Merhaba
Soruyu anladığım kadarıyla açıklayacam daha açık olması için çift yarık deneyine ve ∆x(saçak aralığı)in ne olduğuna bakmamız lazım
Öncelikle saçak aralığı dediğimiz şey
∆x ile ifade edilir ve dalga boyu ile yarık ve perde arasındaki uzaklık ile doğru orantılı, kırılma indeksi ve yarıklar arası uzaklık ile ters orantılı olan bir durumdur
Formülle ∆x=y.L/d.n
Ama bu sorunun özellikle bunla alakalı olduğunu düşünmüyorum o yüzden hemen çift yarık deneyine atlayacağım
bu deney elektronun hem dalga hem de parçacık olarak davrandığını açıklar
Daha açarak anlatırsak simdi karşımızda 2 çift yarık var ve siz bu iki yarığa demir bilyeler fırlatıyorsunuz duvara düşen izdüşüm 2 düz çizgi oluyor
Su dalgası gönderiyorsunuz bu sefer o 2 çift yarığa, duvarda çıkan izdüşüm ise girişim deseni oluyor.
Bunu atom altı parçacıklara indirgeyerek elektron fırlatıyoruz ilk başta bilye gibi tek tek fırlatıyoruz fakat duvara düşen izdüşüm beklediğimiz gibi olmuyor beklediğimiz düz çizgi iken bir girişim deseni görüyoruz
Yani elektronlar kendileri ile etkileşime girerek bir girişim deseni oluşturuyorlar bunu nasıl olduğuna dair yani elektronların hangi yarıklardan geçtiğini anlamak için gözlemci(kamera, dedektör vb.) koyuyoruz.
Bu sefer elektronların hangi yarıklardan geçtiğini belirleyebiliyoruz ama o duvardaki izdüşüm bu sefer 2 çift düz çizgi oluyor. Yani gözlem yapmaya kalkınca elektron sanki izleniyormuş sanki bunun farkındaymış gibi davranıyor
Yani eğer sen elektronları gözlemlemeye yani bir ölçüm yapmaya çalıştığın zaman elektronun davranışını da değiştirmiş oluyorsun ve bunada biz ölçüm problemi diyoruz.
Başta dediğim ∆x e gelirsek yarıklar arası mesafe artacağından ∆x küçülür yani Ekran üzerindeki girişim deseninde, art arda gelen aynı cins iki saçak arası azalır.
Şimdi bir boşlukta olduğumuzu varsayarak buna yorum yapıyorum ne kadar ışık yılı uzakta olsada olsun elektronlar o yarıktan geçer ışık boşlukta sonsuza dek gidebilir nihayetinde yarıkta kullandığımız şey ışık demetleri yani çok sayıda elektrondan oluşan bir ışın demeti oluştururuz ve ardından yoğunluğu, dedektörlerimize yalnızca arada bir ulaşana kadar düşürürüz. Bunlar kesinlikle bireysel elektronlardır.
Şimdi gelelim asıl konuya ölçüm problemi dediğimiz şey bizi karşılayabilir bu durumda nitekim eğer olurda diğer B yarığından gelen ile C yarığından gönderdiğimiz ışın demetleri birbirleriyle karşılaşırsa bunlar etkileşime girer ve bir girişim deseni oluşur tıpkı bir dalga gibi ama olurda bunlar birbirleriyle etkileşime girmez sanki tek yarıktan geçiyormuş gibi geçerler ise kırınıma uğrarlar yani yarık ile inceleyeceğimiz düzlemin arasındaki uzaklığa da bağlı diyebiliriz burası biraz bulanık olduğundan 2 ayrı görüşle cevabımı verdim daha açık olursam B ve C ye gönderdiğimiz ışık demetleri perde diyebileceğimiz bir düzleme giderken birbirleriyle etkileşime girerse bu perdede çıkan izdüşüm girişim deseni olur ama aradaki uzaklığa bağlı birbirleriyle etkileşime girmezler ise yani sanki B ve C yaptıklarına ayrı ayrı ışın demeti göndermiş gibi görünüyor ise kırınıma uğrarlar ve biz bunu gözlemlemeye çalışırsak ölçüm problemi dediğimiz şeyle karşılaşırız.
Şimdi bir yarığın diğer yarıktan daha yakın olma konumuna değinelim üstte de belirttiğim gibi ∆x saçak aralığı anlamına gelir ve hayali bir düzlem düşünelim B noktası A noktasına daha yakın olsun C noktası ise daha uzak C noktası A noktasının aşağısında kalsın ve B noktası A noktasındsn daha üst bir yerde bulunsun
Burda merkezi saçak dediğimiz şey bu durumda C noktası aşağı olması nedeniyle merkezi saçak aşşağı doğru kaymış olacak ve bu durumda az önce dediğim 2 farklı senaryodan yine bahsedebilicegiz
Ama benim ana fikrimi soracak olursanız dediğiniz şey merkezi saçağın konumunu değiştirir ve bahsettiğim gibi ∆x i azaltır ve çift yarıkta aynısını gördüğümüz sonucu elde ederiz (tek yarık gibi davranmayı göz ardı etmemeliyiz) yinede bana daha yakın gelen bir cevap var
Girişim deseni, tıpkı çift yarık deneyinde olduğu gibi.
