Fizik bilimi, son yıllarda inanılmaz ölçekte ilerledi. Bilimin başlangıcını, kabaca Thales ve Anaksimandros'un sohbetleri ve fikir yürütmeleri olarak kabul edersek yaklaşık olarak 2600 yıldır insanlar, bugünkü bilim tanımı ile tutarlı fikir yürütmelerde bulunup çalışmalar yapıyorlar, bu hiç de kısa bir süre değil belki ama hemen her bilim dalında ama daha çok fizikte son 100 yılda keşfedilenler, önceki 2500 yılda keşfedilenlerin toplamında fazla. Gerçekten insanın evrene, dünyaya ve kendisine bakışını tamamen değiştirecek ölçekte önemli.
Ve artık fiziğin kapsamı öyle hayal edilemez büyüklükte ve küçüklükte yapılara ulaştı ki... Bir şüphe ve hipotez üzerine bir deney ya da sınama yapmak, 200 yıl öncesine göre çok daha zor. Einstein'ın Genel Görelilik kuramını, sadece bir güneş tutulmasına bakarak ve bir yıldızın dünyaya gelen ışığının güneşin uzayı bükmesi nedeni ile yolunu değiştirmesini gözlemleyerek ispatlayabildik. Bu gözlem, o gün için oldukça zor ve çarpıcıydı ama bugün için öylesine basit bir ispatlama yolu ki. Artık keşfedilmemiş gerçekler, ya çok büyük ya da çok küçük perdelerin arkasına saklanmış durumda. Evrenin, gözlemlenmesi olanaksız olan karanlıklarına bakıp 1 santigrat derecenin devasa büyüklükteki paylarının tek bir kesrindeki sıcaklık farklarını tespit etmeye çalışıyoruz. Ya da protonun içindeki leptonun içindeki quarkı görmeye çalışıyoruz.
Tüm bu çabalar büyük bütçeler, uzun süreler ve başka keşifleri gerektiren mühendislik çalışmaları gerektiriyor. CERN'deki parçacık hızlandırıcısı, yanlış hatırlamıyorsam 15 milyar euroya mal olmuştu (ondan önceki hızlandırıcının altyapısının kullanılması bütçeyi bayağı azaltmıştı) Geliştirilmesi ve inşası yıllar sürdü.
Özetle, fiziği ilerletmek artık güneşe bir teleskop çevirmeyle olacak gibi değil. Ama hâlen cevaplanmayı bekleyen sorular var ve hemen her cevap başka sorular doğuruyor. Böyle bir iklimde, önce doğru soruyu sormak, bizi doğru odağa yönlendirecek hipotezleri oluşturmak (ki çoğu aslında belli) gerekli. Bunları yapabilmek için de bol bol düşünce deneyi yapmak gerekli. Çünkü bu kolay, hızlı, çoğu zaman aydınlatıcı ve geliştirici bir çaba. 15 milyar euro ve 10 yıl harcayıp, binlerce kişiyi yıllarca meşgul edip "Hay allah, Higgs miggs yokmuş, iyi hadi kapatın cihazı, çekin fişi. Bu 27 kmlik tünele de otel yapalım bari" demek korkunç olurdu. O nedenle bol bol düşünce deneyi yapmak, hedefimizi bize gösterecek en önemli ön çalışmalardan biri. Zihnimizde verebileceğimiz cevaplar için yıllar harcamaktansa gerçekten çözemediğimiz problemlere odaklanmamız akıllıca olur. Ve zaten bilim dünyası da aynen böyle yapıyor. Sağolsunlar... :)
