Topraktaki, sizin "tanecikli" dediğiniz yapıya biz toprakçılar "strüktür" diyoruz. Toprağı meydana getiren bileşenlerin oluşturduğu fiziki biçimlenme ve bunun ortaya çıkardığı yapı. Bu yapı, yani toprağı meydana getiren bileşenlerin dağılımı ve biçimleri de haliyle topraktaki boşlukların da varlığını ve biçimini belirleyen şey. Levha, blok, prizmatik, granüler vs. bir çok strüktür tipi var.
Asitlik, bu strüktür dediğimiz parametrenin direk tetikleyicisi ya da etkeni sayılmaz. Birbirinden kısmen etkilenen özellikteler ama bunların hepsi, yani hem asitlik hem de strüktür, başka etmenlerin sonucu gibiler.
Toprak asitliği ise, hammadde (ana kayaç tipi) kadar toprağın oluşum süreçlerini yüksek oranda etkileyip belirleyen iklim şartları ve bunun paralelinde biçimlenen bitki örtüsü ile ilgili. Toprağın hammaddesi yüksek oranda silikat dediğimiz silisyum temelli kayaçlardır. Kuarz, bazalt en çok bulunanlardandır. Bir miktar da demir bulunur. Bunlar zaten kayaçların ve yerkürenin en bol bulunan elementleri. Bunlar sıcaklık değişimleri, yağışlar vs. ile parçalana parçalana ufalanır ve kum, silt ve sonunda kil boyutuna küçülürler. Kil artık en küçük taneciktir ve potasyum olarak zengindir. Tabi toprakta potasyumdan başka bir çok element mevcut, anlattıkça konunun ne kadar uzun olduğunu fark ediyorum, şöyle toparlayayım :) ... Topraktaki bitki besin elemenletinin çoğu katyondur. Yani elektriksel yükleri (+) pozitiftir. Bunların varlığı da toprağı bazik yapar. Ve yani aslında toprak normalde pozitif elektriksel yapıdadır. Ancak bölge yağışlı bir bölge ise yağmurlar topraktaki katyonları yıkayıp topraktan uzaklaştırır ve toprak (+) özelliğini kaybedip asidik yani (-) olur. Karadeniz bölgesi toprakları gibi. Bu durumda bize blok strüktür yapısını getirir. Fazla yağmur toprağı bloklar halinde strüktüre iter. Ama buradan anlaşılacağı gibi toprağı bu hale getiren asitlik durumu değil daha çok toprağı asitliğe iten şeyin de ayrı bir strüktür oluşturması.
Ayrıca... Yağışlı bölgelerde bitki örtüsü daha zengin olduğu için toprağa bol miktarda bitkisel materyal düşer ve bu durumda da toprağın organik madde içeriği zengin olur. Organik madde de toprak strüktürünü destekleyen bir etkidir.
Dediğim gibi, konu uzun. Eş zamanlı düşünerek yazdım, yeterli bir cevap oldu mu bilemiyorum kusura bakmayın ama çok teknik bir konu bu. Temel olarak topraktaki strüktürü asitlik belirlemez ama ikisini de belirleyen şartlar ve dış etkiler nedeni ile bazı paralellikler kurulabilir.
