Laiklik ve sekülerizm arasındaki fark nedir?

En geniş anlamı ile laiklik, din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması, devletin her inanç grubuna aynı uzaklıkta olması, devletin kontrolünde olan eğitim, sağlık, güvenlik, hukuk, ekonomi gibi alanlarda herhangi bir dini grubun söz sahibi olmaması, devletin dış ve iç politika için alınan kararlarda belli bir inanç grubunun çıkarlarını gözetmemesi, hiç kimsenin bağlı olduğu dini inançtan dolayı devlet kadrolarından uzaklaştırılmaması ya da bürokraside yükseltilmemesi, yani kısacası devletin tüm inanç gruplarına eşit mesafede olması demektir.

Dinin toplumsal düzeyde prestij kaybettiğini, geçmişe nazaran daha az sayıda insanı etkileyebildiğini, git gide toplum için referans noktası olmaktan uzaklaştığını ifade eden sekülerleşme ve laiklik kavramları birbirlerinin yerine kullanılmaması gereken kavramlardır.^[1]

Yukarıda tanımlandığı gibi din-toplum ilişkisini açıklayan bir terim olan sekülerleşme; günlük dilde ise din ve benzeri doğaüstü inançların günlük hayattaki görülen etkilerinin ve etki güçlerinin azalması olarak da kullanılabilir.

Laiklik, din ve devlet işlerinin birbirinden ayrı olması demektir. Devletin dini temsil etmemesini ve ona bağlı kalmamasını savunur. Laiklik, en katı olarak Fransa'da* devam etmektedir ve bu, daha çok onların tarihiyle alakalıdır; zaten bu sebeple "laïcité" kelimesi Fransızcadan alınmıştır. Laikliğe "Fransız sekülerizmi" de denir; fakat genel olarak Avrupa'da yaygın olan ve daha ılımlı yürütülen bir ideolojidir. Genelde (Sovyetler Birliği ve Fransa dışında) laiklik, mütedeyyinler tarafından desteklenir, devletin dine karışması önlenir ve böylece devlet, dini bir otorite olmadığı için, bireylerin seçecekleri yol ve yolsuzluk vicdanına bırakılır. Hatta son yıllarda bu sebeple muhafazakar insanların muhafaza ettikleri şeyleri devletten koruması için liberteryen olmaları gerektiğini söyleyen büyük bir görüş vardır.

Sekülerizm ise devletin insanların dini hayatına karışmaması demektir. Daha çok Anglo-Amerikan ülkelerinde olan ve doğal hukukun parçası bir ideolojidir. Örnek vermek gerekirse İngiltere laik değildir; devlet, Anglikan Klisesine bağlıdır. Monark, kilisenin izin vermediği şeyleri yapamaz. Ayrıca yerel kamu bölgelerinde rahipler görev alarak, yapılacak işlerde onayları alınır ve dua edilir. Keza Birleşik Devletler'de de devlet geleneklerinde konuşmadan önce ve sonra, kongre açılırken ve kapanırken, vs okunan dualar ve Kurucu Babaların kurduğu anayasadaki tanrıya bağlılık gibi sebeplerden ABD'de laiklik keskin değildir. Fakat bu ülkeler sekülerdir, insanların dini durumuna karışmazlar. Mesela Birleşik Devletler'de bir sokakta peyotları gözüken ve dindar giyinmiş Yahudilerin olduğu mahallelere gidebilirsiniz özgürce. İnsanlar, başkalarının özel mülküne zarar vermedikleri sürece dinlerini özgürce yaşayabilirler veya Amerikan seçimlerinde bazı kiliselerin desteklediği adaylar olabilir - ki bazı kiliselerin adaylarının başkan olduğu zamanlar olmuştur. Keza aynı şey Birleşik Krallık için de söylenebilir: Müslümanlar, Sihler, vs. özgürce dinlerini yaşayıp devlet tarafından hiç bir baskı altına kalmadan dini vazifelerini yerine getirmektedir.

Bazı laik olmayan fakat toplum olarak seküler olan ülkelere örnek olarak İskoçya, İsveç, Danimarka, Finlandiya, İzlanda, Gürcistan verilebilir.

*Fransa'nın bazı bölgelerinde laiklik uygulanmaz, bazı bölgeler de yerel yasanın belirlediği Yahudilik, Katoliklik, Lütercilik ve Kalvinizm resmî statüye sahiptir.