Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Yeni Soru Sor
Paylaşım Yap
Sorulara Dön
Evrim Ağacı Soru Botu
Üye 29 Kasım 2022 3 Cevap
6

Evren sonsuz ise Büyük Patlama anında evren nasıl "tekillik" halinde olabilir?

666 görüntülenme
  • Şikayet Et
  • Mantık Hatası
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Tüm Reklamları Kapat
3 Cevap
Ege Özmeral
Ege Özmeral
179K UP
Fizik Master Öğrencisi / Evrim Ağacı Yazarı 30 Kasım 2022

Öncelikle tekillilik konusunda “bütün Evren’in tek bir noktada olması” gibi bir yanılgı var ki bu doğru değil.

Büyük Patlama anında Evren’imizin tekillilik durumunda olup olmadığı bilinmiyor. Hatta o anda Evren’imiz sonsuz büyüklükte bile olabilir. Büyük Patlama hakkında bir kitap veya yazı okuduysanız, “Evrenimiz t1 saniyede bir golf topu büyüklüğündeydi, t2 saniyede Dünya büyüklüğüne ulaştı…” gibi cümleler okumuş olmanız mümkün. Ancak bu tarz cümlelerde Evren’in büyüklüğünden kasıt “gözlemlenebilir evrenin” büyüklüğüdür, Evren’in kendisinin değil. Büyük Patlama anının belli koşullara uyması halinde tekillilik içermesi gerektiğini gösteren bazı teoremler vardır, gelin onlardan ikisine göz atalım.

İlki, Hawking-Penrose Tekillilik Teoremleri’dir. Bu teoremlerden birine göre güçlü enerji koşulu sağlanan uzay-zaman bölgesinde tekillilik olmak zorundadır. Güçlü enerji koşulu, negatif basınçtan (tension) dolayı oluşan itici anti-kütleçekimin, enerjiden dolayı oluşan çekici kütleçekiminden daha güçlü olması durumudur ve teoreme göre eğer böyle bir koşulu sağlayan uzay-zaman alanı varsa o alan tekillilik içermek zorundadır. Bu duruma uyan iki yerin olduğu düşünülüyordu: Karadelikler ve Evren’in başlangıcı. Ancak sonradan pek çok fizik teorisinin gösterdiğine göre Evren’in başlangıç koşullarının güçlü enerji koşuluna uymadığı görüldü. Henüz doğrudan gözlemlenmeyen ancak fizikçilerin büyük çoğunluğunun doğru olduğuna inandığı Enflasyon Teorisi’nde de Evren’in başlangıcı güçlü enerji koşuluna uymaz. Bu nedenle fizikçiler artık bu teoremi ciddiye almıyorlar.

Tüm Reklamları Kapat

Çok daha iyi, Penrose tarafından kanıtlanmış bir teorem daha vardır. Daha iyidir çünkü sadece sıfır-enerji (null energy) koşulu kullanır. Sıfır-enerji koşulu, eğer bir alanın çevresinden geçen ışık huzmeleri o alanın kütleçekim merkezinden geçmek zorundaysa (kütle çekim merkezinden geçmeden savrulması da mümkün olabilirdi) o alanın kütleçekim merkezinin tekillilik içermesi gerektiğini söyler. Ancak bu teoremin iki sorunu vardır: sıfır-enerji koşulu kuantum mekaniği ile çelişiyor gibi gözüküyor ve uzayın herhangi bir zamanda sonsuz olduğunu varsayar ki, uzayın sonlu mu sonsuz mu olduğunu bilmiyoruz. Eğer Evren’imiz düz ise bu Evren’imizin sonsuz olduğunu gösterir fakat Evren’imiz düz değil kapalı bir evren ise bu, onun sonlu olduğunu gösterir. Evren’imizin sonlu olması okuyucu için biraz kafa karıştırıcı olabilir çünkü akla “Evren’in sınırına gelirsek ne göreceğiz?” gibi bir soru getirebilir. Evren’in kapalı olduğu topolojiler “sonlu ama sınırsız” olarak ifade edilir. Örneğin bir basketbol topunun yüzeyi böyle bir topoloji için güzel bir örnektir. Basketbol topunun yüzeyi iki boyutlu ve sonlu bir yüzeydir ancak sınırı yoktur. Bu da topun üzerinde ne kadar ilerlerseniz ilerleyin asla “yüzeyin sonu” gibi bir yer ile karşılaşmayacaksınız demektir. Topun yüzeyinde bir yönde ilerlerseniz bulunduğunuz yere geri dönersiniz. Eğer Evren’imiz sonlu ise sınırsız olacaktır, bu nedenle “Evren’in sınırı” gibi bir kavram anlamsızdır.

Günümüzde yapılan ölçümler Evren’imizin düz veya düze fazlasıyla yakın olduğunu gösteriyor. Ancak Evren’imizin bu kadar düz olabilmesi için madde ve enerji yoğunluğu parametresinin çok hassas bir değerde olması gerekir ve bu parametrenin neden bu kadar hassas değere sahip olduğunun klasik Büyük Patlama modelinde bir açıklaması yoktur. Bu nedenle bir problemdir ve bu probleme Düzlük (Flatness) Problemi adı verilir. Bu cevapta anlattığım Enflasyon Teorisi bu problemin cevabını veriyor gibi gözüküyor.

Bu cevabın içeriği ve doğruluğu, Evrim Ağacı editörleri tarafından kontrol edilmiş ve onaylanmıştır.
5
  • Şikayet Et
  • Mantık Hatası
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Silinmiş Üye
Silinmiş Üye Meraklı 16 Kasım 2023

Büyük Patlama teorisi ve evrenin başlangıcıyla ilgili geçmişteki görüşler bir tekillikten (singularity) bahsediyordu, ancak günümüzde bu görüş değişti. Artık, Büyük Patlama'dan önce kozmik şişme (inflation) olduğu ve bu şişmenin evrenimizin erken dönemlerinde hızlı bir genişlemeye yol açtığı düşünülmekte. Kozmik şişme, evreni sıcak, yoğun ve genişleyen duruma getiren bir süreci başlatmıştır. Bu genişlemenin sonsuz bir evreni nasıl açıklayacağına dair henüz net bir bilgi yoktur ve evrenin nasıl başladığına dair kesin bir bilgiye sahip değiliz. Şişme evrenin eski bilgilerini silebilir ve öncesinde ne olduğunu anlamamızı engelleyebilir. Bu nedenle, evrenin sonsuz olduğu iddiası tekillik kavramıyla çelişmektedir ve evrenin başlangıcını anlamak için daha fazla bilgiye ihtiyaç duyulmaktadır.

0
  • Şikayet Et
  • Mantık Hatası
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Yasin Kayalar
Yasin Kayalar
185K UP
Yaklaşık 21 yıldır Bilim ve felsefe ile ilgilenir 16 Haziran

İster gözlemlenebilir evren için olsun ister mega evren için olsun genişleyen bir evren için zamanın başlangıcında ve sıfır noktasında evrende herşeyin bir arada olduğu bir ana ulaşmak kaçınılmazdır. Evren için sonsuzluk diye bir şey yoktur. Çok büyük aşırı büyük olması bir şeyin sonsuz olduğu anlamına gelmez. İnsanlar bizim için aşırı büyük olanı genelde sonsuz diye anıyorlar. Örneğin milyarlarca yıl aşırı büyüktür ama sonsuz değildir. Evren için de başlangıcı olan herhangi bir şey ne kadar büyük olursa olsun sonsuz olamaz ve sonsuz olarak nitelenemez. İnsanların bu anlamda kavram ve terminoloji hatası yaptıklarını hatta mantık hatası yaptıklarını görüyoruz. Çok kolay bir biçimde sonsuz kavramını 'aşırı büyüklükler' için kullanıyorlar. Oysa ki sonsuz kavramı bu kadar kolay anlaşılabilir ve kavranabilir bir kavram değildir. Sonsuzluk nedir neye karşılık geliyor bunu bu anlamda çok dikkatli düşünmek gerek. Sonsuzluk ezeli ve ebediliği kapsayan bir kavramdır. Sonsuzluk esasen sayılabilir olmamayı ifade eder. Sonsuz bir sayı değil bir kavramdır. Ne başı açısından ne de sonu açısından Sonsuz o şeye sayılabilir Herhangi bir nitelik ve nicelik verememektir. Yani sonsuzluk 'son' kelimesinden olumsuz ve karşılığı olarak türeyen bir kelime olsa da esasen hem sonu olmamayı hem de 'baş' kelimesi açısından başlangıcı olmamayı ifade eden bir kavramdır. Kısacası sonsuzluk için baş ve son hiç yoktur ve olmamalıdır. Tüm bu açıklamalara göre evren için sonsuz terimini kullanmak mümkün değildir. Evrenin zamansal başı ve sonu olduğu sürece hiç bir şekilde evren için sonsuzdur denemez. Evrenin sonsuz olmasının tek yolu evrende zamanın akmaması halinde mümkündür. Böyle bir durumda evren tekillik halinde Einstein'ın deyimiyle 'donuk bir nehir' halinde olmak zorundadır. Böyle bir ihtimal var mı evet var. Einstein gibi zaman konusunda devrim yapan bir dahinin neden böyle düşündüğünü tam anlamadan böyle bir şey olamaz demek sadece bir önyargı olabilir. Einstein kendi ortaya çıkardığı zamanın doğası karşısında şok yaşamış bir insandır. Zamanın gerçekten var olduğundan bile emin olamamıştır. Hergün varlığından emin olduğumuz bir şey için bir yanılsama/ilizyon olduğunu düşünmesi çok çok ilginçtir. Lokal bir ölçekte zamanı tanımladığımızı ve saydığımızı anlayamayan insanların Einstein neden bu şekilde düşündüğünü anlaması mümkün değildir. Özellikle bizim zamanı sayma ve ölçekleme biçimimizin mutlak bir nicelik olduğunu sanan kişilere ne yazık ki hiç bir şey bu konuda anlatılması mümkün değildir. Evrenin kendisindeki durum olarak zamanın ileri ve geri yönü arasında bir fark olmadığına dair bir çok done elimizde var. Bunlar da esasen çok güçlü kanıtlar. Deneyimimiz bizi geçmişte defalarca yanılttı. Bu yüzden zaman deneyimimize çok fazla güvenmemek için yeterince elimizde kanıt var. Artık gördüğümüzün bile öyle olmadığını kabul etmemek için bile bir çok nedenimiz var. Gerçeklik deneyimi ve gerçeğin ayrışan durumu bizi herşeyin ince ayarlanmış bir kurgu/oyun/tuzak olduğuna doğru bizi hızla sürüklemektedir. Sanki herşey bizi yanıltmak için ayarlanmış gibi. Nereye elimizi atıp fazla üzerine gitsek elimizde kalıyor ve beklenmedik dar boğazlara sınırlara ulaşıyoruz. En son sınıra ulaştığımız yerlerde ise artık tutarlılığı yitiriyoruz ve gerçeğin ve gerçeklik deneyiminin ayrıştığına tanık oluyoruz.

1
  • Şikayet Et
  • Mantık Hatası
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.

Bize Ulaşın

ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close