Bir duyusu işlevsiz kalan birinin diğer duyusu güçlenir mi?

Çoğu çalışma bunu gösterir ki, evet.

Evrimsel süreçte de körelmiş organ veya duyuların gölgesinde gelişen diğer duyular olmuştur. Bir organ veya duyu bir türde ne kadar kullanılıyorsa ve ne kadar ihtiyaç duyuluyorsa o kadar kalıcı, vazgeçilemez hâle gelir, kullanılmayanlar ise bir o kadar körelir. ^[1]

Charles Darwin'in İnsanın Türeyişi kitabından okuduğum bir alıntı bunu destekler şekilde,

''..Gözün kaybedilmesi genellikle göz sinirinin de körelmesine yol açar. (...) Böbreklerden biri hastalık yüzünden işlevsiz hâle geldiğinde diğeri irileşir ve iki katı iş yapar.'' (sf. 50)

Sorduğunuz gibi işin duyu kısmına gelirsek, 22 Nisan 2019'da görme engelli bireylerin gelişmiş duyma becerileri üzerine yapılan bir çalışma öyle gösteriyor ki,

''Araştırmalar, doğuştan kör olan ya da yaşamlarının erken dönemlerinde kör olan insanların, özellikle müzikal yetenekler ve uzayda hareket eden nesneleri takip etme söz konusu olduğunda (sadece sesi kullanarak işlek bir yoldan geçtiğinizi hayal edin), genellikle daha incelikli bir işitme duyusuna sahip olduklarını göstermiştir.''^[2]

Aynı amaçla yapılmış ve aynı doğrultuda bir başka çalışma ise işitme engellilerin gelişmiş görme becerileri üzerinedir,

''Önceki araştırmalar, işitme engellilerin işiten yetişkinlere kıyasla görsel çevrenin daha ilerisini görebildiğini göstermiştir; ancak bu değişiklikten sorumlu alanın, beynin özellikle görsel bilgiyi işlemeye adanmış bölgesi olan görsel korteks olduğu düşünülmekteydi.''^[3]

Bunun nedeni ve nasıl olduğu pek çok kez tartışılır ve araştırılır,

''Bu "süper duyular" sadece öğrenilmiş davranışlar değildir - beyin aslında kendini yeniden şekillendirir, biri eksik olduğunda diğer duyulara daha fazla alan verir.''^[4]

Günün sonunda ise sorunuza bağlı kalmak gerekirse; Evet, evrimsel süreçte bu mümkündür.