gelen küçük bir yırtılmayla özelliklerini kaybettiği sonucuna varılmıştır.

Tüm Reklamları Kapat

Daha ayrıntılı açıklarsak; patlayıcı dekompresyon, bindirmeli bağlantı üst perçin sırası boyunca perçin deliklerinin çok bölgeli yorulma çatlağının ve gövdenin arıza emniyetli özelliklerini ortadan kaldıran yırtma bandı ayrımının sonucunda meydana gelmiştir. Son olarak, havşalı bindirmeli bağlantı perçin delikleriyle ilişkili bıçak kenarından başlayan yorulma çatlaması; bıçak kenarı, bindirme bağlantısının ayrılması nedeniyle perçinler aracılığıyla aktarılan gerilimleri yoğunlaştırmıştır.

Tek havşa perçinli örnek bir bindirmeli bağlantı. (Değerler milimetre cinsindendir.)
Tek havşa perçinli örnek bir bindirmeli bağlantı. (Değerler milimetre cinsindendir.)
Research Gate

Bu sorunları çözmenin ilk yolunun uçak bakımlarını daha sık ve dikkatli yapmak olduğu aşikardır. Daha teknik olarak, kazanın meydana geldiği karoseri bindirme noktasında ek bir dış katlanır sac kullanılabilir. Böylece perçindeki yorulma hasarı kalınlık artışı ile azalacak ve daha uzun ömürlü bir uçak elde edilmiş olacaktır. Bunların uygulanması sonucunda bıçak ağzı yorulma detayı giderilebilmektedir.

Uçakların dış kaplamasında kullanılabilecek alüminyum alaşımlı sac örnekleri.
Uçakların dış kaplamasında kullanılabilecek alüminyum alaşımlı sac örnekleri.
Selim Tiritoğlu Metal

Sonuç

Sonuç olarak Aloha Airlines 243 sefer sayılı uçuşunda meydana gelen kaza; malzeme yorgunluğu adı verilen metal yorgunluğunun tüm havayolu endüstrisi, mühendisler ve bilim adamları için daha fazla dikkat edilmesi gereken bir konu olduğunu göstermiştir.

O zamandan bu yana bilgisayarların ve programlamanın gelişmesiyle birlikte metal yorulma hesabı gibi mühendislik hesaplamaları, bazı programlar aracılığı ile veriler elde edilmesi sayesinde daha kolay ve detaylı hale getirilmiştir. Bu gelişmelerin bir sonucu olarak, uçak kazaları sonucu ölen insan sayısı her yıl azalmaktadır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
33
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Korkutucu! 6
  • Muhteşem! 3
  • Tebrikler! 3
  • Bilim Budur! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • İnanılmaz 2
  • Umut Verici! 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Güldürdü 1
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Sıkça Sorulan Sorular

Uçak, yetersiz bakım ve metal yorgunluğu nedeniyle uçuş sırasında gövdesinden hasar gördü.

Kazada, uçuş görevlisi Clarabelle "CB" Lansing hayatını kaybetti.

Kaza sırasında Boeing 737-297 uçağı 19 yaşındaydı ve 35496 saatlik bir uçuş geçmişi vardı.

Kontrolsüz dekompresyon, kapalı bir sistemdeki basınçta planlanmamış bir değişiklik veya azalmadır. Genellikle insan hatası, malzeme yorgunluğu, mühendislik hatası veya darbeden kaynaklanır.

Soruşturma sonucunda, uçakta meydana gelen hasarın Hawaii Adaları arasında sık yapılan seferlerin neden olduğu sık basınç ve sıcaklık değişimlerinden dolayı oluşan metal yorgunluğu sonucu meydana geldiği belirlendi. Ayrıca, uçak bakımlarının daha sık ve dikkatli yapılması gerektiği önerildi.

Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 11/12/2024 21:59:06 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/13950

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Diş Hekimliği
Akademik
Kütle
Beslenme Biçimi
Şizofreni
Yayılım
Yıldızlar
Mühendislik
Bebek Doğumu
Tercih
Ses
Neandertaller
Kimyasal Bağ
Kamuflaj
Hindistan
Doğal Seçilim
Küresel Isınma
Nöroloji
Tıp
Tohum
Asteroid
Yeni Doğan
Yaşam
Oyun
Diş Hastalıkları
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
M. F. Sağlam, et al. Aloha 243 Uçuşu Neden Uçuş Sırasında "İçe Çöktü"? Mühendislerin Gözden Kaçırdığı Neydi?. (3 Mayıs 2023). Alındığı Tarih: 11 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/13950
Sağlam, M. F., Alparslan, E. (2023, May 03). Aloha 243 Uçuşu Neden Uçuş Sırasında "İçe Çöktü"? Mühendislerin Gözden Kaçırdığı Neydi?. Evrim Ağacı. Retrieved December 11, 2024. from https://evrimagaci.org/s/13950
M. F. Sağlam, et al. “Aloha 243 Uçuşu Neden Uçuş Sırasında "İçe Çöktü"? Mühendislerin Gözden Kaçırdığı Neydi?.” Edited by Eda Alparslan. Evrim Ağacı, 03 May. 2023, https://evrimagaci.org/s/13950.
Sağlam, Mehmet Furkan. Alparslan, Eda. “Aloha 243 Uçuşu Neden Uçuş Sırasında "İçe Çöktü"? Mühendislerin Gözden Kaçırdığı Neydi?.” Edited by Eda Alparslan. Evrim Ağacı, May 03, 2023. https://evrimagaci.org/s/13950.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close