İstanbul Sismik Boşluğu: İstanbul Civarındaki Depremler, Yavaş ve Düzenli Depremlerin Etkileşimini Gösteriyor!
- Basın Bildirisi
- Sismoloji
- Bilim Haberciliği
Bu haber 2 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
Depremler, tipik olarak yalnızca birkaç saniye sürer. Ancak bazen, yer altı kaymaları ağır çekimde gerçekleşir. "Yavaş kayma olayları" olarak bilinen bu "yavaş depremleri" ve bunların kısa (ama bazen şiddetli) sarsıntılarla etkileşimini anlamak, sismik tehlikeyi ve müteakip riski tanımlamak için kritik derecede önemlidir.
GFZ Alman Yerbilimleri Araştırma Merkezi'nde Kıdemsiz Grup Lideri olan Patricia Martínez-Garzón liderliğindeki uluslararası bir grup, Seismological Research Letters (Sismolojik Araştırma Mektupları) dergisinde, milyonlarca insanın yaşadığı İstanbul metropolü yakınlarındaki farklı sismik olayların bu etkileşimini araştırdıkları bir çalışma yayınladı.[1]
"Sismik Boşluk"ta Şüpheli Bir Sessizlik!
Armutlu Yarımadası, şu anda yoğun nüfuslu İstanbul megakentinin hemen güneyinde sismik olarak en aktif bölgedir. Bölge, Avrasya'yı Anadolu levhasından ayıran Kuzey Anadolu Fayı'nın bir parçasıdır. Bu fay, çok sayıda can kaybına neden olan yıkıcı depremler ürettiği bilinen aktif bir tektonik levha sınırıdır. Bu türden son büyük deprem, 1999 yılında İzmit yakınlarında meydana geldi ve yaklaşık 20.000 kişinin ölümüyle sonuçlandı. İstanbul-Armutlu arasında uzanan fayın bir bölümü, deyim yerindeyse "şüpheli bir sakinlikte" olduğu için şu anda "sismik boşluk" olarak tanımlanıyor. Bölge, bu nedenle büyük bir deprem üretmek konusunda "gecikmiş" olarak kabul edilir.
4 olan depremlerin yerleri kırmızı yıldızlarla işaretlenmiştir (AFAD kataloğundan merkez üsleri, Kinscher ve diğerleri, (2013)'den odak mekanizmaları). Mor yıldız, odak mekanizmasıyla (Taymaz vd., 1991) birlikte 1963 M 6.3 depreminin (Bulut ve Aktar, 2007) tahmini merkez üssünü işaret etmektedir. Armutlu Yarımadası'ndaki 1999 MW 7.4 İzmit depreminin MW 5 artçı şokunun yeri, odak mekanizmasıyla birlikte mavi bir yıldızla gösterilmiştir (Pınar vd., 2003). Yeşil yıldız, burada analiz edilen 2018 MW 4,5 Esenköy depreminin yerini temsil ediyor." style="margin: auto; display: block;">Yavaş Depremlerin Gözlemlenmesi
Bu bölgede, GFZ Alman Yerbilimleri Araştırma Merkezi'nden araştırmacılar tarafından Türkiye Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) ve ABD'den UNAVCO enstitüsü ile işbirliği içinde devreye alınan özel sondaj deliği gerinim ölçer cihazları sayesinde yavaş depremler ilk kez 2019 yılında tespit edilebilmiştir. Bölgedeki yavaş kayma olayları ile "düzenli" depremler arasındaki etkileşimi daha fazla incelemek için, GONAF Levha Sınır Gözlemevi'nin bir parçası olarak Armutlu Yarımadası'nda yoğun bir geçici sismik ağ "SMARTnet" konuşlandırılmıştır.
Aralık 2018'de 4.6 büyüklüğündeki normal depremini çerçeveleyen, aynı küçük fayın daha sığ kısmını harekete geçiren 30 günlük başka bir yavaş kayma olayı kaydedildi. Bundan sonra fay, aynı fay bölümünde yer alan 1000'den fazla depremle tüm bir yıl boyunca sismik olarak aktif olmaya devam etti.
Daha Büyük Depremden Sonra Daha Yüksek Depremsellik Oranları
Seismological Research Letters'daki son çalışma, bu gözlemleri rapor ediyor ve MW 4.6 olayından sonraki yıl boyunca daha yüksek depremsellik oranlarının, yavaş kayma olayının meydana gelmesinin yanı sıra gerilmelerin ana kırılmadan sonraki yeniden dağılımı tarafından desteklendiğini tartışıyor. Çalışmanın baş yazarı Dr. Martínez, şöyle anlatıyor:
Aktif fayın yakınındaki gerinim ölçerler, muhtemelen sığ derinlik seviyesinde meydana gelen ve 5,5 büyüklüğündeki bir depreminkine eşdeğer bir enerji miktarını serbest bırakan, ancak saniyelere değil haftalara dağılan yavaş kayma sinyalini belirlemeye olanak sağladı.
Yavaş Depremlerin Rolü Halen Net Değil!
Yavaş kayma olayının yakındaki faylar boyunca gerilme durumunu nasıl etkilemiş olabileceği henüz ayrıntılı olarak araştırılmamıştır. GONAF gözlemevi başkanı ve çalışmanın ortak yazarlarından biri olan Prof. Marco Bohnhoff şöyle diyor:
Yavaş ve hızlı depremlerin nasıl etkileştiği, ayrıntılı olarak anlaşılmayı bekliyor. Her halükarda, sonuçlarımız, bekleyen büyük riskin ışığında, özellikle İstanbul'un 15 milyon nüfuslu merkezi için bölgesel sismik riskin daha iyi ölçülmesine olanak sağlayacaktır.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
12
-
5
-
3
-
2
-
1
-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
- ^ P. Martínez‐Garzón, et al. (2021). Near‐Fault Monitoring Reveals Combined Seismic And Slow Activation Of A Fault Branch Within The Istanbul–Marmara Seismic Gap In Northwest Turkey. Seismological Research Letters, sf: 3743-3756. doi: 10.1785/0220210047. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 07/05/2025 20:10:52 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/14113
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
