1. Suya bağlı sürtünme – azalma ya da artış?
Genelde azalır: Su, yüzeyler arasına girerek bir yağlayıcı görevi üstlenir ve sürtünme katsayısını (μ) düşürür. Örneğin; taş, seramik veya mermer yüzeylerde, kuru ile karşılaştırıldığında ıslak ortamda kinetik μ değerleri belirgin şekilde düşer .
Detaylı örnek: Seramik ve taş zeminlerde yapılan deneylerde, kuruda μ ≈0,69 iken, ıslakta μ ≈0,61’e; sabunlu suda ise μ ≈0,55’e düşmüştür .
2. Yüzey pürüzlülüğünün rolü
Pürüzlülük azaldıkça su film yüzeyde daha düzenli dağılır ve sürtünme daha etkili düşer.
Çok pürüzlü yüzeylerde ise su birikintileri (mikro havuzlar) oluşur, su buharlaştır ve sıvı film etkisi zayıflar. Bu durumda sürtünmede değişkenlik gözlemlenir
3. Kapiler etki – bazen sürtünmeyi yükseltir
Eğer yüzeyler hidrofobik (su itici) ise, su yüzeye iyi dağılmayarak küçük miktarlarda kalır. Bu, kapiler basınç oluşturarak temas noktalarında yapışmayı artırabilir.
Örneğin SiC–SiC (Silisyum karbür) gibi hidrofobik malzemelerde az su miktarı sürtünmeyi artırabilir. Öte yandan, hidrofilik (su seven) yüzeylerde su, sürtünmeyi düşürür.
4. Sürtünme rejimleri – Stribeck eğrisi
Su filminin kalınlığı ve sürme hızı, kuru, karışık ve hidrodinamik olmak üzere farklı sürtünme rejimleri oluşturur. Su miktarı arttıkça, sürtünme Stribeck eğrisine göre önce azalır, sonra hidrodinamik yağlama başladığında daha da düşebilir
5. Çok düşük sürtünmeli malzemeler
Alumina–silisyumnitrid gibi bazı seramik çiftleri su ile yağlandığında çok düşük sürtünme katsayılarına (μ ≈0,004) ulaşabilir
Özet
Durum/Yüzey Özelliği Kuru μ Islak μ Etki Açıklaması
Seramik/taş (pürüzlü/cooperatif) ~0,7 ~0,61 Su film azaldıkça, sürtünme düşer
Hidrofobik-mikro kapiler yüzeyler – Artabilir Kapiler basınç yapışmayı artırır
Hidrofilik düz yüzey – Düşer Su filmdi yağlama etkisi hakimdir
Seramik-seramik ultra yağlama – μ ≈0,004 Çok düşük sürtünme su sayesinde
🎯 Sonuç olarak:
Su ortamı genelde sürtünmeyi azaltır (uzay için yağlama).
Yüzey pürüzlülüğü ve suyun özellikleri (hidro-/hidrofobik olması) sonucu tersine çevirebilir.
Kapiler etkiler bazı malzemelerde sürtünmeyi artırabilir.
Yüksek performanslı malzeme çiftlerinde su, süper yağlama sağlayabilir.[1][1][1]
Kaynaklar
- Anton Paar. Basics Of Tribology | Anton Paar Wiki. Alındığı Tarih: 15 Temmuz 2025. Alındığı Yer: Anton Paar | Arşiv Bağlantısı
