Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Özer Öztürk
Özer Öztürk
1,290 UP
Üye
2

Kişilik kontrollü bir şekilde değiştirilebilir mi?

Bir insan kendi kontrolünde kişiliğini, karakterini, arzularını değiştirebilir mi? Evet ise nasıl olabilir?
894 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Tan Yıldız
Tan Yıldız
38K UP
Bilişsel & Diferansiyel Psikoloji ve Psikometri Meraklısı

Bu sorunun cevabı bir insanın kişilik özelliklerinin ve karakterinin ne derecede kalıtsal ve gelişimsel (developmental) olduğuna ve çevresel etkenlerin belirlenmesinde özgür iradenin ne derecede bir etken olduğuna bağlı. Değiştirilebildiğinin aksine değiştirilemeyeceği doğrultusunda davranışsal genetik ve psikometri alanlarından bir çok kanıt gösterilebilir. Özellikle de son otuz yıl içinde gen mi çevre mi (nature vs nurture) tartışmasında genlerin insan davranışında, psikolojisinde ve zeka kapasitesinde etkisini defalarca kanıtlar nitelikte çalışmalar yürütüldü. Bu çalışmalar arasında en önemlilerinden birisi de Thomas J. Bouchard tarafından 1979 yılında başlatılan ve sonuçları 1990 yılında yayımlanan Minnesota İkiz Çalışması idi. Bu çalışma, yüzden fazla birbirlerinden ayrı büyütülmüş tek yumurta (monozygotic) ikizlerinin kişilik özelliklerinin, sosyal tavırlarının ve hobilerinin birbirleriyle aynı ortamda büyütülmüş tek yumurta ikizlerinden farklı olmadığını ortaya koymuştur (Bouchard 1990). Buna ek olarak Bouchard bilimsel literatürde kendi çalışmasını takiben biriken yığınlarca kanıdı harmanlamak ve özetlemek amacıyla 2004 yılında bir kağıt daha yayımlamıştır. Bu makalesinde ise de Beş Büyük faktör kuramının bileşenleri olan karakter özelliklerinin ortalama 50% kalıtsal olduğunu ortaya koymuştur (Bouchard 2004). Buna ek olarak Rutter da benzer bir şekilde biriken literatürü gözden geçirme niteliğinde olan kağıdında "genetik faktörlerin tüm normal ve abnormal psikolojik özelliklerde bireyler arasındaki farkın önemli bir kısmını oluşturduğunu" ve bunun "70%'ten fazla" olduğunu öne sürmüştür (Rutter 2002). Bu konuda en güncel verilerle de en kapsamlı eseri yaratan ve bu alana kendisi de göz ardı edilemeyecek büyük katkılarda bulunan Robert Plomin'dir ve yazdığı eserin ismi de Blueprint idir. Bunun üstüne de nörobilimci Kevin J. Mitchell beynin yapısında gelişimsel süreç sırasında ortaya çıkan farklılıkların davranışsal ve psikolojik açıdan ne tür farklılıklara yol açabileceğini kapsamlı bir şekilde açıkladığı Innate isimli eserinde çevresel etkenlerin etkisini daha da daraltan kanıtlar ortaya sürmüştür.

Jansen et al. tarafından oluşturulan MRI görüntüleri. MZ (tek yumurta) ikizlerin beyin yapısındaki farklılıkları tespit etmek gayet zor iken DZ (çift yumurta) ikizlerinin ve kardeşlerin arasındaki farklılıklar daha görünür.
Jansen et al. tarafından oluşturulan MRI görüntüleri. MZ (tek yumurta) ikizlerin beyin yapısındaki farklılıkları tespit etmek gayet zor iken DZ (çift yumurta) ikizlerinin ve kardeşlerin arasındaki farklılıklar daha görünür.
Mitchell, K. J. (2018). Innate: How The Wiring of Our Brains Shapes Who We Are

Bu tür davranışsal genetik ve diferansiyel psikolojik çalışmalar ne kadar "Can çıkar, huy çıkmaz" atasözümüzü doğrular nitelikte olsa da paylaşılan (shared) ve paylaşılmayan (non-shared) çevresel etkenlerin bireyler arasındaki farkları oluşturmasındaki etkisi göz ardı edilemeyecek kadar kayda değerdir ve bireyler özgür iradeleriyle, sadece bir miktar olsa bile, kişiliklerinin şekillenmesini hayatları boyunca önemli etkileri olacak kalıcı kararlar vererek etkileyebilirler.

Tüm Reklamları Kapat

188 görüntülenme
2
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close