Akrepler Neden Mor Ötesi Işın Altında Parlayacak Şekilde Evrimleşti?

Bilim insanları uzun bir süredir mor ötesi ışın altında akreplerin neden parlak yeşil olacak şekilde parladıklarını biliyorlardı; ancak bunun gizemini ancak 2011 senesinde çözebildiler. Yani bu yetenek, uzun süredir biliniyor olmasına rağmen, evrimsel sebepleri uzun bir süre karanlıkta kalmıştı.

Oklahoma Üniversitesi'nden biyolog Douglas Griffin bu "floresan" özelliği analiz etti ve akreplerin, daha önce hiç bilinmediği şekilde, etraftaki ışığı kuyruklarıyla algıladıklarını ortaya koydu! Bu "deriyle ışığı algılama" özelliği, akreplerin kaya altlarında hızla hareket edebilmesine izin verebilmesi sebebiyle evrimleşmiş olabilir. Gaffin, Animal Behavior dergisinde yayımlanan makalesinde şöyle söylüyor:

Akrepler çoğunlukla yalnız yaşayan hayvanlardır, gece avlanan (nokturnal) araknidlerdir ve UV (mor ötesi) ışık altında parlak bir cam göbeği-yeşil renkte parlarlar. Bu floresan özelliğin fonksiyonu bir gizemdir.

Gaffin ve ekibi akreplerin gözlerini bağladılar ve birçok farklı ışık altında onları test ettiler. Bulguları heyecan vericiydi: akreplerde kuyruk, "ikincil göz" olarak adlandırılabilecek şekilde işlev görmekteydi!

Hatta bu eklembacaklı hayvanların tüm vücutları bir ışık sensörü olarak görev yapmaktadır. Ortamdaki ışıkla ilgili bilgiyi sinirlere iletirler ve bu sebeple akreplerin vücudunun herhangi bir kısmı ışığı algılayabilir. Araştırmacılar makalede şöyle yazıyorlar:

Akrepin kütikulu (vücudu saran zırh kısmı) tüm vücudu bir ışık toplayıcı haline getirir ve bu da sinir sistemine bilgi aktarımını sağlar. Akrepler bu özelliği sığınak bulmak amacıyla kullanıyor olabilir, çünkü kütikulun herhangi bir kısmını engelleyerek kapatmak, sinyal aktarımını ortadan kaldırmaktadır.

Dolayısıyla UV ışını altında parlıyor olmaları, vücutlarında bulunan ışık algılayıcılarının bir ürünüdür. UV ışını altında vücutlarında algılayıcı olarak görev yapan kimyasalların bir kısmı bozunur ve sözü edilen renklerin etrafa saçılmasına neden olurlar.

Normalde akreplerin gözleri mavi-yeşil ışığa, UV ışınlara kıyasla daha az hassastır ve ortamdaki ışığın dalgaboyu, akreplerin davranışlarını da etkilemektedir. Eğer ki ortamda daha fazla UV varsa, bu ışığa çok daha güçlü bir şekilde tepki göstermektedirler. Bunun sebebi, akreplerin çoğu zaman gün batımından sonra aktif olması, dolayısıyla etrafı saran ve insan gözüyle algılanamayan UV ışınlara çok daha bağımlı olmalarıdır.

Bu Özellik Neden Tüm Vücutlarına Yayıldı?

Yapılan incelemelere göre, akreplerin gözlerinde tek bir rengi (mavi-yeşil rengi) algılayabilen reseptörler bulunmaktadır. Vücutlarındaki kimyasallar ise UV ışına duyarlıdır. Akrepler, vücutlarına düşen UV ışını floresan özellik sayesinde mavi-yeşile dönüştürmektedir ve bu sayede gözleriyle bu ışığı algılayabilmektedir.

Ancak yapılan incelemeler, sadece dönüşen ışığın algılanabilmesinden öte, UV ışının kendisinin de canlı tarafından algılanabildiğini göstermektedir. UV ışınlarla taşınan bilgiler, doğrudan sinir sistemiyle beyne aktarılabilmektedir.

Mavi İmparator Akrebi

Pandinus imperator olarak da bilinen bu mavi akrepler, sadece Batı Afrika'nın yağmur ormanlarında bulunurlar. Bilinen en büyük akrepler arasında yer alırlar ve 8 yıla kadar yaşayabilirler. Vücudu aslında diğer birçok akrep gibi siyahtır; ancak mor ötesi ışık altında masmavi bir renk alır. Aslında dediğimiz gibi birçok diğer akrepte de bu özellik vardır; ancak söz konusu türde bu durum biraz daha barizdir.

20 santimetreye kadar uzayabilen bu hayvanlar 30 gram civarında bir ağırlığa sahiptirler. Bilinen en büyük akrep olan 23 santimetrelik Heterometrus swammerdami türüne göre bu ölçüleri "rekor" uzunluk sayılmasa da ona fazlasıyla yakındır. 

Bu akreplerin kuyruklarının ucunda siyahımsı kırmızı bir iğne bulunur. Vücudunun "prosoma" denen ön kısmı 4 bölümden (segmandan) oluşur ve her birinde bir çift bacak bulunur. Kuyruğu, diğer birçok akrep gibi vücuduna doğru kıvrıktır ve uzundur.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Neyse ki bu ilginç canlıların imperatoksin ve pandinotoksinden oluşan zehiri insanlar için ölümcül değildir ve zehir düzeyi bir arınınki ile eşdeğerdir. Bu akrepler avlarını vücutlarını saran kılların titreşimi sayesinde tespit ederler ve zehirleriyle etkisiz hale getirerek yerler.