Oksijen, canlıların genetik yapısını bozarak 70 veya 80 yıl sonra öldüren bir gaz mıdır?

Teknik olarak evet diyebiliriz bunun cevabına; çünkü bakıldığı zaman yaşlılıkla gelen hastalıklar dahil olmak üzere (alzheimer) bir çok hastalıkta ROS yani reaktif oksijen türlerinin neden olması sayısız çalışmada gösterildi ve bu bir gerçek ki antioksidan kavramının önemi bu yüzden bu kadar önemlidir.

Yukarıda bir çok detaylı ve güzel cevap var aslında ve bu başlı başına bir konu olmalı çünkü vücut sistemimiz oksijenin verdiği zararı engellemek için bir çok mekanizmaya sahip hatta sistemini onun üzerine kurmuş diyecek kadar da iddialiyim bir toksikolog olarak; mesela glutatyon seviyeleri bu konuda size ışık tutabilir ve ben bu konuda daha detaylı bilgiler atabilirim isterseniz.

Bir de olaya çok çok basit bir mantık ile yaklaşacağım; bir elmayı açık havada bıraktığınız zaman çürür ve bozulur bunun olmasında oksijenin payı büyüktür Sebebi elmanin organik olmasıdır. Peki insan nedir ? :)

cevabı kısmı evet kısmi hayır. oksijen normalde dokuları ve hücreleri tahrip eder ama vücudumuzda buna karşı güçlü koruyucu sistemleri vardır. bu sistemler olmasa nekrozlar, dejenerasyonlar, kanser, yağ dokusunun bozulması ve pek çok sorun ile karşı karşıya kalırdık.

oksijen normalde okside edici yani diğer atomlardan elektron alan bir elementtir. bu enzim doğal olarak vücudumuzdaki hücrelere de zarar verebilir ancak dokularımızda ve hücrelerimizde bunun olmasını önlemek için antioksidanlar vardır. bu antioksidanlar enzim, protein, vitamin formunda olabilirler ve dokulardaki serbest oksijenin dokuları okside etmesini önlerler.

oksijen bizim için olmasa da anaerob canlılar için kesinlikle öldürücüdür. ayrıca anaerobik enfeksiyonlarda yara veya enfeksiyon bölgesine hidrojen peroksit (H2O2) uyguladığımızda anaerob canlıların yanında organizmanın hücrelerinde de nekroz (hücre ölümü) ve dejenerasyon yapar. bunun nedeni hücre ve dokulardaki antioksidanların birden bire bu kadar yoğun bir oksijen temasına çok etkili ve çok hızlı bir yanıt verememesindendir. yani açık bir şekilde oksijen saf halde vücuda zararlı bir maddedir.

bununla ilgili en güzel örneklerden birisi ilk büyük yok oluş evresidir. 2500 milyon yıl önce pretozoic zamanda siyanobakteriler oksijen üretiyordu ancak bunu hemen hücre dışına atıp zarar görmekte  korunuyordu. siyanobakteriler denizde yaşıyorlar ve denizdeki demir, organik moleküller ve diğer mineraller oksijeni tutarak serbest halde gezmesini zorlaştırıyordu. ancak bu maddeler oksijene tamamen doyduğunda oksijen  okyanusta serbest halde gezmeye başlamıştır ve oksijene karşı hiçbir savunma mekanizması olmayan siyanobakteriler okside olarak ölmüşlerdir. konu dışı ama bu oksijen atmosfere ilk defa bu zamanda çıkmıştır ve atmosferdeki metanın miktarını azaltarak ilk buzullaşmayı yani huronian bullaşmasını (2400-2100 myo) tetiklemiştir.

Oksijen hem mitokodri vasıtasıyla bizi yaşatır. Hem de yakıcı özelliği ile bizi hızlı yaşlandırıp, ömrü kısaltır.Buna göre oksijenin bol olduğu yağmur ormanlarında ömür kısalır, oksijenin az olduğu yüksek dağlarda yaşayanlarda ömür uzar.