Ruh üzerine görüşleriniz nedir?

İlk olarak şunu net ve kesin bir biçimde, altını çizerek ve kalın harflerle belirtelim: Klasik anlamıyla insanı 'insan' yapan, onu diğer canlılardan ayıran, bize bilincimizi kazandıran, fiziksel olmayan, maddelerin üzerinde olan, ölümden sonra da dahil olmak üzere sonsuza kadar var olacak olan "ruh" olgusunun bilimsel perspektifte (bakış açısında) hiçbir geçerliliği, gerekliliği ve işlevi yoktur.

Ruhun bilimsel olarak araştırılabilir olduğu varsayımı üzerinden yola devam edecek olursak, sinirbilimin son birkaç on yıldır ortaya koyduğu bulgular açıktır: canlılarda "beden" ve "ruh" diye bir ayrım olduğuna dair en ufak bir iz bulunmamaktadır. Tam tersine, yapılan her bir sinirbilim çalışması; bilinç, algı, düşünce, farkındalık, öz-farkındalık, vb. kavramları daha somut, daha maddeye indirgenmiş, daha net araştırılabilir kılmaktadır.

Peki tüm bu çerçevede "ruh"un yeri nedir? Örneğin "Psikoloji" isimli bilim dalının Türkçe adı halen "Ruhbilim" olarak geçmektedir. "Psike" gibi terimler, halen bilimde kullanılmaktadır. Bu durumda bilim insanları "ruh hali" gibi terimler kullanırken, beynimizin ötesinde, madde-üstü bir kavramı mı ifade etmektedirler?

Bilim dilinde "ruh" derken kastedilen, beynin faaliyetleri sonucu oluşan algıların ve davranışların tümüdür. Günümüzde zaten artık bu sözcük neredeyse tamamen bilimden çıkarılmış, bilim insanları kastetmek istedikleri şeyler için daha spesifik sözcükler belirlemiştir ("algı" gibi, "tepki" gibi, "düşünce" gibi, "duygu" gibi). Bunların hiçbirinin doğaüstü veya bilimsel olarak test edilemez olduğu iddia edilmez. Hatta her geçen gün "ruh" kavramı, onunla birlikte gelen diğer bilim-dışı kavramlardan ötürü bilimin sınırlarından daha da fazla dışlanmakta ve bilimdışı fanatizmi savunanların mensup oldukları akımları nitelemek için kullanılmaktadır.

Uzun lafın kısası, "ruh" derken ne kastettiğiniz, işin bilim tarafında mı, yoksa felsefe tarafında mı olduğunuzu belirleyen ana faktördür. Eğer ki metafizik olan, bilimsel araştırma yöntemleriyle açıklanamayacak olan, maddeci olmayan bir "ruh" kavramından söz ediyorsanız, muhtemelen yanılıyorsunuz ve bilim neden ve nasıl yanıldığınızı size fazlasıyla gösterebilecek kadar bilimsel veriye şu anda sahip. Ancak eğer ki "sinir sistemimizin çalışmasından doğan sonuçların tamamı" için "ruh" sözcüğünü kullanıyorsanız ve bir bireyin "ruh halinin", davranışlarının, vb. özelliklerinin tamamiyle bilimsel olarak, somut ve maddeci bir şekilde açıklanabileceğini ileri sürüyorsanız, bilimsel arenada herhangi bir sorun yaşamadan fikirlerinizi aktarabileceğinizi düşünüyoruz. Zira dediğimiz gibi bu şekilde "zeka, davranış, algı" gibi sinirsel ürünlerin toplamına "ruh" deyip geçen; ancak doğaüstü veya metafizik bir olguya işaret etmeyen birçok sinirbilimci (özellikle de psikolog) şu anda bilim camiasında bulunuyor.

Özet olarak ruh kavramı, sinir sistemimiz sayesinde sahip olduğumuz bilinç, duyu, duygu, algı, zeka gibi birçok kavramın neden ve nasıllarını karşılamak için geliştirilmiş bir "joker sözcük"tür. Bilimde artık bu sözcüğe, en azından klasik "metafiziksel" tanımıyla ihtiyacımız yok. Bilim, bunun çok ötesine geçmiş ve sinirbilim gibi devasa bir saha dahilinde canlı davranışlarını didik didik araştırmaktadır. Bu araştırmaların hiçbir kısmında, en ufak miktarda bile olsa "Bunu açıklayamıyoruz; asla da açıklayamayız, dolayısıyla 'ruh' diye metafiziksel bir varlık nedeniyle olmalı." gibi bir sonuca varılmamış, böyle bir açıklamaya ihtiyaç duyulmamıştır.

Merhaba. Bilime göre ruh kavramı kesinlikle asılsız bir iddiadır. Ruh kavramı canlılığın kaynağını çözemeyen atalarımız tarafından geçici olarak açıklama sağlamak için uydurulmuş bir kavramdır. Canlılık, kimyasal maddelerin, entropi artışına direnmek için bir iç organizasyon oluşturma olayıdır. Hiçbir şekilde doğa üstü bir varlık/güç tarafından canlılık kontrol edilmez. Bunun en güzel deneyi de Craig Venter tarafından yapılmıştır. " Craig Venter artificial cell " adı altında bir çok videosu bulunmakla beraber yayımlanan makaleler de mevcuttur.

Araştırmacılar sentetik olarak bir genom yarattılar. Daha sonra ise kendi genomu çıkarılmış bir bakteriye, yapay olarak üretilen genom aktarıldı. Eğer canlılık, ruh gibi doğa üstü bir varlık ya da güç tarafından kontrol edilseydi kesinlikle bu canlının hayatta kalması beklenemezdi. Bakteri, genomunun değiştiğinin farkına varmadan hayata döndürülmüş oldu.

Aynı şekilde kalbi duran insanlar bir süre sonra sisteme enerji için besin sağlanamayacağından dolayı kalan besinini tüketen organlar ve sistemler yavaş yavaş çökmeye başlar. Bu sırada hızla iç entropi arttığından dolayı ölüm kesin olarak gerçekleşmiş olur. Ancak kalbi tekrar çalıştırılan insanlar, iç entropi artışı zararıyla beraber tekrar hayata döndürülürler. Eğer canlılık doğa üstü bir şekilde kontrol edilseydi, kesinlikle bu insanları geri döndürmek imkansız olurdu.

Bunun için öncelikle "ruh nedir?" sorusunu cevaplamak gerekiyor. Buna bilimin nasıl baktığına dair bir yazıyı kaynağa ekledim.

Eğer Ruh kavramını bireyin başına gelen her olayın kaydı ve bu kaydın o kişinin davranışlarına olan etkileri diye yorumlarsak bu durumda ruhun beyindeki hafızaya yönelik reaksiyonların toplamı olduğu söylenebilir. Ve bu durumda tüm bu reaksiyonların yarattığı değişime maruz kalmış her şeyi ruhun bir parçası olarak kabul edebiliriz.

Ancak beyinin ve bilincin nasıl çalıştığını bilmediğimiz göz önüne alındığında "ruh" nerede başlar, nerede biter bilmek neredeyse imkansız hale geliyor. Hatta son zamanlarda yapılan bazı araştırmalar bağırsak bakterilerinin bile kişiliğimiz üzerinde bir etkisi olabileceğini söylüyor. (Buna dair bir yazı da ayrıca kaynakçada var) O yüzden kesin bir rakam vermek mümkün değil.

Modern felsefenin kurucusu olarak gösterilen, antik yunan filozoflarına nispeten çok yakın diyebileceğimiz bir tarihte(17.yy) yaşamış plan Rene Descartes bile bu hataya düşmüş ve bir bedenimizin olduğunu ayrıca bir de ruhumuzun olduğunu iddia etmiş ve felsefesini bu zeminde temellendirmiştir ki buna felsefede düalizm deniyor. Descartes ruhun varlığını kanıtlamaya girişriğinde bilimsellikten uzaklaşır ve bocalamaya başlar. Örneğin ruhun epifiz bezinde yer aldığını kanıtlamak için kadavra çalışmaları bile yapmıştır.

Gelin görün ki yine aynı yüzyılda yaşamış bir diğer rasyonilist filozof olan Baruch Spinoza konuyu bana göre çok net açıklamıştır ki onun felsefisinede Monizm deniyor. Spinozaya göre bizler bedenlerimizden ve düşüncelerimizden ibaretiz. Yani mistiklerin ya da inançlı insanların tıpkı bir hayalet-cin gibi tasavvur ettikleri bu ruh denen şey Spinozaya göre Zihindir. Spinoza icin ruh kavramı zihinden başka bir sey değildir. Zihin ise ona göre bedenimizin kendi fikridir. Bir tür farkındalık ve bilinç hali. Ruh hastalıkları diye bilinen bütün rahatsızlıklar zaten zihinsel hastalıklar olarakta bilinir. Ve bilindiği gibi zihin dediğimiz şey beynin aktivitelerinden oluşur, yani bedenimizle doğrudan bağlantılıdır hatta aynı şeydir. (beden-ruh birliği yani Monizm)

Ruh denilen şey dinsel, metafiziksel bir terimdir. Bilimin konusu değildir. Bilimsel olarak kanıtlanmamıştır. Kanıtlanamazda, cunku ruh denilen şey algımızın ve bilincimizin dısındadır.

Ruh denilen şeyi, muslumanlık dinini dogru din kabul ederek cevaplıyorum, ruh sana can veren, iraden kararlarını ve davranışlarını belirleyen ve öldüğünde diğeri dunyada seni temsil eden varlıktır. Sadece inanç meselesidir. Hersey kanıt ta olabilir, hiçbirsey kanıt olmayabilirde sana kalmış.

Gelişmiş beynimiz neyin sorumlusu onu anlayamadım ama inşallah sorunu cevaplayabilmişimdir ;)