Merhabalar,
İlk olarak zekâ TDK kurumu tarafından; "İnsanın düşünme, akıl yürütme, objektif gerçekleri algılama, yargılama ve sonuç çıkarma yeteneklerinin tamamı, anlak, dirayet, zeyreklik, feraset." olarak tanımlanmaktadır.[1]
*Zekâ şeklinde yazılması gerekse de â yüzünden zor olduğundan yazıda zeka şeklinde kullanılacaktır ki zaten genelde de öyle kullanılır, yanlışlık olmasın.
Tanımdan yola çıkarak zeka türlerinin aslında insanları herhangi bir olaya karşı düşüncelerinin sınıflandırılması ile ortaya çıktığını söyleyebiliriz.
Aslında burada sorunuzdan kaynaklı da bir hata çıkıyor, zeka türlerinin olduğu iddiası var olmakla beraber kanıtlanabilmiş bir iddia değildir. Buna "Çoklu Zeka Teorisi" denilmekte ve henüz bilimsel bir yöntem ile kanıtlanmış değildir maalesef.
Kanıtlanmış bir iddia olmadığından net cevap vermek mümkün değildir. Siz de aynı şekilde insanları farklı düşünce tarzlarına göre kanıt sunmadığınız takdirde aynı mantıkta sınıflayabilirsiniz. Bu durumun kanıt sunulamayacak bir durum olduğunu iddia etmek de mümkün. Çünkü zeka dediğimiz kavram aslında bizler tarafından anlam verilmiş bir sözcük, bu sözcüğün anlamından dolayı da zaten sınıflanması konusunda problem yaşanılmakta ve kavramın anlamı farklı farklı yorumlanmakta. Deney ortamının zeka denilen kavramı ölçmek için ya çok çok boyutlu düşünülmesi ya da kavramların iç içe girip kısmi nitel anlamda kabul etmesi gerekir. Hali hazırda nicel yollarla zeka türünü belirlemek mümkün değil çünkü. Ancak gene de her şeye rağmen bu iddiayı destekleyenler tabii ki zekayı türlere ayırmıştır. Bunlar (değişmekle beraber) şöyle sıralanmaktadır:
Linguistic-Verbal Intelligence (Dil Bilimsel Zeka),
Visual-Spatial Intelligence (Uzamsal Zeka),
Logical-Mathematical Intelligence (Mantık-Matematiksel Zeka),
Bodily-Kinesthetic Intelligence (Bedensel-Kinestetik/Duyu Devinişsel Zeka),
Musical Intelligence (Müzikal Zeka),
Interpersonal Intelligence (Sosyal Zeka),
Intrapersonal Intelligence (Özedönük Zeka).
Temel olanlar bunlar olsa da elbette fazlasını eklemek de mümkün.
Sonuç olarak; bilimsel yöntemlerle kanıtlanana kadar "Çoklu Zeka Teorisi" iddiadan ibarettir. Bahsedilen zeka türlerinin arttırılması veya azaltılması yönünde engel bulunmamaktadır. Zekanın türlere ayrımı da henüz söz konusu değildir.
Not: Zeka türlerinin isimleri Evrim Ağacı yazılarından "Çoklu Zeka Teorisi Nedir?"den alınmıştır ayrıca linkini bırakacağım bu yazıyı daha detaylı bilgi edinmek için kullanabilirsiniz.
İyi günler dilerim.
Kaynaklar
- Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu | Sözlük. Alındığı Tarih: 20 Nisan 2023. Alındığı Yer: Türk Dil Kurumu | Arşiv Bağlantısı
