Ödüllü Soru Bir kedinin hayatı bir tavuğun hayatından daha değerli midir?

Bu sorunuz derin etik bir sorudur ve kişiden kişiye göre cevabı değişecektir. Cevap, kişinin eğitim, kültür ve inançlarına göre değişiklik gösterecektir.

Türcülük (Speciesism) düşüncesini benimseyen bir kişi bir türün başka bir türden daha üstün olduğunu savunabilir. Birçok filozof türcülüğü yanlış bulur ve bütün hayvanların eşit şekilde yaşam hakkına sahip olduğunu savunur. Yani birçok filozof için kedinin yaşaması için bir tavuğun öldürülmesi etik bir sorundur.

Bir diğer yaklaşım ise Veganizm'dir. Bu yaklaşımı benimseyen insanlar hayvanların öldürülmemesi gerektiğini savunurlar ve hayvansal gıdalar tüketmezler. Bir kedinin tavuk ya da somon gibi hayvansal gıdalarla beslenmesi etik olmayan bir davranış olarak görülebilir. Çünkü bu, başka hayvanların öldürülmesine sebep olur.

Diğer yaklaşımımız Faydacılık'tır. Bu yaklaşıma göre kedi gibi evcil hayvanların av bulmaları ve kendilerini beslemesi zordur ve bu yüzden onların insanlar tarafından beslenmesi gerekebilir. Ancak yine de bu yaklaşımda hayvanlara olabildiğince az zarar verilmesi gerekir. Bu yaklaşım daha çok üretim yapılmasını ancak bu üretimin de yine etik çerçevede yapılmasını belirtir.

Bir kedinin hayatı bir tavuktan değerli midir bu sorunun kesin bir cevabı yok ama benim zannımda bir kedinin hayatı bir tavuktan en azından doğanın açısından daha değerli olmamakla beraber bizim için daha değerli olabilir ama bu değeri de doğru anlamamız önemlidir. Kedimizi beslerken tavuk da üretmeliyiz ve bu durumu bir denge haline koymalıyız. Tavuk ve diğer tüketilen hayvanların üretim ve kesim aşamalarını da kesinlikle etik çerçevede, hayvanlara ve doğaya zarar vermeden gerçekleştirmeliyiz.

Bir kedinin hayatı ile bir tavuğun hayatından daha değerli midir ?

Soru şu şekilde sorulması daha doğru olurdu; Türler arası bir üstünlük mevcut mudur ?

Antroposentrik yaklaşımla bakıldığında türleri kendi açılarından çeşitli sınıflandırmalara sokarak hangi türün daha değerli ya da daha değersiz olduğunu iddia edebiliyorlar. Buna göre hangi türlerin katledilebileceğini, tutsak altında tutulabileceğine yönelik ön görüler geliştiriyorlar.

Şahsi düşüncem Antroposentrik yaklaşımların insan merkezli yapısından dolayı türleri kendi çıkarına göre sınıflandırıp, biçimlendirip ona göre harekete geçişinden dolayı zayıf bir yaklaşımdır.

Ekosentrik ve Biyosentrik yaklaşımda ise ana düşünce türler arasında herhangi bir “üstünlük” varsayımının yapılamayacağını her tür bir bütünün değeridir ve birbirinden üstün ya da aşağı görülemez.

Ekosentrik düşünceye sahip biri olarak kedilerin beslenmesi için başka bir hayvanın katledilmesine sebebiyet verilişinin ahlaki olamayacığını düşünüyorum. Kedi kendi doğasında yaşayamadığı ve bir başka türün (İnsanın) boyunduruğu altında yaşadığı için insan yaklaşımına göre değerlendirilmesi gerekir

Doğa içinde bir tür başka bir türden daha değerli değildir. Hatta doğada bir tavukla bir insanın değeri eşittir. Ama biz sevdiğimiz canlıların yaşamını daha çok değer veririz ve bu o canlının yaşamının daha değerli olması için yeterlidir. Mesela biri evinde tavuk besliyorsa ve o tavuğu seviyorsa onun için bir tavuk bir kediden daha değerlidir. Bu kedi besleyen biri için tam tersidir. Yani bir tür diğer türden daha değerli midir sorusunun bir cevabı yoktur. Bu soruya bir cevap verebilseydik bu bütün canlılar arasında genelleme yapmış olurduk ki bu da bir 2 adet karıncayı kurtarmak için bir insanı feda etmekle aynı şeydir çünkü 2 yaşam 1 yaşamdan daha değerlidir. Hatta bir çimenle bir koyunun da değeri aynıdır ki bu da vegan olmanın mantıksızlığını gösterir.

Bu hayvanların beslenmesi için diğer hayvanların katledilmesi de ahlaki açıdan uygundur. Sence sen kediyi doğaya salsan o kedi vegan mı beslenicek? Tabii ki de hayır. Bir insanın hayatını devam ettirmesi için de başka canlıları katletmesi gerekir. İnsan hepçil olduğundan sadece bitkiyle yaşamını devam ettirebilse de (Çimenle koyunun aynı olduğunu söylemiştim) sadece bitkilerden alıcağı enerji insanın ihtiyacı için çok düşüktür. Üstelik hayvanlarda olup bitkilerde olmayan önemli besin ögeleri vardır. Yani kediler gibi herhangi bir canlının yaşamını devam ettirebilmesi için (yani beslenmesi için) başka bir canlının hayatına son vermek ahlaki açıdan uygundur.

Evcil hayvanların insan boyunduruğu altında yaşamasına gelirsek burada insanlar çok cahilce konuşuyor genelde. Bütün evcil hayvanların insan boyunduruğu altında yaşadığını söylüyorlar. Bu bazı durumlarda doğru olsada sadece kafeste zorla tutulan hayvanlar için geçerlidir (insanlar için besin sağlayan koyun gibi hayvanlar dışında). Kedi örneğinden devam edelim. Şimdi kedilerin psikolojisinden, kedilerin bakış açısından değerlendirelim. Bu kedi sahibini seviyor ve sahibini evini kendi evi olarak görüyor. E buradaki sıkıntı ne, kedi zaten kendi evinde yani yuvasında yaşıyor. Kedinin gerçekten sahibinin evini kendi evi olarak gördüğünü anlamak için kedi dışarıya salındığında geri geliyor mu buna bakılabilir. Mesela benim eskiden bir kedim vardı. Dışarıya çıkarttığımda etrafımda çok uzaklaşmadan dolanıyordu. Ben apartmanın kapısını açtığımda zaten kendiliğinden içeri girip merdivenleri çıkıp daireni önüne geliyordu.

Bu kadar şey diyince de hayvanlar çok da umurumda değil diye bir anlam çıkarılmasın. Mesela bir tane kedi vardı benim değildi sokakta yaşıyordu. Bende arada bir onu görüp seviyordum. Sonra okumak için başka şehre filan gittim yaklaşık bir yıl sonra aynı kediyi tekrar gördüm kedi koşarak yanıma gelip sürtünmeye başladı ama kediyi daha önce hiç beslememiştim sadece arada bir seviyordum. Kendimi övemeye filan çalışmıyorum sadece bu düşünceleri hayvansever birinden duymuş olduğunu bilmeni istediğim için söyledim.