Gezegen İçinde Yayılan Sismik Dalgalar, İç Çekirdeğin İçinde Yeni Bir Katman Olduğunu Gösteriyor!
- Basın Bildirisi
- Sismoloji
- Bilim Haberciliği
Bu haber 2 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
Avustralya Ulusal Üniversitesi'nden (ANU) sismologlara göre, depremlerin neden olduğu sismik dalgalardan elde edilen veriler, Dünya'nın iç çekirdeğinin en derin kısımlarına yeni bir ışık tutuyor.
Araştırmacılar, bu dalgaların Dünya'nın iç çekirdeğine nüfuz ettiği ve içinden geçtiği farklı hızları ölçerek, Dünya'nın içinde en iç çekirdek (İng: "Innermost Inner Core" veya kısaca "IMIC") olarak bilinen ayrı bir katmanın kanıtlarını belgelediklerine inanıyorlar. Buna göre "en iç çekirdek", iç çekirdeğin merkezinde oturan, katı bir "metalik top".
Kısa bir süre öncesine kadar, Dünya'nın yapısının dört farklı katmandan oluştuğu düşünülüyordu: kabuk, manto, dış çekirdek ve iç çekirdek. Nature Communications'da yayınlanan bulgular, beşinci bir katman olduğunu ortaya koyuyor. ANU Yer Bilimleri Araştırma Okulu'ndan Dr Thanh-Son Phạm şöyle diyor:
En içteki iç çekirdek olan iç çekirdeğin içinde bir iç metalik topun varlığı, yaklaşık 20 yıl önce varsayılmıştı. Şimdi, bu hipotezi kanıtlamak için başka bir kanıt dizisi sunuyoruz.
Yine ANU'dan Profesör Hrvoje Tkalčić, Dünya'nın iç çekirdeğinin derinliklerini incelemenin bize gezegenimizin geçmişi ve evrimi hakkında daha fazla bilgi verebileceğini söylüyor:
Bu iç çekirdek, Dünya'nın evrim tarihinin bir zaman kapsülü gibidir. Gezegenimizin geçmişine ait olaylara açılan bir kapı görevi gören fosilleşmiş bir kayıttır. Burada sözünü ettiğim olaylar, yüz milyonlarca ila milyarlarca yıl önce Dünya'da meydana gelen olaylardır.
Araştırmacılar, bu yeni katmanı tespit edebilmek için, doğrudan Dünya'nın merkezinden geçen ve dünyanın, depremin tetiklendiği yerin tam zıttı tarafında ("antipod"unda) tespit edilebilen sismik dalgaları analiz ettiler. Dalgalar, buradan yansıdıktan sonra tekrardan depremin kaynağına geri döner.
ANU'dan bilim insanları, bu süreci, ileri geri zıplayan bir pinpon topuna benzer şekilde tanımlıyorlar. Dr Phạm, şöyle anlatıyor:
Yoğun nüfuslu sismograf ağları tarafından kaydedilen sinyalleri artırmak için bir teknik geliştirerek, ilk kez Dünya çapı boyunca beş kata kadar ileri geri seken sismik dalgaları gözlemledik. Önceki çalışmalar, yalnızca tek bir antipodal sıçramayı belgeliyordu. Bu bakımdan bulgularımız heyecan verici, çünkü Dünya'nın iç çekirdeğini ve en merkezdeki bölgesini araştırmak için yeni bir yol sağlamış oluyoruz.
Araştırmacılar, bu bulgulara ulaşabilmek için, son 10 yılda meydana gelen, büyüklüğü 6 ve üzeri 200 civarı depremden elde edilen verileri analiz ettiler. Bilim insanlarının üzerinde çalıştığı depremlerden biri, Alaska'da meydana geldi. Bu depremin tetiklediği sismik dalgalar, Alaska'ya geri dönmeden önce güney Atlantik'teki bir antipoddan "sekti".
Araştırmacılar, bu sinyalleri analiz ederek, Dünya'nın iç çekirdeğinin içini oluşturan demir-nikel alaşımının anizotropisini incelediler. Anizotropi, sismik dalgaların hareket ettikleri yöne bağlı olarak Dünya'nın iç çekirdeğindeki malzemede nasıl hızlanıp yavaşladıklarını açıklamak için kullanılır. Bunun nedeni, yüksek sıcaklık ve basınçlarda demir atomlarının farklı düzenlenmesi veya büyüyen kristallerin tercih edilen hizalanması olabilir.
Zıplayan sismik dalgaların, Dünya'nın merkezine yakın noktaları farklı açılardan tekrar tekrar incelediklerini buldular. Bilim insanları, farklı depremler için sismik dalgaların seyahat sürelerinin varyasyonunu analiz ederek, iç çekirdeğin en iç bölgesindeki kristalleşmiş yapının muhtemelen dış katmandan farklı olduğu sonucuna vardılar.
Bunun, dalgaların en içteki iç çekirdeğe girerken giriş açılarına bağlı olarak neden hızlanıp yavaşladıklarını açıklayabileceğini söylüyorlar.
ANU ekibine göre, bulgular, Dünya'nın evrimsel zaman çizelgesi sırasında bir noktada, Dünya'nın iç çekirdeğinin kristal yapısında veya dokusunda "önemli" bir değişikliğe yol açan büyük bir küresel olay olabileceğini gösteriyor. Profesör Tkalčić, şöyle anlatıyor:
Dünyanın en içteki çekirdeği hakkında, gezegenimizin oluşumuna yönelik çok sayıda gizemi bir araya getirmenin sırlarını barındırabilecek birçok cevaplanmamış soru var.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
10
-
7
-
6
-
3
-
3
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 30/05/2025 07:23:15 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/14093
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
