Evet, insanların dikkat sürelerinin azaldığına dair yaygın bir görüş mevcut. Bu konuda yapılan pek çok çalışma da var ancak dikkat süresinin azalmasını kesin bir şekilde ölçmek ve bunun tüm insanlar için geçerli olduğunu belirlemek kolay değildir. Belki dikkat süremiz tamamen veya kalıcı olarak kısalmamıştır. Sadece çevremizdeki artan dikkat dağıtıcı unsurların etkisinden muzdarip olamaz mıyız?
Dijital Teknolojiler ve Dikkat Süresi
Nicholas G. Carr, “The Shallows: What the Internet Is Doing to Our Brains” adlı kitabında internetin ve dijital teknolojilerin beynimizin çalışma şeklini değiştirdiğini öne sürdü. İnternetin sunduğu sürekli uyarıcıların ve bilgi akışının odaklanma becerilerimizi zayıflattığını iddia etti.
Rosen ve arkadaşları 2013 yılında sosyal medya kullanımının dikkat süresi üzerindeki etkilerini araştırdılar. Katılımcıların bilgisayarları ve telefonları ile etkileşim halindeyken daha az dikkatli olduklarını buldular. Sosyal medyayla sık sık etkileşim kurmak “bölünmüş dikkat”e yol açarak uzun süreli odaklanmayı zorlaştırıyordu.[1]
Multitasking ve Dikkat
2009’da Ophir, Nass ve Wagner; multitasking (çoklu görev yapma) davranışının dikkat ve bilişsel kontrol üzerinde olumsuz etkilere yol açtığını gösteren önemli bir çalışma yaptılar. Araştırmaya göre sık sık birden fazla işi aynı anda yapmaya alışkın insanlar, daha düşük bilişsel performansa sahip oluyordu. Bu durum da dikkatin dağılmasına ve uzun süreli odaklanmanın zorlaşmasına yol açıyordu.[2]
Zihinsel Yük ve “Cognitive Overload”
Sweller(1988) ve Kalyuga(2009) geliştirdikleri bilişsel yük teorileriyle bir kişinin zihinsel kapasitesinin sınırlı olduğunu ve aşırı bilgi yüklemenin dikkat süresini etkileyebileceğini öne sürdüler.
Beyindeki Değişiklikler
Small ve arkadaşları 2009 yılında, uzun süre bilgisayar kullanan bireylerin beynindeki nöroplastik değişimlerin özellikle dikkat ve hafızayı zayıflatabileceği sonucuna vardılar. İnternetle etkileşimimiz bazı beyin bölümlerimizin daha fazla aktive olmasına neden olurken bazı beyin bölümlerimizde aktivite azalmasına yol açıyordu.[3]
Sonuç
İnternet ve maruz kaldığımız uyaranlar, multitasking, aşırı bilgi yüklemesi gibi etkenlerin dikkatimizi olumsuz etkilediği açık. Bunların dikkat süremiz üzerinde “kalıcı” etkiler bırakıp bırakmamaları bir yana uzun vadede derin odaklanma yeteneğimizi elimizden aldıkları ortada. Bill Gates’in arada bir inzivaya çekilerek kitaplarıyla baş başa kalması boşuna değil :)
Kaynaklar
- L. Rosen, et al. (2013). The Media And Technology Usage And Attitudes Scale: An Empirical Investigation. Computers In Human Behavior. | Arşiv Bağlantısı
- E. Ophir, et al. (2009). Cognitive Control In Media Multitaskers. PNAS. | Arşiv Bağlantısı
- G. W. Small, et al. (2009). Your Brain On Google: Patterns Of Cerebral Activation During Internet Searching. The American Journal Of Geriatric Psychiatry. | Arşiv Bağlantısı
