Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Jaco Ta.
Üye
0

Evrim Yanlışlanabilir Mi ?

Einstein bilim çevrelerini şaşırttı ve insanları bildikleri herşeyi sorgulamaya itti. Einstein'in zaman, kütle çekimi ve görelilik kuramı epey çarpıcı bir örnek ancak buna benzer bir sürü olay var bilim tarihinde. Soru şu: Aynı durum Evrim Teorisi için de geçerli olabilir mi? Gelecekte bir bilimsel çalışmanın, Evrim hakkındaki temel olguları kökten sarması mümkün mü? Kısmen veya tamamen yanılıyor olabilir miyiz? Böyle bir ihtimal varsa, sizce nerede ve ne ölçüde bir yanılgı söz konusu olabilir?
583 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
2 Cevap
Görkem Öge
Kozmoloji meraklısı.

Sorduğunuz soruya cevap vermeden önce dikkatinizi başka bir noktaya çekip bir fikir vermeye çalışacağım:

Genellikle doğru bilinen bir yanlış var: Teorilerin kanıtlanıp kanunlara dönüştüğünün sanılması... Sanılır ki, ortada bir teori vardır. Bu teori araştırılır, denenir, itirazlar haklı çıkmaz ve o teorinin kesinliği kanıtlanmış olur ve kanuna dönüşür.

Tüm Reklamları Kapat

Bahsettiğim süreç, tamamen yanlıştır ki bununla ilgili evrim ağacında çeşitli yazılar derlenmişti. Sayısız teori ile ilgili araştırma, deneme, yıkmaya çalışma, itiraz etme süreçleri asla son bulmayabilir, yüzyıllarca sürebilir. Bir teori, binlerce kez sınanmıştır, iddiaya aksi hiç bir şey bulunamamıştır ama araştırmalar sürebilir. Ve zaten bir teori üzerine yapılan çalışmalar sadece o teorinin doğruluğunu/yanlışlığını test etmek için yapılmaz, aksine teoriyi zenginleştirmek, gölgede kalan bazı kısımlarını aydınlatmak için yapılır. Bİlimsel yöntemin ne olup olmadığını bilmeyip "evrim sadece bir teori, henüz kanıtlanamadı" diyen kişilerin düştüğü temel yanılgı da budur zaten.

Gelelim evrim meselesine... Bahsettiğiniz Einstein'ın Newton'ın kütleçekimi yasasını yıkması ile evrim teorisinin bir gün geçersiz olması olasılığı arasında çok ciddi bir fark var. Newton, güneş sistemini oluşturan yapılar üzerine yaptığı gözlemlerle büyük kütleli cisimlerin birbirlerine yakınlaşma eğiliminde olduğunu gözlemlemişti ve buna bir açıklama getirmişti ve bununla da kalmayıp bunu bir matematiksel formüle bağlamıştı. Matematiksel olarak ve o günün gözlem ve teknik şartlarında yapılan tüm hesaplamalar onun doğru söylediğini kanıtlıyordu. Ancak gözden kaçan şu: Matematiksel formüller kağıt üzerinde kanıtlanabilir ve kesinlik sunarlar. Ancak matematik bir bilim değildir. Bilimin dili, bilimsel bulguları ifadeye dökme ve birbirleri ile karşılaştırma ve üzerlerine çalışmamıza olanak veren bir biçimidir/dildir. Yapılan gözlemler değişir ise eldeki veriler de değişir. Newton'dan (1600'lerin sonları) sonraki uzun yıllar boyunca gözlem araçları, teknik koşullar çok hızlı biçimde gelişmemişti. Newton'dan 50 yıl sonra biz, milyonlarca ışıkyılı uzaklıktaki bir süpernova patlamasının ışığını görüp onun kırmızıya kaymasını tespit edebilecek bir teknolojik gözlem seviyesine ulaşmadık. Yani Newton'ın bulguları denendi ama denenme şartları ve test tekrarı, bugün için çok ve fazla sayılmazdı. Hani çeşitli bilimsel metinlerde "şu şu filozofun fikirleri 1000 yıl boyunca kabul gördü" denir ya... Kİmse sormaz ki, o 1000 boyunca ne kadar denenip test edildi ki itiraz edilsin ya da yanlışlansın?

Tüm Reklamları Kapat

İşte evrimde ise bu söz konusu değil. Evrim teorisi, o kadar çok, farklı, gelişmiş yöntemlerle, farklı ülkelerde ve metotlarla denendi, test edildi ve sınandı ki artık yıkılması olanaksız gibi bir şey. Evrimin ve temel dinamiklerinin doğru olduğu yönündeki kanıtlar, araştırmalar, bulgular çok ama çok güçlü. Ayrıca şu an yeryüzünde evrimin varlığına ve temel dinamiklerinin doğru olduğuna muhalefet eden tek bir bilimsel kuruluş yok. Bu yönde tek bir bilimsel çalışma da yok. Yapılan ve devam eden çalışmalar da evrimi ve temel dinamiklerini test etme amacı da gütmüyor, aksine daha spesifik olup gölgede kalmış çeşitli canlı türlerinin ve evrimsel yapıların ortaya çıkış nedenlerini aydınlatma amacı güdüyor. Atıyorum, dinozorlardaki tüylerin görevi neydi, insanın ortakulağı nasıl evrimleşti, şu şu denizaltı canlısı neden bu kadar uzun süre evrim geçirmedi vs.

Özetle, evrim teorisinin doğruluğu üzerine bilim dünyasında hiç bir şüphe yok. Yapılan çalışmalar gün geçtikçe onu zenginleştiriyor ve güçlendiriyor. Yüzlerce yıl sonra evrim üzerine yapılan çalışmalar da bugünün teknik yeterlilikleri ile test edilemeyen ve fark edilemeyen kısımların ortaya çıkmasını sağlayacaktır yüksek olasılıkla. Newton'ın bulguları pek yetersiz gözlem şartları ile ortaya çıkmış ve matematikle dile dökülmüş kuramlardı. Evrimin gözlem şartları karşılaştırılamayacak kadar ileride ve doğruluğunun gösterim biçimi matematikten çok daha farklı ve zengin. O nedenle "asla öyle bir şey olmaz" diyemem ama çok ama çok küçük bir olasılıktır bu.

2
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Ufuk Derin
Öğrenci-Okur

Öncelikle sorudaki bir yanlış anlamayı düzeltelim. "Evrim yanlışlanabilir mi?" ile "Evrim Teorisi yanlışlanabilir mi?" tamamen farklı sorulardır.

Evrimin yanlışlanabilirlik yöntemi var mı? var. Ama bir doğa yasası olduğu ve bizzat gözlemlendiği için yanlışlamak imkansız. (Tabii eğer ki bugüne kadar Dünya'nın dört bir yanında, 150 yılı aşkın süredir yapılan gözlemlerin ve deneylerin tamamı, bir bütün olarak, aynı anda bir "halüsinasyon" değilse...)

Tüm Reklamları Kapat

Evrim Teorisi de bu doğa yasasının nasıl çalıştığını açıklayan bilimsel teori. Teoriler zayıflayabilir, güçlenebilir, değişir, gelişir, evrimleşir. Örneğin Newton'un kütleçekimi olgusunu açıklarken hataları vardı, atom olgusunu açıklarken üzümlü kek gibi modellerde de hatalar vardı, Darwin'in de hataları vardı. Ama gün geçtikçe onların hatalarını düzelttik hatta üzerine yeni bilgiler bile kattık ve bu olguları daha iyi anladık ama bunların gerçekliği değişmedi. Evrim teorisi de evrimleşiyor, evrimi daha iyi anlıyoruz ve anlamaya devam edeceğiz.

Yine, bu da Evrim Teorisi'ne özgü bir durum değildir. Bilimde bu kadar güçlü, köklü ve kapsamlı teorilerin bir bütün olarak çürütülmesi, genel olarak, pratikte imkansızdır. Çünkü Evrim Teorisi yerine gelecek olan yeni teorinin, Evrim Teorisi'nin açıkladığı her şeyi en azından onunla eşit derecede başarıyla, detaylı bir şekilde, matematiksel ve deneysel altyapısı ile birlikte açıklayabilmesi gerekir. Bunun üzerine, günümüzdeki Evrim Teorisi'nin henüz açıklayamadığı diğer şeyleri de açıklayabilmesi gerekmektedir. Yoksa yeni teorinin bir alternatif olarak görülmesi için bir neden yaratılamaz.

Tüm Reklamları Kapat

İşte böylesi köklü bir değişimin tek bir seferde yapılması pratik olarak olanaksızdır. Ancak bunun yerine olacak (veya olabilecek) olanı da söyleyelim: Evrim Teorisi'nin zaman içerisinde evrimleşerek daha da güçlenecek, çeşitlenecek, dallanıp budaklanacaktır. Bu değişim uzun vadede (örneğin birkaç asır sonra) o kadar köklü olabilir ki, geriye dönüp bugünkü (21. yüzyıldaki) açıklamalarımıza baktığımızda, onların ne kadar basit ve ilkel kaldığını görebiliriz.

Dolayısıyla... Evrim Teorisi'nin sırf aşırı güçlü matematiksel altyapısı olmasından ötürü bile teorinin kökten değişmesi çok ama çok zordur. Ancak böyle bir değişim yaşansa da, günümüzdeki Evrim Teorisi çok büyük ihtimalle çöpe atılmayacaktır. Ne demiştik? Çalıştığını biliyoruz! Bunca deneyde çalışıyorsa, mutlaka kullanım alanları ve belirli bir açıklama gücü bulunmak zorundadır! Tıpkı Einstein'ın yeni Evren yorumuyla fizikte bir paradigma değişimi yaşanmış olması; ancak Newton fiziği halen yaygın olarak kullanılıyor ve işlevini koruyor olması gibi; Evrim Teorisi'ne de bu tip bir paradigma değişimi yaratacak bir bakış açısı getirilirse, bugün tanıdığımız Evrim Teorisi halen işlevini koruyacaktır. Çünkü bugünkü açıklamalarımız sayısız canlı türü üzerinde tıkır tıkır çalışıyor, harika öngörülerde bulunmamızı ve bunları farklı veri hatları üzerinden doğrulamamızı mümkün kılıyor. Bunu biliyoruz!

Ancak ola ki böyle bir paradigma değişimi evrimsel biyolojide yaşanacak olursa, elbette ki yeni teori, eski teoriden daha kapsayıcı ve güçlü olacaktır. Bu yeni teorinin de, tıpkı günümüzdeki Evrim Teorisi'nde olduğu gibi, bütün mekanik detayları izah edilmiş, matematiksel altyapısı ortaya konmuş, sayısız deneysel ve gözlemsel bulguyla desteklenmiş ve tamamen doğal süreçlerle tür popülasyonlarının gen ve özellik dağılımlarının nesiller içerisinde farklılaşmasını ve atasal türlerden yeni türlerin ortaya çıkabildiği gerçeğini, yani doğadaki evrim yasasını, açıklıyor olacaktır. Ha bir de... Adı çok büyük ihtimalle yine "Evrim Teorisi" olacaktır; çünkü doğadaki evrim yasasına yönelik bir teoriden bahsediyoruz. Ancak içeriği, az önce saydığımız şekillerde, bambaşka olabilir.

189 görüntülenme
3
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close