Ödüllü Soru Her düşünceye, ideolojiye, dine, inanca veya akıma; yanlış, hatalı ve insanı kötüye sürüklüyor olsa bile yine de saygı duymak zorunda mıyız?

Her düşünceye, ideolojiye, dine, inanca veya akıma saygı duymak zorunda değilsiniz. Saygı duymanız gereken şey; ideolojiyi, dini veya herhangi bir akımı savunanların fikir ve vicdan hürriyeti olmalıdır.

Eğer bu ideoloji bizi de onlar gibi yapmak istemeyen ve bu ideolojiyi bize dayatmayan bir fikir, ideolojiyse evet.

Mesela veganların markete girip bütün sütleri dökmesi ve bizim gibi hepçil insanlara hakaret etmesi ahlakı aşar.

Ancak diğer veganların et ve süt tüketenlere laf etmeyip hakaret etmemesi, olması gerekendir.

Herkesin doğrusu ve yanlışı farklıdır mesela bir kapitalist için komünist bir düzen, bir komünist içinse kapitalist düzen hatalıdır.Ancak ve ancak bu iki ideolojinin arkasında binlerce yüzbinlerce belki milyonlarca savunan insan vardır. Ateistler islama müslümanlar da ateizme saydı duymalıdır. Liberaller ve sollar birbirine dogru yaklaşmalıdır her ikisi de çunkü kendi iyiliğini ya da toplumun ve devletin iyiliğini ister.

Siyahı beyazıyla sevmelidir insan.

Cevap: evet, saygı duyun insanlar diğer canlılardan düşünce olarak ayrılır. Bu kutsaldır herkes farklı düşünebilir.

yanlış ve zararlı olması farklı şeylerdir .sqygı duymaktan kasıtta kisiden kisiye göre degisebilir ben bu durumda ne yapılması gerektigini kendi fikrimce yazıyorum .

mesela bir fikir yanlıssa yani bilme çok uymuyorsa eğerki yanlıs oldugunu vurgularsın karşıdaki kişiyle münazara edersin karsıdaki kişi hala inanmak istiyorsa yapıcak bir şey yoktur ancak bu düsünce yanlıs olmanın yanısıra insanlıga zarar verebilecek bir düsünceyse duruma bağlı olarak farklı şeyler yapılabilir mesela yasalarda suç olarak ifade edilebilecek bir düşünce bir plansa polise şikayet edilebilir veya suç olmayan ancak zararlı olan bir din ideoloji ise o kişiyle artık konusmayı kesmeliyiz . polyanacılık oynayalım diye zararlı ideolojileri olan insanlarla konuşmayı sürdürürsek bizde cevremizde zarar görebilir . ve gercekten cok sapkın ideolojiler dinler olabilir kedi kesmek gibi ayinleri olan fikirler ideolojiler olabilir asla ama asla saygı duyulmamalı .

tabi. birde zararlı olup olmadıgı tartısılan şeyler vardır mesela vejeteryanlık gibi orda et yememek ciddi bir zarar vermez kisinin ölümüne sürüklemez . ufak çaplı vitamin kaybı gibi zararlar abartılmamlı oruç tutanlara nasıl saygı duyuluyorsa vejeteryanlara da saygı duyulmalı hatta vejeteryanlığı dini yaşayıs bicimi olarak kabul etmis dinler bile olmuştur . ancak vejeteryanlık ta olsa oruc tutmakta olsa herhangi bir ideoloji ibadet veya din zararı yoksa veya yok denebilecek kadar azsa evet saygı duyulabilir ancak karşı taraf baskı yapmıyorsa . mesela vejeteryan olmak abartılı bir sağlık sorunu yaratmaz öldürmez ancak o vejeteryan sana bunu dayatıyorsa saygı duymamalısın . fakat daha tehlikeli görüşler kedi kesmek vs gibi bu tarz fikirlere kökten saygı duyulmamalı yani sana gel kedi keselim demese bile saygı duyulmamalı çünkü burda artık ciddi bir zarar verme söz konusu asla saygı duyulmamalı .

yanlış ya da hatalı kavramlarının kapsama alanına bağlıdır, bir şeyin yanlış, hatalı, kötü oması durumu özneldir. örneğin bir ideoloji seni rahatsız ederken ya da senin için kötü tanımına uyarken bir başkası için faydalı ya da güzel olabilir. bu öznellik durumunu bir kenara bırakıp senin zararlı ve kötü gördüğün X ideolojisini ele alalım. sen bu ideolojiyi kötü bulabilir ve saygı duymayabilirsin, fakat o ideolojiyi takip eden birine saygı duymalısın. Saygı insana duyulur, ideolojiye değil.

Buna en iyi cevabı fikrimce Karl Popper ile verebiliriz. Tolerans Paradoksu adını verdiği bir kavram vardır kendisinin. Eğer tolere bir toplum içinde yaşamak istiyorsak, tolere etmeyenlere tolere etmememiz gerekir. Bunu Karl Popper'in kendisinden alıntı yaparak aşağıda uzun haliyle yazıyorum.

''Sınırsız hoşgörü, hoşgörünün yok olmasıyla sonuçlanacaktır. Eğer hoşgörünün kapsamını hoşgörüsüzleri de kapsayacak biçimde genişletirsek, eğer hoşgörülü bir toplumu hoşgörüsüzlerin şiddetli saldırılarından korumaya hazır olmazsak; o zaman hoşgörülüler ve onlarla birlikte de hoşgörü, hoşgörüsüzler tarafından yok edilecektir. Ancak bu dediklerimle, hoşgörüsüzlere hiçbir zaman hoşgörüsüz felsefelerini açıklama ve anlatma olanağı verilmemesi gerektiğini söylemeye çalışmıyorum. Onları mantık temelli tartışmalar ve kamuoyu yoluyla hizada tutabildiğimiz sürece doğrudan baskı uygulamak akıllıca olmayacaktır ancak taraftarlarına; bizimle uygar bir tartışmaya girmenin bile yanlış olduğunu, anlattıklarımızın aldatmacadan ibaret olduğunu söylemeye başladıklarını ve bizimle mantık zemininde buluşmayı değil de argümanlarımıza silahları ve yumruklarıyla karşılık vermeyi düşündüklerini fark edersek -gerekirse şiddet kullanarak- onları baskılama hakkımızı saklı tutmalıyız. Hoşgörünün selameti adına, hoşgörüsüzleri hoşgörmeme hakkımızı saklı tutmalıyız. Hoşgörüsüzlüğü savunan veya öven her hareketin yasadışı olduğunu söylemeli ve hoşgörüsüzlüğe ya da ayrımcılığa başvurmayı da tıpkı cinayet, insan kaçırmak ve köle ticareti yapmak gibi bir suç kabul etmeliyiz.''