Gezegen İçinde Yayılan Sismik Dalgalar, İç Çekirdeğin İçinde Yeni Bir Katman Olduğunu Gösteriyor!

Avustralya Ulusal Üniversitesi'nden (ANU) sismologlara göre, depremlerin neden olduğu sismik dalgalardan elde edilen veriler, Dünya'nın iç çekirdeğinin en derin kısımlarına yeni bir ışık tutuyor.

Araştırmacılar, bu dalgaların Dünya'nın iç çekirdeğine nüfuz ettiği ve içinden geçtiği farklı hızları ölçerek, Dünya'nın içinde en iç çekirdek (İng: "Innermost Inner Core" veya kısaca "IMIC") olarak bilinen ayrı bir katmanın kanıtlarını belgelediklerine inanıyorlar. Buna göre "en iç çekirdek", iç çekirdeğin merkezinde oturan, katı bir "metalik top".

Kısa bir süre öncesine kadar, Dünya'nın yapısının dört farklı katmandan oluştuğu düşünülüyordu: kabuk, manto, dış çekirdek ve iç çekirdek. Nature Communications'da yayınlanan bulgular, beşinci bir katman olduğunu ortaya koyuyor. ANU Yer Bilimleri Araştırma Okulu'ndan Dr Thanh-Son Phạm şöyle diyor:

En içteki iç çekirdek olan iç çekirdeğin içinde bir iç metalik topun varlığı, yaklaşık 20 yıl önce varsayılmıştı. Şimdi, bu hipotezi kanıtlamak için başka bir kanıt dizisi sunuyoruz.

Yine ANU'dan Profesör Hrvoje Tkalčić, Dünya'nın iç çekirdeğinin derinliklerini incelemenin bize gezegenimizin geçmişi ve evrimi hakkında daha fazla bilgi verebileceğini söylüyor:

Bu iç çekirdek, Dünya'nın evrim tarihinin bir zaman kapsülü gibidir. Gezegenimizin geçmişine ait olaylara açılan bir kapı görevi gören fosilleşmiş bir kayıttır. Burada sözünü ettiğim olaylar, yüz milyonlarca ila milyarlarca yıl önce Dünya'da meydana gelen olaylardır.

Araştırmacılar, bu yeni katmanı tespit edebilmek için, doğrudan Dünya'nın merkezinden geçen ve dünyanın, depremin tetiklendiği yerin tam zıttı tarafında ("antipod"unda) tespit edilebilen sismik dalgaları analiz ettiler. Dalgalar, buradan yansıdıktan sonra tekrardan depremin kaynağına geri döner.

ANU'dan bilim insanları, bu süreci, ileri geri zıplayan bir pinpon topuna benzer şekilde tanımlıyorlar. Dr Phạm, şöyle anlatıyor:

Yoğun nüfuslu sismograf ağları tarafından kaydedilen sinyalleri artırmak için bir teknik geliştirerek, ilk kez Dünya çapı boyunca beş kata kadar ileri geri seken sismik dalgaları gözlemledik. Önceki çalışmalar, yalnızca tek bir antipodal sıçramayı belgeliyordu. Bu bakımdan bulgularımız heyecan verici, çünkü Dünya'nın iç çekirdeğini ve en merkezdeki bölgesini araştırmak için yeni bir yol sağlamış oluyoruz.

Araştırmacılar, bu bulgulara ulaşabilmek için, son 10 yılda meydana gelen, büyüklüğü 6 ve üzeri 200 civarı depremden elde edilen verileri analiz ettiler. Bilim insanlarının üzerinde çalıştığı depremlerden biri, Alaska'da meydana geldi. Bu depremin tetiklediği sismik dalgalar, Alaska'ya geri dönmeden önce güney Atlantik'teki bir antipoddan "sekti".

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor. Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak... Daha fazla göster

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Araştırmacılar, bu sinyalleri analiz ederek, Dünya'nın iç çekirdeğinin içini oluşturan demir-nikel alaşımının anizotropisini incelediler. Anizotropi, sismik dalgaların hareket ettikleri yöne bağlı olarak Dünya'nın iç çekirdeğindeki malzemede nasıl hızlanıp yavaşladıklarını açıklamak için kullanılır. Bunun nedeni, yüksek sıcaklık ve basınçlarda demir atomlarının farklı düzenlenmesi veya büyüyen kristallerin tercih edilen hizalanması olabilir.

Zıplayan sismik dalgaların, Dünya'nın merkezine yakın noktaları farklı açılardan tekrar tekrar incelediklerini buldular. Bilim insanları, farklı depremler için sismik dalgaların seyahat sürelerinin varyasyonunu analiz ederek, iç çekirdeğin en iç bölgesindeki kristalleşmiş yapının muhtemelen dış katmandan farklı olduğu sonucuna vardılar.

Bunun, dalgaların en içteki iç çekirdeğe girerken giriş açılarına bağlı olarak neden hızlanıp yavaşladıklarını açıklayabileceğini söylüyorlar.

ANU ekibine göre, bulgular, Dünya'nın evrimsel zaman çizelgesi sırasında bir noktada, Dünya'nın iç çekirdeğinin kristal yapısında veya dokusunda "önemli" bir değişikliğe yol açan büyük bir küresel olay olabileceğini gösteriyor. Profesör Tkalčić, şöyle anlatıyor:

Dünyanın en içteki çekirdeği hakkında, gezegenimizin oluşumuna yönelik çok sayıda gizemi bir araya getirmenin sırlarını barındırabilecek birçok cevaplanmamış soru var.