Adana'da Büyük Bir Deprem Bekleniyor mu?
- Özgün
- Sismoloji
- Bilim Haberciliği
Bu haber 2 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
6 Şubat 2023 Pazarcık Depremi sonrasında yapılan stres analizleri, halihazırda depremde müthiş bir yıkım yaşamış olan Hatay civarındaki fayların üzerine daha da çok yük bindiğini göstermişti. Gerçekten de Hatay, 20 Şubat 2023'te 6.4 ve 5.8 büyüklüğünde iki depremle sallanarak bu yükünü boşalttı.
Yukarıdaki iki analizin işaret ettiği bir diğer riskli bölge, Adana yönündeki risk birikimiydi. Bu durum, Adana'da bu aralar büyük bir deprem beklenip beklenmediği konusunda endişelere yol açtı. Bu yazımızda, bu endişelerin ne kadar yerinde olup ne kadar olmadığını bilimsel verilerle anlatmaya çalışacağız.
Adana Neden Bu Kadar Hasar Gördü?
Öncelikle, Adana'nın Doğu Anadolu Fayı'na pek de yakın olmadığı gerçeğini vurgulayarak başlayalım: Adana'nın ülkemizdeki en büyük 2 fay hattından birine olan mesafesi yaklaşık 100 kilometre kadardır.
Bu şaşırtıcıdır, çünkü depreme oldukça uzakta olan Adana'da 13 apartman yıkıldı, 34 vatandaş sağ olarak kurtuldu, 418 vatandaş ise ne yazık ki hayatını kaybetti.[1] Bunun yakın nedeni, bölgenin 7 şiddetinde sarsıntılar deneyimlemiş olmasıdır. Bu yüksek şiddetli sarsıntılara neden olan nihai nedense, Adana'nın kaya üzerine değil, sedimenter havza (çökel havza) üzerine kurulmuş olmasıdır. Sismik dalgalar, sedimenter kayaçlardan geçerken yavaşlarlar ve bu da deprem dalgalarının şiddetinin artmasına neden olur.
Adana'da Büyük Bir Deprem Olası mı?
Adana'da bir deprem beklentisi olup olmadığını görmenin en etkili yollarından biri, 6 Şubat 2023 depreminden sonra bölgede yaşanan artçı depremlerin yer ve büyüklük dağılımına bakmaktır. Zira 28 Şubat 2023 tarihinde AFAD Deprem Dairesi tarafından yapılan açıklamaya göre, 6 Şubat-28 Şubat tarihleri arasında bölgede 10.000'den fazla artçı deprem yaşanmıştır. Bunların zamana ve mekana göre değişimi aşağıdaki gibidir:
Görüleceği üzere, zaman geçtikçe artçıların büyüklükleri hızla azalmaktadır. Büyük depremden bu yazının yazılmasına kadar geçen süre 3 haftayı bulduğu için, yoğun artçı deneyimleyen bölgelerde bile bu artçıların büyüklüğü dikkate değer miktarda azalmıştır. Elbette arada büyük artçılar yaşanmaya devam etmektedir; ancak artçıların ortalaması, sismolojinin yıllardır öngördüğü gibi giderek azalmaktadır. Bu artçıların 6 aya kadar, hatta bir ihtimal 1 yıla kadar devam etmesi beklenmektedir.
Ne var ki bu artçıların neredeyse hiçbiri Adana civarında değildir. Adana civarındaki artçıların büyüklüğü ise göz ardı edilebilecek kadar küçüktür. Bu, Adana için iyi haberdir! Çünkü artçıların yeri ve büyüklüğü, civardaki faylardaki stres değişimleri hakkında bilgi vererek buralardaki büyük depremlere yönelik beklentilerimizi netleştirmemizi sağlar.
Adana'yı Tehdit Edebilecek Faylar
En yukarıda verdiğimiz ve Hatay Depremi'ni öngörmemizi sağlayan haritanın Hatay Depremi sonrasındaki versiyonu şu şekildedir:
- Deprem Sıklığı ve Anlamı: Deprem Sıklığının Azalıyor veya Artıyor Gibi Gözükmesi, Büyük Bir Depremin Geleceğine İşaret Eder mi?
- "Hayat Üçgeni" vs. "Çök, Kapan, Tutun": Deprem Sırasında Hangi Yöntem Uygulanmalı?
- 6 Şubat 2023 Depremlerinin Sismolojik Analizi: Yıkımın Ne Boyutta Olacağını Önceden Tahmin Edebilir miydik?
Görülebileceği üzere, Adana'nın güneydoğusundan bir fay geçmektedir. Yukarıda yapılan stres modeline göre bu faydaki stres, depremlerden sonra artmamış, tam tersine bir miktar azalmıştır. Bu durum, bu fayın kayarak depreme sebep olma ihtimalini azaltmaktadır.
Uzaydan çekilen fotoğraflarda da bu fayın deprem sırasında bir miktar hareket ettiği görülmektedir (aşağıda). Bu, fayın daha tehlikeli olduğu anlamına gelmemektedir; sadece burada gerçek ve aktif bir fay hattı olduğunu göstermektedir. Unutmayın: Civardaki bir deprem, etraftaki fayları illa riske atacak şekilde tetiklemek zorunda değildir; onları gevşeterek riski azaltabilir de - bunu, yukarıdaki stres değişimi haritalarından da görebiliyoruz.
Bu hareketin yaşandığı yer, 2016 yılında Ömer Emre ve arkadaşları tarafından çıkarılan "Türkiye'nin Aktif Fay Haritası"nda 216 numaralı faya karşılık gelmektedir:[2]
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 50₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Bulletin of Earthquake EngineeringAncak bölgede dikkate değer bir artçı yaşanmamış olmasından ötürü, burada riskin arttığını söylemek mümkün değildir. Yine de bölgenin daha iyi çalışılması ve gelecekteki riskin daha net olarak belirlenmesi elzemdir.
Peki Ya Savrun Fayı?
Yukarıdaki stres değişimi grafiklerini inceleyecek olursanız, Savrun Fayı üzerinde ciddi bir stres artışı olduğu görülmektedir. Bu durum, birçok kişinin endişelenmesine neden olmaktadır.
Burada anlaşılması gereken kritik nokta şudur: Elimizdeki modeller, gerçeği olabildiğince gerçekçi bir şekilde yansıtmaya çalışıyor olsa da, en nihayetinde bir "model" oldukları ve hata yapabilecekleri hatırlanmalıdır. Örneğin depremlere tarihsel olarak baktığımızda, büyük depremlerin birçoğunun halihazırda kaymış bölgelerde tekrardan büyük depremlere neden olmadığı görülmektedir. Artçı depremlerin haritası tekrar incelenecek olursa, bölgedeki sismolojinin son derece karmaşık olduğu ve Coulomb stres modellerinde hatalı pozitiflere neden olabileceği görülmektedir.
Dahası, Savrun Fayı da Adana'ya pek yakın bir fay değildir. Öte yandan fayın yönelimi, bu fay üzerinde büyük bir deprem olması halinde fayın Adana'ya daha yakın bir noktaya kayabileceğini göstermektedir. Yukarıda bahsettiğimiz fay haritasında, 222 numaralı Savrun Fayı'nın Adana'ya doğru devam ettiğine dair herhangi bir bulguya ulaşılmamıştır.
Elbette, fay haritaları da kusursuz değildir; dolayısıyla Savrun Fayı'nda başlayacak bir deprem, Adana'ya kadar uzanabilir. Şu anda elimizde olan bilgilerle, böyle bir senaryonun çok da olası olmadığını söylemek mümkündür.
Sonuç: Asıl Neden Endişelenmeliyiz?
Buraya kadar ele aldığımız tüm kanıtlar gözetildiğinde, şu anda Adana'da büyük bir depremin yaşanması için sağlam bir gerekçe gözükmemektedir. Bu durum, yeni veriler ışığında veya modellerin hata payları çerçevesinde değişebilir.
Asıl endişe verici olan, 2015 yılında yayınlanan bir akademik çalışmada, Adana'daki binaların inşasına yönelik yönetmeliğin, sismik haritalardaki yer hareket hızlarıyla örtüşmediği tespitidir.[3] Bir diğer deyişle, Adana'daki binalar belli bir yer hareketine dayanacak şekilde inşa edilmektedir; fakat sismolojik olarak Adana'da oluşacak yer hareketleri, yönetmeliğin öngördüğünün çok üzerindedir. Bu durum, "depreme dayanıklı" olarak addedilen binaların gerçek bir depremde yıkılabileceği korkusunu doğurmaktadır.
Dahası, 2023 depremlerinde 7 şiddetinde sallanan Adana'daki binalar, dışarıdan kolay kolay tespit edilemeyecek biçimde hasar görmüş olabilir. Bu durum, bölgede yaşanacak daha küçük depremlerin bile daha büyük yıkıma neden olmasına sebep olabilir.
Tüm bunlar ışığında, Adanalıların binalarını güvenilir mühendislere ve firmalara test ettirmeleri, kullanılan sismik haritaların güncel olduğundan emin olmaları, yerel yönetimlere yapılacak başvurular üzerinden sismik haritaların güncellenmesinin sağlanmasını ve bu yeni yönergelere uygun olmayan binaların yıkılıp yeniden yapılmasını veya güçlendirilmesini talep etmeleri elzemdir. Zira hemen bir deprem beklentisi içinde olmamak, gelecekte bu tür yıkıcı depremlerin deneyimlenmeyeceği anlamına gelmemektedir.
Önlem, gelecekte Adana'da çok sayıda hayatı kurtaracaktır.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
İlgili Sorular
- 6 şubatta yaşanan ana depremde Adana’nın gerçekte hangi şiddette depreme maruz kaldığına dair güvenilir bilgiye sahip misiniz?
- Osmaniye Merkez'de yasiyorum. Ne zaman guven ile evimize donebiliriz? Ya da ne zaman donmek en az riskli olur?
-
100
-
39
-
21
-
14
-
14
-
12
-
12
-
9
-
3
-
2
-
2
-
0
- ^ Bibaktım. Adana'da Yıkılan Binaların Adresi. (26 Şubat 2023). Alındığı Tarih: 28 Şubat 2023. Alındığı Yer: Bibaktım | Arşiv Bağlantısı
- ^ Ö. Emre, et al. (2018). Active Fault Database Of Turkey. Bulletin of Earthquake Engineering, sf: 3229-3275. doi: 10.1007/s10518-016-0041-2. | Arşiv Bağlantısı
- ^ T. E. Azak, et al. (2015). Probabilistic Seismic Hazard Maps For Adana Province In Turkey. International Journal of Engineering and Applied Sciences, sf: 103-120. doi: 10.24107/ijeas.251242. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/05/2025 12:13:41 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/14132
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
