Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Yeni Soru Sor
Paylaşım Yap
Sorulara Dön
Şadi Coşgun
Üye 27 Kasım 4 Cevap
8

Mutlak hareketlilik sıfıra inerse zaman akışı sonsuza yaklaşır mı?

Uzayda sürekli bir hareket halindeyiz. Dünya güneşin etrafında, güneş samanyolu etrafında hareket ediyor. Samanyolu da diğer galaksilerden uzaklaşıyor. Bir şekilde uzayda hiç hareket etmeden mutlak olarak durmak mümkün olsa, o duran cisim için zamanın akışı nasıl olurdu?
1,325 görüntülenme
  • Şikayet Et
  • Mantık Hatası
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Tüm Reklamları Kapat
4 Cevap
Barış Gürbüz
Elektrik Mühendisi , 23 yıl deneyim 6 Aralık

Uzayda hiç hareket etmeyen bir cisim ancak evrenin merkezinde olabilir. Ancak evrenin merkezi yoktur, olsaydı evrenin herhangi bir anda bir sınırının olması gerekirdi.

Küre cismini örnek alırsak küre yüzeyindeki herhangi bir kesit alanının merkezinden söz edilemez ancak kürenin bir merkezi vardır, uzay zamanın merkezide Bing Bang'ın oluştuğu andır.

Zaman Büyük patlamadan sonra anlam kazanmıştır çünkü büyük patlamadan önce fizik kanunları işlemez , bilinen fizik büyük patlama ile başlamıştır.

Tüm Reklamları Kapat

Evrende İki nokta arasındaki metrik tanımı ile başlarsak;

Uzay zamanın geometrisi ‘metrik’ ile tanımlanır. Metrik; herhangi iki nokta arasındaki uzaklığın hesaplanması ile ilgili olup yay uzunluğunun karesi ile ifade edilmektedir:

Öklit Uzayında 2 nokta arasındaki uzaklık ; buradaki dx,dy,dz sonsuz küçüklükteki metrik değişimi ifade eder.

ds 2 =dx2 + dy2 + dz 2 dır.

Tüm Reklamları Kapat

4 boyutlu Minkowski uzayında metrik ise aşağıdaki gibi tanımlanır. Burada c ışık hızı ds sonsuz küçük eğri yay uzunluğu, dx,dy,dz sonsuz küçük boyut değişimi, t zaman değişimi

ds 2 =-c2dt 2 + dx2 + dy 2 + dz 2 ; Şimdi sabit cisme yaklaşmakta olan bir uzay gemisi düşünelim, cisim uzay gemisine bir fenerle 2 zaman aralığında ışık gönderiyor olsun (feneri yakıp söndürme) zaman aralığına delta t diyelim , deltatA cismin ölçtüğü zaman aralığı, deltatB uzay gemisindeki kaptanın ölçtüğü zaman aralığıdır. Bu iki cisim için gravistasyonel alan statik olduğu için dtA=dtB olur, ama burda bir çelişki doğdu uzayı eğri olarak kabul etmiştik ama dtA=dtB olması uzayın düz olması gerek. Burda bir çelişki doğdu . Bu çelişki ancak uzay zamanın eğri olduğunu kabul etmekle çözülür ;

tB=(1+fiB-fiA/c2)tA dır. ( gravitasyonel red shift ) . Burda fiB,fiA gözlemcilerin gravistasyonel alan değişim vektörüdür. Zaman gravistasyonel alan değişiminin küçük olduğu yerde yavaş akar . Karadeliğin olay ufkuna yaklaşmakta olan cismin gravistasyonel potansiyel değişimi sonsuza gideceğinden zaman sanki hiç akmıyormuş gibi yavaşlayacak cisim olay ufkunu geçtiği zaman gravitasyonel potansiyel değişimi sonsuza zamanda durma noktasına gideceği için ( uzay zaman kendi üstüne bükülüp sonsuza uzatıldı , ışık yolunu bulamıyor sanki) cisimden haber alınamayacaktır.

Sonuçta tek başına duran bir cisim için zamanın ne olduğunu belirlemek saçmadır, zaman ancak görelidir ve birbirlerine göre konumlanan cisimler için anlam kazanır.

Kaynak. Herhangi bir üniversite fizik lisans genel görelilik giriş kitabı, basit matematikle anlamak isteyenler için General Relativity Daniel Bauman University of Amsterdam ders notları.

Konuyu tam anlamak için tensör cebri ve diferansiyel geometri bilgisi şarttır, Burda tensör gösterimine girilmedi. [1]

Kaynaklar

  1. Daniel Baumann. General Relativity. Yayınevi: University Of Amsterdam.
1
  • Şikayet Et
  • Mantık Hatası
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
İlhan Taşlı
Uzay Bilimleri Takipçisi 2 Aralık

Zaman genişlemesine neden olan iki durum var: Birincisi; kütle çekime bağlı zaman genişlemesi. İkincisi; hızınıza bağlı zaman genişlemesi.

Dünyanın kendi ekseni etrafında dönmesi, yörünge etrafında dönmesi, Güneş Sistemi'nin galaksi etrafında dönmesi ve gezegen yüzeyinde kütle çekime maruz kalmamız hissedilemez, fakat ölçülebilir zaman genişlemesine neden olur.

Galaksi dışında kendi referansına göre tamamen hareketsiz ve kütle çekim etkisinden uzak bir gözlemcinin kolundaki saat ile bizim kolumuzdaki saat arasında bir zaman farkı oluşacaktır. Bu fark bir kaç milyon yılda bir saniyeden daha fazla değildir. [1]

Tüm Reklamları Kapat

113 görüntülenme

Kaynaklar

  1. Ç. M. Bakırcı. Özel Görelilik Teorisi Nedir? Einstein, Işık Hızının Doğasını Açıklamayı Çalışırken Evreni Nasıl Çözdü? - Evrim Ağacı. (2 Şubat 2022). Alındığı Tarih: 2 Aralık 2024. Alındığı Yer: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı
8
  • Şikayet Et
  • Mantık Hatası
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Ömer Faruk Öz
Evrim Ağacı YouTube izleyicisi 6 Aralık

Genel göreleliğe göre kütleye sahip olan cisimler zamanda ileriye giderler.[1] Yani zamanda ileri gitmek için kütlemiz olmalıdır. Kütlenin olabilmesi için higs bozonu gerekiyor. [2] Ama higs bozonu çok az bir kütle verir. Bu kütlenin yanında atom altı titreşimler ve genel olarak hızımız bize fazladan kütle kazandırır. [3] Tabi modern fizikte bu davranış kütle artışı yerine harekete olan etkiler şekilde değerlendirilse de sonuç olarak aynı yere çıkıyor. Higs bozonu, atom altı parçacıkların titreşim enerjisi olmadan kütle veriyor. [4] Sonuç olarak Atom altı parçacıkların titreşimini azaltsak ve hiç hareket etmesek bile higs bozonuna sahip olduğumuz için daha yavaş ta olsa zamanda ileriye gitmeye devam ederdik. Ama belki zamanda geriye gitmemek veya geri gitmek için başka yollar vardır.

Buradaki hız kavramı göreli olduğu için referans objesine göre hızdan bahsediyoruz. Yani neyi incelemek istiyorsanız onun hızında sabit durmak ve ivmelerden kaçınmak en iyisi olacaktır. Hatta referans objesini aşırı hızlı bir şekilde ivmelendirebilirseniz siz sabit durmaya çalışmadan referans objesini slow motion video izler gibi izleyebilirsiniz. referans objesini ne kadar ivmelendirirseniz, referans objesini o kadar yavaşladığını gözlemlersiniz. Hatta kara deliğe düşen biri bize göre asla düşmez. Tam olay ufkunda donar kalır.

Tüm Reklamları Kapat

Kaynaklar

  1. A. Einstein. (1915). Genel Görelelik. Sitzungsberichte der Königlich Preussischen Akademie der Wissenschaften, sf: 844-847. | Arşiv Bağlantısı
  2. Peter Higgs. Higs Bozonu. Alındığı Tarih: 6 Aralık 2024. Alındığı Yer: lhc-machine-outreach | Arşiv Bağlantısı
  3. A. Einstein. Hareketli Cisimlerin Elektrodinamiği. Alındığı Tarih: 6 Aralık 2024. Alındığı Yer: myweb augsburg | Arşiv Bağlantısı
  4. R. Sekhar Chivukula. Kuantum Kromodinamiği. Alındığı Tarih: 6 Aralık 2024. Alındığı Yer: stanford | Arşiv Bağlantısı
3
  • Şikayet Et
  • Mantık Hatası
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Sabri Küsüroğlu
Araştırmacı 3 Aralık

Zaman ve hareket arasındaki ilişki, fizikte uzun zamandır en ilgi çekici sorulardan biri olmuştur. Einstein’ın görelilik teorisi bu konuya ışık tutarak bizi şaşırtıcı bir gerçekle tanıştırdı: Zaman ve mekan, mutlak değil, görecelidir! Newton’un "zaman her yerde aynı akar" fikrini bir kenara bırakabiliriz.

Şimdi soruya gelelim: Eğer uzayda bir cismi tamamen hareketsiz bırakabilseydik (yani “evrenin geri kalanına göre” hiç hareket etmese) o cismin zamanı nasıl akardı? İşte yanıt: Hareketsizlik, zamanın akışını durdurmaz ya da sonsuza yaklaştırmaz. Zamanın nasıl aktığı, hızınıza ve bulunduğunuz yerdeki kütle çekim etkisine bağlıdır.

Hız meselesine bakalım: Görelilik teorisine göre, ne kadar hızlı hareket ederseniz zaman o kadar yavaş akar. Bu, ışık hızına yaklaştıkça belirginleşen "zaman genişlemesi" dediğimiz bir fenomendir. Ancak yavaş hareket eden veya duran bir cisimde zaman daha "normal" akar, durduğunuzda zamanın durmasını beklemeyin!

Tüm Reklamları Kapat

Bir de kütle çekim etkisi var. Büyük kütleli bir cisim, çevresindeki zamanı adeta "yavaşlatır". Bu yüzden, bir kara deliğin yakınında zaman dışarıdaki bir gözlemciye göre daha yavaş akar. Ama yine, hareketsiz durmanın böyle bir etkisi yok.

Kısaca, mutlak hareketsizlik gibi bir durum olsa bile, bu zamanın sonsuz bir şekilde akmasına yol açmaz. Zaman, hız ve kütle çekiminin etkileriyle biçimlenir, hareketsiz olmanızla değil. Belki evrenin en derin köşelerinde mutlak bir durgunluk hayali mümkündür, ama zaman sizi asla bırakmaz![1][2][3][4]

164 görüntülenme

Kaynaklar

  1. G. Saathoff, et al. (2003). Improved Test Of Time Dilation In Special Relativity. American Physical Society (APS). doi: 10.1103/PhysRevLett.91.190403. | Arşiv Bağlantısı
  2. H. P. Robertson. (2002). Postulateversusobservation In The Special Theory Of Relativity. American Physical Society (APS), sf: 378-382. doi: 10.1103/RevModPhys.21.378. | Arşiv Bağlantısı
  3. J. M. Hill, et al. (2012). Einstein's Special Relativity Beyond The Speed Of Light. The Royal Society, sf: 4174-4192. doi: 10.1098/rspa.2012.0340. | Arşiv Bağlantısı
  4. M. S. Burns, et al. (2017). Measurement Of Gravitational Time Dilation: An Undergraduate Research Project. American Association of Physics Teachers (AAPT), sf: 757-762. doi: 10.1119/1.5000802. | Arşiv Bağlantısı
4
  • Şikayet Et
  • Mantık Hatası
1
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close