Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
8

Bilim İnsanları Natüralist Olmak Zorunda Mıdır?

Bilim insanları kişisel yaşamında doğaüstüne inansa da bilim yaparken her türlü doğaüstünü yokmuş gibi düşünerek bilim yapmak zorunda mıdır? Doğaüstü ögelerin bilime girmesi ne gibi sakıncaları doğurur?
2,241 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
7 Cevap
Yildirim Kuzay
Yıldırım Kuzay

Bilim maddi olgulardan hareketle yapılır. Çalışmanın sonucunda bir gerçek ortaya çıkar. Aksi ispat edilinceye kadar geçerlidir. E=mc2 gibi.

Metafizik, din, tanrı, cin, peri, efsane vs, sadece inanmak için vardır. İnanarak bilim yapılmaz. Aslında metafizik yoktur. Sadece varlık vardır. Varlık da bilimle anlaşılır.

Tüm Reklamları Kapat

299 görüntülenme
3
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Berat Mutluhan Seferoğlu
Felsefe Genel Editörü

    Bu soruyu anlamamızın iki yolu var: a) Bilim insanları metafiziksel natüralist olmak zorunda mıdır?, b) Bilim insanları metodolojik natüralist olmak zorunda mıdır? Ayrıca sorudaki zorunluluğu anlamamızın da iki yolu var: a) Söylenen iki türden bir natüralist olunmadan bilim insanı olunabilir mi?, b) "İdeal" bir bilim insanının söylenen iki türden bir natüralist olması gerekir mi?

O halde 4 sorumuz var:

Tüm Reklamları Kapat

1. Bilim insanı olmak için metafiziksel natüralist olmak gerekir mi?

Hayır, gerekmez. Eğer gerekseydi hali hazırda akademide olup natüralist olmayan pek çok bilim insanının aslında bilim insanı olmadığını söylememiz gerekirdi. Ancak bu doğru görünmüyor. En basitinden doğanın var olan her şey olduğunu iddia etmeyen, bu soru hakkında hiç düşünmemiş "agnostik" bir bilim insanı kavramında bir çelişki yok gibi görünüyor. Aynısı natüralist olmayan bilim insanları için de geçerli. Mesela akışkanlar mekaniği çalışan bir fizikçinin fizikçiliğine evreni Tanrı'nın yarattığını ve Tanrı'nın din gönderdiğini söylemesinden dolayı neden zeval gelsin?

Tüm Reklamları Kapat

2. İdeal bir bilim insanının metafiziksel natüralist olması gerekir mi?

Bu sorunun cevabı ideal bir bilim insanıyla neyin kastedildiğine bağlı. Mesela ideal bir bilim insanının her anlamda ideal bir araştırmacı olması gerektiğini ve dolayısıyla her alanda doğru fikirlere sahip olmaya eğilimli olduğunu iddia etmeli miyiz? Yoksa ideal bilim insanı sadece kendi alanında iyi iş yapıp diğer alanlarda ideal bir araştırmacı olmak zorunda değil midir? Eğer ilk dediğim doğruysa ve metafiziksel natüralizm doğruysa ideal bir bilim insanının da metafiziksel natüralist olması, eğer metafiziksel natüralizm yanlışsa da metafiziksel natüralizmi reddetmesi gerekir. Ama ikinci seçenek doğruysa ideal bir bilim insanın da metafiziksel natüralist olmasına gerek yok. Ben açıkçası ikinci seçeneği kabul etmeye eğilimliyim çünkü çoğu bilimsel alanın ve çalışmanın metafiziksel natüralizm tartışmasıyla direkt bir ilgisi yok.  Metafiziksel natüralist olmamak o alanlardaki çalışmalarınızın daha kötü olmasına neden olacak bir durum değil. O halde ideal bir bilim insanının özellikleri arasında olmasına da gerek yok.

3. Bilim insanı olmak için metodolojik natüralist olmak gerekir mi?

Bu sorunun yanıtını vermek daha zor ve bana katılmayacak pek çok kişi olacaktır. Şahsen ben bu soruya hayır cevabı verme eğilimindeyim. Doğaüstü açıklamaları bilimin çalışmasında prensipte herhangi bir problem görmüyorum. Mesela kehanet, telekinezi, telepati gibi doğaüstü olduğu iddia edilen fenomenler bilimsel prosedürlere uygun bir şekilde çalışılabilir gibi görünüyor. Bunun dışında evrimin olmadığını ve canlılığın bir anda ortaya çıktığını kanıtlayan sağlam gerekçelerimiz olsaydı bilim insanlarının da Tanrı'yı canlılığın bir açıklaması olarak öne sürmelerinin makul olacağını düşünüyorum. Bilim adamlarının doğaüstü açıklamalara başvurmaktan kesinlikle kaçınmaları gerektiği iddiası fazla sert bir iddia gibi görünüyor. En azından prensipte doğaüstü açıklamalara bilimde yer var çünkü. Doğaüstü açıklamalara hali hazırda başvurulmuyorsa bunun nedeni bilimin mutlaka doğal açıklamalara başvurmasını gerektiren bir metodolojiye bağlı olması değil, bu açıklamalara şu aşamada gerek olmaması olmalı.

4. İdeal bir bilim insanının metodolojik natüralist olması gerekir mi?

Üstteki soruya verdiğim cevap burada da geçerli.

1,224 görüntülenme
Bu cevabın içeriği ve doğruluğu, Evrim Ağacı editörleri tarafından kontrol edilmiş ve onaylanmıştır.
11
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Orhan Kahraman
Okur

İnançlar, ideolojiler bilim yapmaya engelleyen tabulardır. Bilim insanı bilimi yaparken tüm bunları bir kenara koyup objektif ve rasyonalist bir şekilde bilimini yapmalıdır. Eğer böyle yapmazsa bulacağı sonuçları kendi inançlarına göre yorumlayacak ve yapacağı bilimin bilim adına hiçbir faydası olmayacaktır. 

Doğaüstü ögelerin bilime girmesi bilimin amacından çıkmasına ve doğruluğunu yitirmesine yol açacaktır.

Tüm Reklamları Kapat

694 görüntülenme
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
8
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir

Ben bu soruya tamamen pragmatist yaklaşıyorum: Bir kişinin natüralizm-harici bir felsefeyi benimsemesi o kişinin gerçeklere ulaşma çabasını pekiştiriyorsa, istediği felsefeyi benimsemesinde hiçbir sakınca görmüyorum. Örneğin bir kişinin ispatlanmamış olmasına rağmen Tanrı'ya inanç duyması o kişinin "Tanrı yolunda" bilimsel araştırma yapıp, "Tanrı'nın yarattıklarının muazzamlıklarını göstermeyi" teşvik ediyorsa, bunda hiçbir sakınca görmüyorum.

Zaten evrimle ilgilenen biri olarak bunun aksini iddia etmem absürt olurdu; eğer Darwin, hocalarından John Stevens Henslow'un bazı fosilleri görmesi sonrası "canlıların birdenbire yaratılması" konusunda şüpheye düşmesi sonrası Darwin'i yaratılışı ispatlamak amacıyla Beagle'a binmeye teşvik etmemiş olsaydı; muhtemelen bugün Evrim Ağacı diye bir şey olmayacaktı, bu soru-cevap da bir başka sitede yaşanıyor olacaktı. Dolayısıyla bu basit örnekte bile teistik savunu ihtiyacının bilimsel ilerlemeye sebep olduğunu görebiliyoruz.

Tüm Reklamları Kapat

Ancak bu örnek bize başka bir gerçeği de gösteriyor: Bilim ilerledikçe ve daha çok şeyi daha mekanistik nedenlerle açıklamaya başladıkça, bilim insanları ihtiyaç duydukları teşviki gökte gaipte değil, bilimin bariz bilinmeyenlerinde ve sınır-bilim bölgelerinde bulmaya başlıyorlar. Yani çok az sayıda bilim insanı oturduğu yerden "Uff dur bugün de Tanrı ne muhteşem onu ispatlayayım." diye bilim yapmaya motive olmuyor; tam tersine, alanında zaten hararetle tartışılan bilinmeyenler var ve bunları ilk çözen olma hayali kişiyi motive ediyor.

Peki birçok bilim neden bu kadar natüralist? Çünkü natüralizm gücü ispatlanmış bir pozisyon bilimde ve alternatiflerinin hiçbirinin işlevselliğine dair dikkate değer bir kırıntı bile bulunmuyor. Yani bugüne kadar teist olduğu için, teistik metodoloji ile keşfedilmiş bir bilimsel gerçek var mı bilmiyorum. Yani "Bunu Tanrı yaratmış olmalıdır; dolayısıyla tanrısal bir dokunuş bulunmalıdır, bu nedenle bunu ararsak gerçeği ortaya çıkarabiliriz." tarzı bir açıklama ile keşfedilmiş bir bilinmeyenden haberdar değilim. Ancak "Bunun kesin mekanistik, materyalist, doğaya dayanan (natüralist) bir açıklaması vardır; bu şekilde düşünürsek onu bulabiliriz." diye bulunan şeyler, pratik olarak bilimin tamamını oluşturuyor.

Tüm Reklamları Kapat

Bir de tabii metafiziksel açıklamaları hangi noktada açıklama olarak kullanmayı seçeceğiz? Bir sorunla karşılaştığımız ilk anda mı? Üzerinde 3-5 sene natüralist bir şekilde çalıştıktan sonra mı "Tanrı yapmış demek ki." diyeceğiz? 10 sene? En az 150 kişi denediğinde? Eğer natüralizm-harici bir açıklamayı bilimsel araştırma metodolojisine dahil edeceksek, bu tarz açıklamaları ne zaman "Tamam, sonuca ulaştık, cevap metafiziksel açıklamalar." diyerek ileri süreceğiz? Bu bilime ket vuran bir yaklaşım olurdu. Bilimi ilerleten şey soruların nihai cevaplarının 0 kesinlikle bulunamıyor olması, herkes konuyu biraz daha netleştirmeye çalışıyor, yeni bir perspektif, daha iyi bir açıklama katmaya çalışıyor. Bunu bilimin elinden almak, nihai ve sorgulaması güç bir cevabı enjekte etmek bence hata olur.

Ama yine, bilim insanları oturup da "Dur bugün de natüralist bilimi yapayım, ateizmle duş alayım." tarzı bir yaklaşım ile bilim üretmiyor. Bilimin varsayılanı bu. Eğer ki bir nedenle natüralizm varsayımıyla keşfedilemeyen şeyler, natüralizm-harici felsefelerle bilim dahilinde keşfedilip de ortaya konursa, eminim en azından bir grup bilim insanı o felsefeyi de kullanmayı seçecektir. 

Bir örnekle kapatalım: Telekinezi yoluyla nesneleri uzaktan hareket ettirme konusundaki iddiayı samimiyetle incelerken, natüralizm harici bir yaklaşımın kendiliğinden ortaya çıkması zor geliyor bana. Yani "Bu kişi iman gücüyle yapıyor; ondan." gibi bir varsayımı samimiyetle kabul edecek olsaydık bile, bunu gösterirken natüralist yöntemden başka kullanabileceğimiz herhangi bir yöntem var mı bilemiyorum. En nihayetinde doğal açıklamalar üreteceğiz ve yine bize yolu gösteren natüralizm olmuş olacak.

Yani sorunun cevabı şurada düğümleniyor: Evrensel olarak her coğrafyadan insanın varılan sonucu kabul edeceği ve tekrar ettiğinde aynı sonuca ulaşacağı, sistematik bir metodolojiyi takip ederek ikna edici sonuçlar üretebilen, natüralizm-harici bir felsefe var mı? Varsa, bilim insanlarının memnuniyetle alet çantasına ekleyeceğine en ufak kuşkum yok.

Bunları yazarken aklıma ilginç bir nokta geldi: Natüralist yöntemi takip ederek Tanrı'nın varlığına kanıtlar üretecek olursak, acaba natüralizm-karşıtları "Biz demiştik." demenin ötesinde, dediklerinin neden daha önceden dinlenmiş olması gerektiğine dair herhangi bir sistemli cevap üretebilir mi? Yani natüralizmde "Tanrı/metafiziksel olgular/telekinezi, vs. yoktur." varsayımına gerek bile yok. Şu anda var olduğunu iddia edenleri neden dinlemeliyiz? Bence natüralizme aynı soru sorulduğunda buna vereceği cevap "Zaten bana güvenme; git kendin yap, aynı sonucu alacaksın." diyebilmesi. Başka hangi felsefe bu tarz bir yanıt üretebiliyor? Hele ki bilim, bu tarz cevapların peşindeyken, neden natüralizme dayananlar harici bir metodolojiye ihtiyaç duysun? Bunlar samimiyetle merak ettiğim sorular ve bu platformda bunları tartışabiliriz.

748 görüntülenme
20
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Ali Haydar Demirdaş Demirdaş
tıp öğrencisi

çağrı hocamızın dediğine tamamen katılıyorum. Zaten doğaüstü bir olay bilimle çelişmiyorsa o şey doğaüstü değildir:) Telepati gibi iletişim tipleri ise diğer canlılarda kısmi olarak vardır ama insandaki varlığı bilimsel olarak kanıtlanmamıştır ve bu konudaki çoğu yazın çarpıtmadan ibaret. Eğer bilim yaparken metafiziksel bir cevaba gitmek isteyerek çalışmalarınıza devam ederseniz bilimi sadece net bir sonuca ulaşmak için yani tatmin olmak için yapmış olursunuz ve bu sağlıklı çalışma yapmanızı engeller. Yani sonuç için nedenler ararken bulursunuz kendinizi. Oysa kurduğunuz hipotezi doğrulamak veya yanlışlamaktır bilim, hipotezi doğru kılmaya çalışmak değil.

Herkes istediği inancı gösterebilir ancak doğaüstü olan inançların bilimde yeri olamaz olsa da barınamaz sadece tetikleyici olarak durur ancak sonuç kısmında olacağını sanmıyorum ve şimdiye kadar olmamıştır. 

Tüm Reklamları Kapat

464 görüntülenme
4
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Sungur Yaşarbaş
Öğrenci

Naturalistlik hakkında pek bir bilgim yok ama bir Bilim insanının ulaşması gerektiği bilgiye erişebilmesi için diğer etkenlerden kurtulmalıdır. Bu yüzden eğer bilim yapacaksak,bu yapacağımız araştırmada eğer bu tarz konular(Doğaüstü varlıklar vb.) araştırdığımız konunun önünde bir engel oluyorsa yokmuş gibi saymamız şart diye düşünüyorum.

314 görüntülenme
3
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close